Sa¼±yatanapadaniddesavaººan±

229. Yath±sambhavanti sambhav±nur³pa½. Tena catunna½ t±va bh³t±na½ sahaj±tanissaya-atthi-avigatavasena cakkh±yatan±d²na½ pañcanna½ paccayabh±vo, vatth³su pana hadayavatthuno chaµµh±yatanassa paµisandhiya½ sahaj±tanissaya-aññamaññavippayutta-atthi-avigatavasena, pavattiya½ yasm± anantaracittena saddhi½ uppannameva vatthu µhitippattiy± balavabh±vena tassa nissayo bhavitu½ sakkoti, na sahaj±ta½, tasm± purej±tanissayavippayutta-atthi-avigatavasena. Itaravatth³na½ pañcaviññ±ºasaªkh±tassa chaµµh±yatanassa indriyapaccayavasena ca, j²vitassa indriya-atthi-avigatavasena paccayabh±vo vuttoti daµµhabbo. Ekappak±renev±ti yath± cakkh±d²na½ man±yatanassa paµiniyatadassan±dikicc±nuvidh±nato niyato ekappak±reneva paccayabh±vo, na eva½ r³p±yatan±d²na½, tesa½ pana r³p±rammaº±din± pak±rantarena tassa paccayabh±voti “aniyamato”ti vutta½. Keci pana “niyamato”ti pada½ “sasantatipariy±pannan”ti imin± sambandhitv± attha½ vadanti “ekantena sasantatipariy±pannan”ti.
“Chaµµh±yatanañca man±yatanañca chaµµh±yatanan”ti imin± viggahena atthato, itarehi dv²hi saddatopi atthatopi sar³pata½ dasseti. “Cakkh±d²hi saha ‘sa¼±yatanan’ti vuttan”ti vuttanayena ekasesa½ katv± man±yatana½ cakkh±d²hi saddhi½ “sa¼±yatanan”ti p±¼iya½ vutta½ “n±mar³papaccay± sa¼±yatanan”ti. Yath±vuttoti “chaµµh±yatanañca man±yatanañc±”ti-±din± attan± vuttappak±ro. Sabbatth±ti n±mar³pasaddena sa¼±yatanasaddena ca saddasar³pat±su, atthasar³pat±su v±. Yadi suttantabh±jan²ye vip±kachaµµh±yatanameva adhippeta½, atha kasm± “itara½ pan±”ti-±di vutta½. Avip±kañhi tattha itaranti adhippetanti codana½ sandh±y±ha “paccayanaye pan±”ti-±di.
Sahaj±t±d²su hetu-±h±rindriyapaccaye pakkhipitv± dasadh±, tato eka½ apanetv± navadh±, tato eka½ apanetv± aµµhadh± paccayabh±vo veditabbo. Evamettha s±dh±raºavasena avaka½so, hetu-±di-as±dh±raºavasena ukka½soti jh±n±d²nampi vasena veditabbo.
Paµisandhiya½ ar³padhamm± kammajar³passa upp±dakkhaºe paccay± hont²ti “pavatte”ti viseseti. “Pacch±j±tavippayutt±dayo ev±”ti niyamena sahaj±tapurej±tavippayutt±dayo nivatteti.
“Avasesaman±yatanass±”ti avasesaggahaºampi pakaraºato visiµµhavisayamev±ti dassetu½ “pañcakkhandhabhave”ti-±dim±ha, yato aµµhakath±ya½ “vatthur³pan”ti-±di vutta½. Yath±sambhava½ yojetabboti n±mar³passa paµisandhiya½ sahaj±ta-aññamaññanissaya-atthi-avigat±dipaccayabh±vo sahaj±t±dis±dh±raºapaccayabh±vo, sampayuttavip±kahetu-±h±rindriy±dipaccayabh±vo sampayutt±di-as±dh±raºapaccayabh±vo n±massa, r³passa pana vippayuttapaccayabh±vo yojetabbo.

Sa¼±yatanapadaniddesavaººan± niµµhit±.