(5.) Pañcakaniddesavaººan±
940. Pañcakaniddese yasm± yesa½ sakk±yadiµµhi-±d²ni appah²n±ni, te bhavaggepi nibbatte et±ni ±ka¹¹hitv± k±mabhaveyeva p±tenti, tasm± orambh±giy±ni sa½yojan±n²ti vutt±ni. Iti et±ni pañca gacchanta½ na v±renti, gata½ pana ±nenti. R³par±g±d²nipi pañca gacchanta½ na v±renti, ±gantu½ pana na denti. R±g±dayo pañca lagganaµµhena saªg±, anupaviµµhaµµhena pana sall±ti vutt±. 941. Cetokhil±ti cittassa thaddhabh±v± kacavarabh±v± kh±ºukabh±v±. Satthari kaªkhat²ti satthu sar²re v± guºe v± kaªkhati. Sar²re kaªkham±no ‘dvatti½savaralakkhaºapaµimaº¹ita½ n±ma sar²ra½ atthi nu kho natth²’ti kaªkhati. Guºe kaªkham±no ‘at²t±n±gatapaccuppannaj±nanasamattha½ sabbaññutañ±ºa½ atthi nu kho natth²’ti kaªkhati. Vicikicchat²ti vicinanto kicchati, dukkha½ ±pajjati, vinicchetu½ na sakkoti. N±dhimuccat²ti ‘evametan’ti adhimokkha½ na paµilabhati Na sampas²dat²ti guºesu otaritv± nibbicikicchabh±vena pas²ditu½ an±vilo bhavitu½ na sakkoti. Dhammeti pariyattidhamme ca paµivedhadhamme ca. Pariyattidhamme kaªkham±no ‘tepiµaka½ buddhavacana½ catur±s²tidhammakkhandhasahass±n²ti vadanti, atthi nu kho eta½ natth²’ti kaªkhati. Paµivedhadhamme kaªkham±no ‘vipassan±nissando maggo n±ma magganissando phala½ n±ma, sabbasaªkh±rapaµinissaggo nibb±na½ n±m±ti vadanti, ta½ atthi nu kho natth²ti kaªkhati’. Saªghe kaªkhat²ti ‘ujuppaµipannoti-±d²na½ pad±na½ vasena evar³pa½ paµipada½ paµipann± catt±ro maggaµµh± catt±ro phalaµµh±ti aµµhanna½ puggal±na½ sam³habh³to saªgho n±ma atthi nu kho natth²’ti kaªkhati. Sikkh±ya kaªkham±no ‘adhis²lasikkh± n±ma adhicittasikkh± n±ma adhipaññ± sikkh± n±m±ti vadanti, s± atthi nu kho natth²’ti kaªkhati. Cetasovinibandh±ti citta½ bandhitv± muµµhiya½ katv± viya gaºhant²ti cetasovinibandh±. K±meti vatthuk±mepi kilesak±mepi. K±yeti attano k±ye. R³peti bahiddh± r³pe. Y±vadatthanti yattaka½ icchati tattaka½. Udar±vadehakanti udarap³ra½. Tañhi udara½ avadehanato udar±vadehakanti vuccati. Seyyasukhanti mañcap²µhasukha½ utusukha½ v±. Passasukhanti yath± samparivattaka½ sayantassa dakkhiºapassav±mapass±na½ sukha½ hoti, eva½ uppannasukha½. Middhasukhanti nidd±sukha½. Anuyuttoti yuttapayutto viharati. Paºidh±y±ti patthayitv±. S²len±ti-±d²su s²lanti catup±risuddhis²la½. Vatanti vatasam±d±na½. Tapoti tapacaraºa½. Brahmacariyanti methunavirati. Devo v± bhaviss±m²ti mahesakkhadevo v± bhaviss±mi. Devaññataro v±ti appesakkhadevesu v± aññataro. Kusaladhamme ±varanti niv±rent²ti n²varaº±ni. M±t± j²vit± voropit± hot²ti manusseneva sakajanik± manussam±t± j²vit± voropit± hoti. Pit±pi manussapit±va. Arah±pi manussa-arah±va. Duµµhena citten±ti vadhakacittena. Saññ²ti saññ±samaªg². Arogoti nicco. Ittheke abhivadant²ti ittha½ eke abhivadanti, evameke abhivadant²ti attho. Ett±vat± so¼asa saññ²v±d± kathit±. Asaññ²ti saññ±virahito. Imin± padena aµµha asaññ²v±d± kathit±. Tatiyapadena aµµha nevasaññ²n±saññ²v±d± kathit±. Sato v± pana sattass±ti athav± pana vijjam±nasseva sattassa. Ucchedanti upaccheda½. Vin±santi adassana½. Vibhavanti bh±vavigama½. Sabb±net±ni aññamaññavevacan±neva. Tattha dve jan± ucchedadiµµhi½ gaºhanti– l±bh² ca al±bh² ca. Tattha l±bh² arahato dibbena cakkhun± cuti½ disv± upapatti½ apassanto, yo v± cutimattameva daµµhu½ sakkoti na upap±ta½, so ucchedadiµµhi½ gaºh±ti. Al±bh² ‘ko paraloka½ j±n±t²’ti k±masukhagiddhat±ya v± ‘yath± rukkhato paºº±ni patit±ni na puna viruhanti, eva½ satt±’ti-±din± vitakkena v± uccheda½ gaºh±ti. Idha pana taºh±diµµh²na½ vasena tath± ca aññath± ca vikappetv±va uppann± satta ucchedav±d± kathit±. Tesañhi ida½ saªgahavacana½. Diµµhadhammanibb±na½ v± paneketi ettha diµµhadhammoti paccakkhadhammo vuccati. Tattha tattha paµiladdhattabh±vasseta½ adhivacana½. Diµµhadhamme nibb±na½ diµµhadhammanibb±na½; imasmi½yeva attabh±ve dukkh± v³pasammanti attho. Ida½ pañcanna½ diµµhadhammanibb±nav±d±na½ saªgahavacana½. 942. Ver±ti veracetan±. Byasan±ti vin±s±. Akkhantiy±ti anadhiv±san±ya. Appiyoti dassanasavanapaµik³lat±ya na piy±yitabbo. Cintetumpi paµik³latt± mano etasmi½ na appet²ti aman±po. Verabahuloti bahuvero. Vajjabahuloti bahudoso. ¾j²vakabhayanti ±j²va½ j²vitavutti½ paµicca uppanna½ bhaya½ Ta½ ag±rikassapi hoti anag±rikassapi. Tattha ag±rikena t±va ±j²vahetu bahu½ akusala½ kata½ hoti. Athassa maraºasamaye niraye upaµµhahante bhaya½ uppajjati. Anag±riken±pi bahu anesan± kat± hoti. Athassa maraºak±le niraye upaµµhahante bhaya½ uppajjati. Ida½ ±j²vakabhaya½ n±ma. Asilokabhayanti garahabhaya½ parisas±rajjabhayanti katap±passa puggalassa sannipatita½ parisa½ upasaªkamantassa s±rajjasaªkh±ta½ bhaya½ uppajjati. Ida½ parisas±rajjabhaya½ n±ma. Itaradvaya½ p±kaµameva. 943. Diµµhadhammanibb±nav±resu pañcahi k±maguºeh²ti man±piyar³p±d²hi pañcahi k±makoµµh±sehi bandhanehi v±. Samappitoti suµµhu appito all²no hutv±. Samaªg²bh³toti samann±gato. Paric±ret²ti tesu k±maguºesu yath±sukha½ indriy±ni c±reti sañc±reti ito cito ca upaneti; atha v± pana la¼ati ramati k²¼at²ti. Ettha ca duvidh± k±maguº±– m±nussak± ceva dibb± ca. M±nussak± mandh±tuk±maguºasadis± daµµhabb±; dibb± paranimmitavasavattidevar±jassa k±maguºasadis±ti. Evar³pe k±me upagatañhi te paramadiµµhadhammanibb±nappatto hot²ti vadanti. Tattha paramadiµµhadhammanibb±nanti parama½ diµµhadhammanibb±na½, uttamanti attho. Dutiyav±re hutv± abh±vaµµhena anicc±; paµip²¼anaµµhena dukkh±; pakatijahanaµµhena vipariº±madhamm±ti veditabb±. Tesa½ vipariº±maññath±bh±v±ti tesa½ k±m±na½ vipariº±masaªkh±t± aññath±bh±v±. ‘Yampi me ahosi tampi me natth²’ti vuttanayena uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassup±y±s±. Tattha antonijjh±yanalakkhaºo soko; tannissital±lappalakkhaºo paridevo; k±yapaµip²¼analakkhaºa½ dukkha½; manovigh±talakkhaºa½ domanassa½; vigh±talakkhaºo up±y±so. Vitakkitanti abhiniropanavasena pavatto vitakko. Vic±ritanti anumajjanavasena pavatto vic±ro. Etena etanti etena vitakkena ca vic±rena ca eta½ paµhamajjh±na½ o¼±rika½ sakaºµaka½ viya kh±yati. P²tigatanti p²timeva. Cetaso uppil±vitanti cittassa uppilabh±vakaraºa½. Cetaso ±bhogoti jh±n± vuµµh±ya tasmi½ sukhe punappuna½ cittassa ±bhogo manasik±roti. Sesa½ sabbattha utt±natthamev±ti.
Pañcakaniddesavaººan± niµµhit±.