P±¼iya½ (p±ci. 255) satt±hak±lika½ y±vaj²vika½ ±h±ratth±ya paµiggaŗh±ti,±patti dukkaµass±ti-±din± sannihitesu satt±hak±likay±vaj²vikesu purebhattampi±h±ratth±ya ajjhoharaŗepi dukkaµassa vuttatt± y±mak±likepi ajjhoh±re visu½ dukkaµenabhavitabbanti ±ha ±h±ratth±ya ajjhoharato dukkaµena saddhi½ p±cittiyanti. Pakati-±misetiodan±dikappiy±mise. Dveti purebhatta½ paµiggahita½ y±mak±lika½ purebhatta½s±misena mukhena bhuńjato sannidhipaccay± eka½, y±vak±likasa½saµµhat±ya y±vak±likattabhajanenaanatirittapaccay± ekanti dve p±cittiy±ni. Vikappadvayeti s±misanir±misapakkhadvaye.Thullaccaya½ dukkaµańca va¹¹hat²ti manussama½se thullaccaya½, sesa-akappiyama½se dukkaµa½va¹¹hati.Paµiggahaŗapaccay± t±va dukkaµanti ettha sannihitatt± purebhattampi dukkaµameva. Satipaccaye pana sannihitampi satt±hak±lika½ y±vaj²vikańca bhesajjatth±ya gaŗhantassaparibhuńjantassa ca an±pattiyeva. 94. Uggahitaka½ katv± nikkhittanti apaµiggahita½ sayameva gahetv± nikkhitta½.Vimativinodaniya½ (vi. vi. µ². 1.622) uggahitakanti paribhogatth±ya saya½gahitanti vutta½. Saya½ karot²ti pacitv± karoti. Purebhattantitadahupurebhattameva vaµµati savatthukapaµiggahitatt±. Saya½katanti navan²ta½ pacitv±kata½. Nir±misamev±ti tadahupurebhatta½ sandh±ya vutta½. 95. Ajja saya½kata½ nir±misameva bhuńjantassa kasm± s±ma½p±ko na hot²ti ±ha navan²ta½t±pentass±ti-±di. Pacch±bhatta½ paµiggahitakeh²ti kh²radadh²ni sandh±ya vutta½.Uggahitakehi kata½ abbhańjan±d²su upanetabbanti yojan±. Ubhayesamp²ti pacch±bhatta½paµiggahitakh²radadh²hi ca purebhatta½ uggahitakehi ca kat±na½. Esa nayoti nissaggiya½na hot²ti attho. Akappiyama½sasappimh²ti hatthi-±d²na½ sappimhi. K±raŗapatir³paka½vatv±ti saj±tik±na½ sappibh±vatoti k±raŗapatir³paka½ vatv±. Sappinayenaveditabbanti nir±misameva satt±ha½ vaµµat²ti attho. Etth±ti navan²te. Dhota½vaµµat²ti adhotańce, savatthukapaµiggahita½ hoti, tasm± dhota½ paµiggahetv± satt±ha½nikkhipitu½ vaµµat²ti ther±na½ adhipp±yo.Mah±s²vattherassa pana vatthuno viyojitatt± dadhigu¼ik±d²hi yuttat±mattena savatthukapaµiggahita½n±ma na hoti, tasm± takkato uddhaµamattameva paµiggahetv± dhovitv±, pacitv± v± nir±misamevakatv± bhuńji½s³ti adhipp±yo, na pana dadhigu¼ik±d²hi saha vik±le bhuńji½s³ti.Ten±ha tasm± navan²ta½ paribhuńjantena
pe
savatthukapaµiggaha½ n±ma na hot²ti.Tattha adhota½ paµiggahetv±pi ta½ navan²ta½ paribhuńjantena dadhi-±d²ni apanetv± paribhuńjitabbantiattho. Keci pana takkato uddhaµamattameva kh±di½s³ti vacanassa adhipp±ya½ aj±nant±takkato uddhaµamatta½ adhotampi dadhigu¼ik±disahita½ vik±le paribhuńjitu½vaµµat²ti vadanti, ta½ na gahetabba½. Na hi dadhigu¼ik±di-±misena sa½saµµharasa½ navan²ta½paribhuńjitu½ vaµµat²ti sakk± vattu½. Navan²ta½ paribhuńjanten±ti adhovitv± paµiggahitanavan²ta½paribhuńjantena. Dadhi eva dadhigata½ yath± g³thagata½ muttagatanti (ma. ni. 2.119;a. ni. 9.11). Khaya½ gamissat²ti vacanato kh²ra½ pakkhipitv± pakkasappi-±dipivik±le kappat²ti veditabba½. Khaya½ gamissat²ti nir±misa½ hoti, tasm± vik±lepivaµµat²ti attho. Ett±vat±ti navan²te laggamattena visu½ dadhi-±divoh±ra½ aladdhenaappamattena dadhi-±din±ti attho, etena visu½ paµiggahitadadhi-±d²hi saha pakka½ savatthukapaµiggahitasaŖkhamevagacchat²ti dasseti. Tasmimp²ti nir±misabh³tepi. Kukkuccak±na½ pana aya½adhipp±yo paµiggahaŗe t±va dadhi-±d²hi asambhinnarasatt± bhattena sahitagu¼apiŗ¹±di viyasavatthukapaµiggahita½ n±ma hoti. Ta½ pana pacantena dhovitv±va pacitabba½. Itarath± pacanakkhaŗepaccam±nadadhigu¼ik±d²hi sambhinnarasat±ya s±ma½pakka½ j±ta½, tesu kh²ŗesupi s±ma½pakkamevahoti, tasm± nir±misameva pacitabbanti. Teneva ±misena saddhi½ pakkatt±tik±raŗa½ vutta½.Ettha c±ya½ vic±raŗ± savatthukapaµiggahitatt±bh±ve ±misena saha bhikkhun± pakkassasaya½p±kadoso v± parisaŖk²yati, y±vak±likat± v±. Tattha na t±va saya½p±kadoso etthasambhavati satt±hak±likatt±. Yańhi tattha dadhi-±di ±misagata½, ta½ parikkh²ŗanti.Atha paµiggahitadadhigu¼ik±din± saha attan± pakkatt± savatthukapakka½ viya bhaveyy±tiparisaŖk²yati, tad± ±misena saha paµiggahitatt±ti k±raŗa½ vattabba½, na pana pakkatt±ti,tath± ca upa¹¹hatther±na½ matameva aŖg²kata½ siy±. Tattha ca s±maŗer±d²hi pakkampiy±vak±likameva siy± paµiggahitakh²r±di½ pacitv± anupasampannehi katasappi-±di viya,na ca ta½ yutta½ bhikkh±c±rena laddhanavan²t±d²na½ takk±di-±misasa½saµµhasambhavena aparibhuńjitabbatt±ppasaŖgato.Na hi gahaµµh± dhovitv±, sodhetv± v± patte ±kirant²ti niyamo atthi.Aµµhakath±yańca yath± tattha patitataŗ¹ulakaŗ±dayo na paccanti, eva½
pe
puna pacitv±deti, purimanayeneva satt±ha½ vaµµat²ti imin± vacanenapeta½ virujjhati, tasm± idhakukkuccak±na½ kukkuccuppattiy± nimittameva na dissati. Yath± cettha, eva½ lajj²s±maŗero yath± tattha taŗ¹ulakaŗ±dayo na paccanti, eva½ aggimhi vil²y±petv±
pe
det²ti vacanass±pi nimitta½ na dissati. Yadi hi eta½ y±vak±likasa½saggaparih±r±yavutta½ siy±. Attan±pi tath± k±tabba½ bhaveyya. Gahaµµhehi dinnasappi-±d²su ca ±misasa½saggasaŖk±na vigaccheyya. Na hi gahaµµh± eva½ vil²y±petv± pariss±vetv± kaŗataŗ¹ul±di½ apanetv±puna pacanti. Apica bhesajjehi saddhi½ kh²r±di½ pakkhipitv± yath± kh²r±di khaya½ gacchati,eva½ parehi pakkabhesajjatel±dipi y±vak±likameva siy±, na ca tampi yutta½ dadhi-±dikhayakaraŗattha½puna pacitv± det²ti vuttatt±, tasm± mah±s²vattherav±de kukkucca½ akatv±adhotampi navan²ta½ tadahupi punadivas±d²supi pacitu½, taŗ¹ul±dimissa½ sappi-±di½ attan±piaggimhi vil²y±petv± puna takk±dikhayattha½ pacituńca vaµµati.Tattha vijjam±nass±pi paccam±nakkhaŗe sambhinnarasassa y±vak±likassa abboh±rikattena savatthukapaµiggahitapurepaµiggahitak±nampiabboh±rikatoti niµµhamettha gantabbanti. Teneva ett±vat± hi savatthukapaµiggahita½n±ma na hot²ti vutta½. Visu½ paµiggahitena pana kh²r±din±±misena navan²t±di½ missetv± bhikkhun± v± ańńehi v± pakkatel±dibhesajja½ savatthukapaµiggahitasaŖkhamevagacchati tattha paviµµhay±vak±likassa abboh±rikatt±bh±v±. Ya½ pana purepaµiggahitabhesajjehisaddhi½ appaµiggahita½ kh²r±di½ pakkhipitv± pakkatel±dika½ anupasampanneheva pakkampisavatthukapaµiggahitampi sannidhipi na hoti tattha pakkhittakh²r±dimiss±pi tasmi½ khaŗesambhinnarasat±ya purepaµiggahitatt±pattito, sace pana appaµiggahiteheva, ańńehi v±pakkatel±d²supi ±misaraso pańń±yati, ta½ y±vak±lika½va hot²ti veditabba½.Aya½ kath±maggo vimativinodaniya½ (vi. vi. µ². 1.622) ±gato. S±ratthad²paniya½(s±rattha. µ². 2.622) pana kukkucc±yanti kukkuccak±ti imin± attanopitattha kukkuccasabbh±vampi d²peti. Teneva m±tik±µµhakath±ya½ (kaŖkh±. aµµha. bhesajjasikkh±padavaŗŗan±)nibbaµµitasappi v± navan²ta½ v± pacitu½ vaµµat²ti vuttanti ettakameva ±gato.Uggahetv±ti sayameva gahetv±. T±ni paµiggahetv±ti t±ni kh²radadh²ni paµiggahetv±.Gahitanti taŗ¹ul±divigamattha½ puna pacitv± gahitanti attho. Paµiggahetv± caµhapitabhesajjeh²ti atirekasatt±hapaµiggahitehi y±vaj²vikabhesajjehi, etenatehi yuttampi sappi-±di atirekasatt±hapaµiggahita½ na hot²ti dasseti. Vaddalisamayetivassak±lasamaye, an±tapak±leti attho. Vuttanayena yath± taŗ¹ul±d²ni na paccanti,tath± lajj²yeva samp±detv± det²ti lajjis±maŗeraggahaŗa½. Apica alajjin± ajjhoharitabba½ya½ kińci abhisaŖkhar±petu½ na vaµµati, tasm±pi evam±ha. 96. Tile paµiggahetv± katatelanti attan± bhajj±d²ni akatv±katatela½. Teneva s±misampi vaµµat²ti vutta½. Nibbaµµ²tatt±ti y±vak±likatovivecitatt±, etena el±-abh±vato y±vak±likatt±bh±va½, bhikkhuno savatthukapaµiggahaŗenay±vak±likattupagamanańca dasseti. Ubhayamp²ti attan± ańńehi ca kata½.Y±va aruŗuggaman± tiµµhati, nissaggiyanti sattame divase katatela½ sace y±va aruŗuggaman±tiµµhati, nissaggiya½.Acchavasanti dukkaµavatthuno vas±ya anuńń±tatt± ta½sadis±na½ dukkaµavatth³na½yeva akappiyama½sasatt±na½vas± anuńń±t±, na thullaccayavatthu manuss±na½ vas±ti ±ha µhapetv± manussavasanti.Sa½saµµhanti pariss±vita½. Tiŗŗa½ dukkaµ±nanti ajjhoh±re ajjhoh±re t²ŗi dukkaµ±nisandh±ya vutta½. Kińc±pi paribhogatth±ya vik±le paµiggahaŗapacanapariss±van±d²su pubbapayogesup±¼iya½, aµµhakath±yańca ±patti na vutt±, tath±pi ettha ±pattiy± eva bhavitabba½ paµikkhittassakaraŗato ±h±ratth±ya vik±le y±mak±lik±d²na½ paµiggahaŗe viya. K±le paµiggahita½vik±le anupasampannen±pi nipakka½ sa½saµµhańca paribhuńjantassa dvepi dukkaµ±ni hontiyev±tivadanti.Yasm± kh²r±d²ni pakkhipitv± pakkabhesajjatele kasaµa½ ±misagatika½, tena saha tela½paµiggahetu½, pacitu½ v± bhikkhuno na vaµµati, tasm± vutta½ pakkatelakasaµe viyakukkucc±yat²ti. Sace vas±ya saha pakkatt± na vaµµati, ida½ kasm± vaµµat²tipucchant± bhante
pe
vaµµat²ti ±ha½su, thero atikukkuccakat±ya etampi±vuso na vaµµat²ti ±ha, roganiggahatth±ya eva vas±ya anuńń±tatta½sallakkhetv± pacch± s±dh³ti sampaµicchi. 97. Madhukar²hi madhumakkhik±h²ti ida½ khuddakabhamar±na½ dvinna½ eva visesanantikeci vadanti. Ańńe pana daŗ¹akesu madhuk±rik± madhukarimakkhik± n±ma, t±hisaha tisso madhumakkhikaj±tiyoti vadanti. Bhamaramakkhik±ti mah±paµalak±rik±.Silesasadisanti sukkhat±ya v± pakkat±ya v± ghan²bh³ta½. Itaranti tanukamadhu. Madhupaµalantimadhurahita½ kevala½ madhupaµala½. Sace madhusahita½ paµala½ paµiggahetv± nikkhipanti.Paµalassa bh±janaµµh±niyatt± madhuno vasena satt±h±tikkame nissaggiya½ hot²ti vadanti,madhumakkhita½ pana madhugatikamev±ti imin± ta½ sameti. 98. Ph±ŗita½ n±ma ucchumh± nibbattanti p±¼iya½ (p±ci. 260) avisesena vuttatt±,aµµhakath±yańca ucchurasa½ up±d±ya
pe
avatthuk± ucchuvikati ph±ŗitantiveditabb±ti vacanato ucchurasopi nikkasaµo satt±hak±likoti veditabba½.Kenaci pana madhumhi catt±ro k±lik± yath±sambhava½ yojetabb±, ucchumhi c±tivatv± samakkhikaŗ¹a½ selaka½ madhu y±vak±lika½, anelaka½ udakasambhinna½ y±mak±lika½,asambhinna½ satt±hak±lika½, madhusittha½ parisuddha½ y±vaj²vika½, tath± ucchurasosakasaµo y±vak±liko, nikkasaµo udakasambhinno y±mak±liko, asambhinno satt±hak±liko,suddhakasaµa½ y±vaj²vikanti ca vatv± uttaripi bahudh± papańcita½. Tattha udakasambhinna½madhu v± ucchuraso v± sakasaµo y±vak±liko, nikkasaµo udakasambhinno y±mak±likotiida½ neva p±¼iya½, na aµµhakath±ya½ dissati, y±vak±lika½ sam±na½ garutarampi muddik±j±tirasa½attan± sa½saµµha½ lahuka½ y±mak±likabh±va½ upanenta½ udaka½ lahutara½ satt±hak±lika½attan± sa½saµµha½ garutara½ y±mak±likabh±va½ upanet²ti ettha k±raŗa½ soyeva pucchitabbo.Sabbattha p±¼iya½ aµµhakath±yańca udakasambhinnena garutarass±pi lahubh±vopagamana½yeva dassita½.P±¼iyampi (mah±va. 284) hi anuj±n±mi, bhikkhave, gil±nassa gu¼a½, agil±nassagu¼odakanti vadantena agil±nena paribhuńjitu½ ayuttopi gu¼o udakasambhinnoagil±nassapi vaµµat²ti anuńń±to.