Yev±panakavaººan±
Ye v± pana tasmi½ samaye aññepi atthi paµiccasamuppann± ar³pino dhamm±, ime dhamm± kusal±ti ‘phasso hoti…pe… avikkhepo hot²’ti na kevala½ padapaµip±µiy± uddiµµh± ime paropaºº±sadhamm± eva, atha kho yasmi½ samaye k±m±vacara½ tihetuka½ somanassasahagata½ paµhama½ asaªkh±rika½ mah±citta½ uppanna½ hoti, tasmi½ samaye ye v± pana aññepi tehiyeva phass±d²hi sampayutt± hutv± pavattam±n± atthi, attano attano anur³pa½ paccaya½ paµicca samuppann± r³p±bh±vena ar³pino, sabh±vato upalabbham±n± dhamm± sabbepi ime dhamm± kusal±. Ett±vat± cittaªgavasena p±¼iya½ ±ru¼he paropaºº±sadhamme d²petv± yev±panakavasena aparepi nava dhamme dhammar±j± d²peti. Tesu tesu hi suttapadesu ‘chando adhimokkho manasik±ro tatramajjhattat± karuº± mudit± k±yaduccaritavirati vac²duccaritavirati micch±j²vavirat²’ti ime nava dhamm± paññ±yanti. Imasmiñc±pi mah±citte kattukamyat±kusaladhammacchando atthi, cittaªgavasena pana p±¼iya½ na ±ru¼ho. So idha yev±panakavasena gahito. Adhimokkho atthi, manasik±ro atthi, tatramajjhattat± atthi. Mett±pubbabh±go atthi; so adose gahite gahito eva hoti. Karuº±pubbabh±go atthi, mudit±pubbabh±go atthi. Upekkh±pubbabh±go atthi; so pana tatramajjhattat±ya gahit±ya gahitova hoti. Samm±v±c± atthi, samm±kammanto atthi. Samm±-±j²vo atthi; cittaªgavasena pana p±¼iya½ na ±ru¼ho. Sopi idha yev±panakavasena gahito. Imesu pana navasu chando adhimokkho manasik±ro tatramajjhattat±ti ime catt±rova ekakkhaºe labbhanti, ses± n±n±kkhaºe. Yad± hi imin± cittena micch±v±ca½ pajahati, virativasena samm±v±ca½ p³reti, tad± chand±dayo catt±ro, samm±v±c± c±ti ime pañca ekakkhaºe labbhanti. Yad± micch±kammanta½ pajahati, virativasena samm±kammanta½ p³reti…pe… micch±-±j²va½ pajahati, virativasena samm±-±j²va½ p³reti…pe… yad± karuº±ya parikamma½ karoti…pe… yad± mudit±ya parikamma½ karoti, tad± chand±dayo catt±ro, mudit±pubbabh±go c±ti ime pañca ekakkhaºe labbhanti. Ito pana muñcitv±, d±na½ dentassa s²la½ p³rentassa yoge kamma½ karontassa catt±ri apaººakaªg±neva labbhanti. Evametesu navasu yev±panakadhammesu ‘chando’ti kattukamyat±yeta½ adhivacana½. Tasm± so kattukamyat±lakkhaºo chando, ±rammaºapariyesanaraso, ±rammaºena atthikat±paccupaµµh±no Tadevassa padaµµh±na½ ¾rammaºassa gahaºe c±ya½ cetaso hatthappas±raºa½ viya daµµhabbo. Adhimuccana½ ‘adhimokkho’. So sanniµµh±nalakkhaºo, asa½sappanaraso, nicchayapaccupaµµh±no sanniµµh±tabbadhammapadaµµh±no. ¾rammaºe niccalabh±vena indakh²lo viya daµµhabbo. Kiriy± k±ro, manasmi½ k±ro ‘manasik±ro’. Purimamanato visadisa½ mana½ karot²tipi manasik±ro. Sv±ya½ ±rammaºapaµip±dako v²thipaµip±dako javanapaµip±dakoti tippak±ro. Tattha ±rammaºapaµip±dako manasmi½ k±roti manasik±ro. So s±raºalakkhaºo, sampayutt±na½ ±rammaºe sampayojanaraso, ±rammaº±bhimukhabh±vapaccupaµµh±no, saªkh±rakkhandhapariy±panno. ¾rammaºapaµip±dakattena sampayutt±na½ s±rathi viya daµµhabbo. V²thipaµip±dakoti pana pañcadv±r±vajjanasseta½ adhivacana½. Javanapaµip±dakoti manodv±r±vajjanassa. Na te idha adhippet±. Tesu dhammesu majjhattat± ‘tatramajjhattat±’. S± cittacetasik±na½ samav±hitalakkhaº±, ³n±dhikaniv±raºaras±, pakkhap±tupacchedanaras± v±; majjhattabh±vapaccupaµµh±n±. Cittacetasik±na½ ajjhupekkhanavasena samappavatt±na½ ±j±neyy±na½ ajjhupekkhanas±rathi viya daµµhabb±. ‘Karuº±mudit±’ brahmavih±raniddese ±vi bhavissanti. Kevalañhi t± appanappatt± r³p±vacar±, idha k±m±vacar±ti ayameva viseso. K±yaduccaritato virati ‘k±yaduccaritavirati’. Sesapadadvayepi eseva nayo. Lakkhaº±dito panet± tissopi k±yaduccarit±divatth³na½ av²tikkamalakkhaº±; amaddanalakkhaº±ti vutta½ hoti. K±yaduccarit±divatthuto saªkocanaras±, akiriyapaccupaµµh±n±, saddh±hirottappa-appicchat±diguºapadaµµh±n±. P±pakiriyato cittassa vimukh²bh±vabh³t±ti daµµhabb±. Iti phass±d²ni chappaññ±sa yev±panakavasena vutt±ni nav±ti sabb±nipi imasmi½ dhammuddesav±re pañcasaµµhi dhammapad±ni bhavanti. Tesu ekakkhaºe kad±ci ekasaµµhi bhavanti, kad±ci samasaµµhi. T±ni hi samm±v±c±p³raº±divasena. Uppattiya½ pañcasu µh±nesu ekasaµµhi bhavanti. Tehi mutte ekasmi½ µh±ne samasaµµhi bhavanti. Ýhapetv± pana yev±panake p±¼iya½ yath±rutavasena gayham±n±ni chappaññ±s±va honti. Aggahitaggahaºena panettha phassapañcaka½, vitakko vic±ro p²ti cittekaggat±, pañcindriy±ni, hiribala½ ottappabalanti dve bal±ni, alobho adosoti dve m³l±ni, k±yapassaddhicittapassaddhi-±dayo dv±dasa dhamm±ti samati½sa dhamm± honti. Tesu samati½s±ya dhammesu aµµh±rasa dhamm± avibhattik± honti, dv±dasa savibhattik±. Katame aµµh±rasa? Phasso saññ± cetan± vic±ro p²ti j²vitindriya½, k±yapassaddhi-±dayo dv±dasa dhamm±ti ime aµµh±rasa avibhattik±. Vedan± citta½ vitakko cittekaggat±, saddhindriya½ v²riyindriya½ satindriya½ paññindriya½, hiribala½ ottappabala½, alobho adosoti ime dv±dasa dhamm± savibhattik±. Tesu satta dhamm± dv²su µh±nesu vibhatt±, eko t²su, dve cat³su, eko chasu, eko sattasu µh±nesu vibhatto. Katha½? Citta½ vitakko saddh± hir² ottappa½ alobho adosoti ime satta dv²su µh±nesu vibhatt±. Etesu hi citta½ t±va phassapañcaka½ patv± citta½ hot²ti vutta½, indriy±ni patv± manindriyanti. Vitakko jh±naªg±ni patv± vitakko hot²ti vutto, maggaªg±ni patv± samm±saªkappoti. Saddh± indriy±ni patv± saddhindriya½ hot²ti vutt±, bal±ni patv± saddh±balanti. Hir² bal±ni patv± hiribala½ hot²ti vutt±, lokap±laduka½ patv± hir²ti. Ottappepi eseva nayo. Alobho m³la½ patv± alobho hot²ti vutto, kammapatha½ patv± anabhijjh±ti. Adoso m³la½ patv± adoso hot²ti vutto, kammapatha½ patv± aby±p±doti. Ime satta dv²su µh±nesu vibhatt±. Vedan± pana phassapañcaka½ patv± vedan± hot²ti vutt±, jh±naªg±ni patv± sukhanti, indriy±ni patv± somanassindriyanti. Eva½ eko dhammo t²su µh±nesu vibhatto. V²riya½ pana indriy±ni patv± v²riyindriya½ hot²ti vutta½, maggaªg±ni patv± samm±v±y±moti, bal±ni patv± v²riyabalanti, piµµhiduka½ patv± pagg±hoti. Satipi indriy±ni patv± satindriya½ hot²ti vutt±, maggaªg±ni patv± samm±sat²ti, bal±ni patv± satibalanti, piµµhiduka½ patv± sati hot²ti vutt±. Eva½ ime dve dhamm± cat³su µh±nesu vibhatt±. Sam±dhi pana jh±naªg±ni patv± cittassekaggat± hot²ti vutto, indriy±ni patv± sam±dhindriyanti, maggaªg±ni patv± samm±sam±dh²ti. Bal±ni patv± sam±dhibalanti, piµµhiduka½ patv± samatho avikkhepoti. Evamaya½ eko dhammo chasu µh±nesu vibhatto. Paññ± pana indriy±ni patv± paññindriya½ hot²ti vutt±, maggaªg±ni patv± samm±diµµh²ti, bal±ni patv± paññ±balanti, m³l±ni patv± amohoti, kammapatha½ patv± samm±diµµh²ti, piµµhiduka½ patv± sampajañña½ vipassan±ti. Eva½ eko dhammo sattasu µh±nesu vibhatto. Sace pana koci vadeyya– ‘ettha apubba½ n±ma natthi, heµµh± gahitameva gaºhitv± tasmi½ tasmi½ µh±ne pada½ p³rita½, ananusandhik± kath± uppaµip±µiy± corehi ±bhatabhaº¹asadis±, goy³thena gatamagge ±lulitatiºasadis± aj±nitv± kathit±’ti, so ‘m±hevan’ti paµisedhetv± vattabbo– ‘buddh±na½ desan± ananusandhik± n±ma natthi, s±nusandhik± va hoti. Aj±nitv± kathit±pi natthi, sabb± j±nitv± kathit±yeva. Samm±sambuddho hi tesa½ tesa½ dhamm±na½ kicca½ j±n±ti, ta½ ñatv± kiccavasena vibhatti½ ±ropento aµµh±rasa dhamm± ekekakicc±ti ñatv± ekekasmi½ µh±ne vibhatti½ ±ropesi. Satta dhamm± dvedvekicc±ti ñatv± dv²su dv²su µh±nesu vibhatti½ ±ropesi. Vedan± tikicc±ti ñatv± t²su µh±nesu vibhatti½ ±ropesi. V²riyasat²na½ catt±ri catt±ri kicc±n²ti ñatv± cat³su cat³su µh±nesu vibhatti½ ±ropesi. Sam±dhi chakiccoti ñatv± chasu µh±nesu vibhatti½ ±ropesi. Paññ± sattakicc±ti ñatv± sattasu µh±nesu vibhatti½ ±ropesi’. Tatrida½ opamma½– eko kira paº¹ito r±j± rahogato cintesi– ‘ima½ r±jakulasantaka½ na yath± v± tath± v± kh±ditabba½, sipp±nucchavika½ vetana½ va¹¹hess±m²’ti. So sabbe sippike sannip±t±petv± ‘ekekasippaj±nanake pakkosath±’ti ±ha. Eva½ pakkosiyam±n± aµµh±rasa jan± uµµhahi½su. Tesa½ ekeka½ paµiv²sa½ d±petv± vissajjesi. ‘Dve dve sipp±ni j±nant± ±gacchant³’ti vutte pana satta jan± ±gama½su. Tesa½ dve dve paµiv²se d±pesi. ‘T²ºi sipp±ni j±nant± ±gacchant³’ti vutte ekova ±gacchi. Tassa tayo paµiv²se d±pesi. ‘Catt±ri sipp±ni j±nant± ±gacchant³’ti vutte dve jan± ±gama½su. Tesa½ catt±ri catt±ri paµiv²se d±pesi. ‘Pañca sipp±ni j±nant± ±gacchant³’ti vutte ekopi n±gacchi ‘Cha sipp±ni j±nant± ±gacchant³’ti vutte ekova ±gacchi. Tassa cha paµiv²se d±pesi. ‘Satta sipp±ni j±nant± ±gacchant³’ti vutte ekova ±gacchi. Tassa satta paµiv²se d±pesi. Tattha paº¹ito r±j± viya anuttaro dhammar±j±. Sippaj±nanak± viya cittacittaªgavasena uppann± dhamm±. Sipp±nucchavikavetanava¹¹hana½ viya kiccavasena tesa½ tesa½ dhamm±na½ vibhatti-±ropana½. Sabbepi panete dhamm± phassapañcakavasena jh±naªgavasena indriyavasena maggavasena balavasena m³lavasena kammapathavasena lokap±lavasena passaddhivasena lahut±vasena mudut±vasena kammaññat±vasena p±guññat±vasena ujukat±vasena satisampajaññavasena samathavipassan±vasena pagg±h±vikkhepavasen±ti sattarasa r±sayo hont²ti.
Dhammuddesav±rakath± niµµhit±.