Pakiººakakath±vaººan±

Pakiººakanti vomissakanaya½. Samuµµh±nanti uppattik±raºa½. Kiriy±ti-±dinidassanamatta½ akiriy±d²nampi saªgahato. Vedan±ya saha kusalañca veditabbanti yojetabba½.Sabbasaªg±hakavasen±ti sabbesa½ sikkh±pad±na½ saªg±hakavasena “k±yo v±c± k±yav±c±k±yacitta½ v±c±citta½ k±yav±c±cittan”ti eva½ vutt±ni cha ±pattisamuµµh±n±ni.Samuµµh±n±dayo hi ±pattiy± eva honti, na sikkh±padassa. Ta½ta½sikkh±padassa niyata-±pattiy±eva gahaºattha½ pana sikkh±padas²sena samuµµh±n±d²na½ kathana½. Evañhi ±pattiviseso paññ±yati±patti-saddassa sabb±pattis±dh±raºatt±, imesu pana chasu samuµµh±nesu purim±ni t²ºi acittak±ni,pacchim±ni sacittak±ni. Sam±sato ta½ ima½ pakiººaka½ viditv± veditabbanti sambandho.Cha samuµµh±n±ni etass±ti chasamuµµh±na½. Eva½ sesesupi.
Atthi kathinasamuµµh±nanti-±di samuµµh±nas²savasena dvisamuµµh±na-ekasamuµµh±n±na½ dassana½.Terasa hi samuµµh±nas²s±ni paµhamap±r±jikasamuµµh±na½ adinn±d±nasamuµµh±na½ sañcarittasamuµµh±na½samanubh±sanasamuµµh±na½ kathinasamuµµh±na½ e¼akalomasamuµµh±na½ padasodhammasamuµµh±na½ addh±nasamuµµh±na½theyyasatthasamuµµh±na½ dhammadesan±samuµµh±na½ bh³t±rocanasamuµµh±na½ cor²vuµµh±panasamuµµh±na½ ananuññ±tasama-uµµh±nanti.Tattha atthi chasamuµµh±nanti imin± sañcarittasamuµµh±na½ vutta½, pañcasamuµµh±nassa abh±vato “atthi pañcasamuµµh±nan”ti avatv± “atthi catusamuµµh±nan”ti vutta½, imin± ca addh±nasamuµµh±na½ananuññ±tasamuµµh±nañca saªgahita½. Yañhi paµhamatatiyacatutthachaµµhehi samuµµh±nehi samuµµh±ti ida½ addh±nasamuµµh±na½. Ya½ pana dutiyatatiyapañcamachaµµhehi samuµµh±ti, ida½ananuññ±tasamuµµh±na½. Atthi tisamuµµh±nanti imin± adinn±d±nasamuµµh±na½ bh³t±rocanasamuµµh±nañcasaªgahita½. Yañhi sacittakehi t²hi samuµµh±ti, ida½ adinn±d±nasamuµµh±na½. Ya½ panaacittakehi t²hi samuµµh±ti, ida½ bh³t±rocanasamuµµh±na½. Atthi kathinasamuµµh±nanti-±din±pana avasesasama-uµµh±nas²savasena dvisamuµµh±na½ ekasamuµµh±nañca saªgaºh±ti. Tattha hi ya½ tatiyachaµµhehisamuµµh±ti, ida½ kathinasamuµµh±na½ n±ma. Ya½ pana paµhamacatutthehi samuµµh±ti, ida½ e¼akalomasamuµµh±na½.Ya½ chaµµheneva samuµµh±ti, ida½ dhuranikkhepasamuµµh±na½, “samanubh±sanasama-uµµh±nan”tipitasseva n±ma½. Iti sar³pena aµµha ±pattis²s±ni dassit±ni. ¾disaddena panettha avases±nipaµhamap±r±jikasamuµµh±napadasodhammatheyyasatthadhammadesan±cor²vuµµh±panasamuµµh±n±ni pañcapi samuµµh±nas²s±nisaªgahit±ni. Tattha ya½ k±yacittato samuµµh±ti, ida½ paµhamap±r±jikasamuµµh±na½. Ya½ dutiyapañcamehisamuµµh±ti, ida½ padasodhammasamuµµh±na½. Ya½ catutthachaµµhehi samuµµh±ti, ida½ theyyasatthasamuµµh±na½.Ya½ pañcameneva samuµµh±ti, ida½ dhammadesan±sama-uµµh±na½. Ya½ pañcamachaµµhehi samuµµh±ti,ida½ cor²vuµµh±panasamuµµh±na½. Ettha ca pacchimesu t²su sacittakasamuµµh±nesu ekekasamuµµh±navasenaekasamuµµh±n±ni tividh±ni. Dvisamuµµh±n±ni pana paµhamacatutthehi v± dutiyapañcamehi v±tatiyachaµµhehi v± catutthachaµµhehi v± pañcamachaµµhehi v± samuµµh±navasena pañcavidh±n²ti veditabb±ni.
Eva½ samuµµh±navasena sabbasikkh±pad±ni terasadh± dassetv± id±ni kiriy±vasena pañcadh± dassetu½tatr±p²ti-±di vutta½. Kiñc²ti sikkh±pada½. Kiriyatoti pathav²khaºan±di(p±ci. 84-85) viya k±yavac²viññattijanitakammato. Akiriyatoti paµhamakathin±di(p±r±. 459 ±dayo) viya kattabbassa akaraºeneva. Kiriy±kiriyatoti aññ±tik±yabhikkhuniy± hatthato c²varapaµiggahaº±di (p±r±. 508 ±dayo) viya. Siy± kiriyato,siy± akiriyato r³piyapaµiggahaº±di (p±r±. 582 ±dayo) viya, siy± kiriyato,siy± kiriy±kiriyato kuµik±r±di (p±r±. 342) viya. V²tikkamasaññ±ya abh±venavimokkho ass±ti saññ±vimokkhanti majjhepadalop²sam±so daµµhabbo. Cittaªga½ labhatisacittakasamuµµh±neheva samuµµhahanato. Itaranti yassa cittaªganiyamo natthi,ta½, an±pattimukhena ceta½ saññ±duka½ vutta½, ±pattimukhena sacittakadukanti ettakamevaviseso, atthato sam±n±va.
K±yavac²dv±rehi ±pajjitabbampi k±yakamme v± vac²kamme v± saªgayhati. Tattha b±hullavuttitoadinn±d±namus±v±d±dayo viy±ti atthi sikkh±pada½ k±yakammanti-±din± k±yakamma½vac²kammañc±ti dukameva vutta½, vibh±gato pana k±yavac²kammena saddhi½ tikameva hoti.Teneva m±tik±µµhakath±ya½ (kaªkh±. aµµha. paµhamap±r±jikavaººan±) vutta½ “sabb± cak±yakammavac²kammatadubhayavasena tividh± hont²”ti. Tatoyeva idh±pi adinn±d±n±d²su(p±r±. 89) k±yakammavac²kammanti tadubhayavasena dassita½. Atthi pana sikkh±pada½kusalanti-±di ±pattisamuµµh±pakacittavasena k±riye k±raºopac±rena vutta½, napana ±pattiy± kusal±diparamatthadhammat±vasena ±pattiy± sammutisabh±vatt±. Kusal±kusal±diparamatthadhammeup±d±ya hi bhagavat± ±pattisammuti paññatt±. Vakkhati hi “ya½ kusalacittena ±pajjati,ta½ kusalan”ti-±di (p±r±. aµµha. 1.66 pakaººakakath±). Na hi bhagavato ±º±yatt±±patti kusal±diparamatthasabh±v± hoti anupasampann±na½ ±dikammik±nañca ±pattippasaªgato,tass± desan±d²hi visuddhi-abh±vappasaªgato ca. Na hi k±raºabalena uppajjam±n± kusal±disabh±v±±patti anupasampann±d²su nivattati, uppann±ya ca tass± kenaci vin±so na sambhavati.Sarasavin±sato desan±din± ca ±patti vigacchat²ti vacanamatthi, na pana tena akusal±divigacchati. Pitugh±t±dikammena hi p±r±jika½ ±pannassa bhikkhuno gihiliªga½ gahetv±bhikkhubh±vaparicc±gena p±r±jik±patti vigacchati, na p±º±tip±t±di-akusala½ ±nantariy±dibh±vato.Tasm± dummaªk³na½ niggah±didasa-atthavase (p±r±. 39; pari. 2) paµicca bhagavat± yath±paccaya½samuppajjam±ne kusal±kusal±din±mar³padhamme up±d±ya paññatt± sammutiyeva ±patti,s± ca yath±vidhipaµikammakaraºena vigat± n±ma hot²ti veditabba½, ten±ha dvatti½sevahi ±pattisamuµµh±pakacitt±n²ti-±di. ¾pattisamuµµh±pakatteneva hettha kusal±d²na½±pattito bhedo siddho. Na hi ta½samuµµhitassa tato abhedo yutto samuµµh±nasamuµµhitabhedabyavah±rupacchedappasaªgato.S±ratthad²paniya½ (s±rattha. µ². p±r±jikakaº¹a 2.66 pakiººakakath±vaººan±) pana±pattiy± paramatthato kusalattameva na sambhavati “±patt±dhikaraºa½ siy± akusala½,siy± aby±kata½, natthi ±patt±dhikaraºa½ kusalan”ti vacanato, “akusalatta½ panaaby±katattañca ±pattiy± sambhavat²”ti saññ±ya kusalacittasamuµµh±nakkhaºepi r³p±by±katatta½±pattiy± samatthetu½ ya½ kusalacittena ±pajjati, ta½ kusala½, itarehi itaranti (p±r±.aµµha. 1.66 pakiººakakath±) ima½ aµµhakath±vacana½ niss±ya vutta½ “ya½ kusalacittena±pajjat²ti ya½ sikkh±padas²se gahita½ ±patti½ kusalacittasamaªg² ±pajjati, imin±pana vacanena ta½ kusalanti ±pattiy± vuccam±no kusalabh±vo pariy±yato, na paramatthatotidasseti. Kusalacittena hi ±patti½ ±pajjanto saviññattika½ aviññattika½ v±sikkh±padav²tikkam±k±rappavatta½ r³pakkhandhasaªkh±ta½ aby±kat±patti½ ±pajjat²”ti. Tatthaya½ kusalacittena ±pajjat²ti ima½ vacana½ uddissa “imin± pana vacanena ta½ kusalanti±pattiy± vuccam±no kusalabh±vo pariy±yato, na paramatthatoti dasset²”ti vutta½,eva½ itarehi itaranti vacanena “ya½ akusalacittena ±pajjahi, ta½ akusala½, ya½ aby±katacittena±pajjati, ta½ aby±katan”ti imassa atthassa vuttatt± itareh²ti vacana½ uddissa “imin±pivacanena itaranti ±pattiy± vuccam±no akusalabh±vo aby±katabh±vo ca pariy±yato dasset²”tivattabba½. Eva½ avatv± kusalapakkhe eva kathanassa k±raºa½ na pass±ma. Ya½ pana ±patt±dhikaraºa½siy± akusalanti-±divacana½ k±raºattena vutta½, tampi ak±raºa½ ya½ akusalacittena±pajjati, ta½ akusalanti-±din± heµµh± vuttanayena akusal±dibh±vassa pariy±yadesitatt±,±pattiy± kusalavoh±rassa ayuttat±ya natthi ±patt±dhikaraºa½ kusalanti vuttatt±ca. ¾pattiy± hi kusalacittasamuµµhitattepi bhagavat± paµikkhittabh±vena s±vajjadhammatt± k±raº³pac±ren±pianavajjakusalavoh±ro na yutto s±vajj±navajj±na½ aññamaññaviruddhatt±. Yath± ±k±s±disammutisacc±na½uppannat±divoh±ro viya j±tijar±bhaªg±na½ uppannat±divoh±ro anavaµµh±n±didesato ayutto,evamidh±pi kusalavoh±ro ayutto viruddhatt±. Akusal±divoh±ro pana yutto k±raº³pac±rena pana akusal±disabh±vat± yath±vuttados±nativattanato. Suttass±pi hiyath± suttasutt±nulom±d²hi virodho na hoti, tatheva attho gahetabbo.
Ya½ pana vutta½ “kusalacittena hi ±patti½ ±pajjanto…pe… r³pakkhandhasaªkh±ta½ aby±kat±patti½±pajjat²”ti, ta½ ayuttameva r³pakkhandhassa khaºikat±ya ±pattiy±pi desan±dipaµikamma½vin±va paµipassaddhippasaªgato. R³paparampar± ±patt²ti ce? Tanna, paµikammen±pi avigamappasaªgato.Na hi r³pasantatidesan±d²hi vigacchati sak±raº±yattatt±, iti sabbath± ±pattiy± paramatthat±ayutt±, eteneva ya½ vutta½ “nipajjitv± nirodhasam±pannassa sahaseyyavasena tath±k±rappavattar³padhammasseva±pattibh±vato”ti-±di, tampi paµisiddhanti veditabba½. Idha pana nirodhasam±pann±na½r³padhammameva paµicca uppannatt± ±patti acitt± avedan±, aññattha pana sacitt± savedan±va,sabbatth±pi paññattisabh±v±ti veditabb±. Teneva duµµhadosasikkh±padaµµhakath±ya½ ±pattiy±akusal±disabh±va½ paraparikappita½ nisedhetu½ “±dikammikassa an±pattivacanato…pe…paººattimattameva ±patt±dhikaraºanti veditabban”ti sayameva vakkhati, tasm± “ta½ta½kusal±didhammasamuppattiy±bhagavat± paññatt± ±pattisammuti samuµµhit±”ti ca, “y±va paµippassaddhik±raº± tiµµhat²”tica, “paµippassaddhik±raºehi vinassat²”ti ca vohar²yati. ¾pattiy± ca sammutisabh±vattepihi sañcicca ta½ ±pajjantassa, paµikiriya½ akarontassa ca an±dare akusalar±si cevasaggamaggantar±yo ca hot²ti lajjino yath±vidhi½ n±tikkamanti, anatikkamanappaccay±ca tesa½ anantappabhed± s²l±dayo dhamm± pariva¹¹hant²ti gahetabba½. Dvatti½sev±ti niyamo±pattinimitt±na½ k±yavac²viññatt²na½ eteheva samuppajjanato kato, na pana sabb±patt²nampieteheva samuppajjanato. Nipajjitv± nidd±yant±nañhi jh±nanirodhasam±pann±nañca aviññattijanakehivip±ka-appan±cittehi ceva r³padhammehi ca sahaseyy±di-±patti sambhavati.
Das±ti kiriy±hetukamanoviññ±ºadh±tudvayena saha aµµha mah±kiriyacitt±ni. Paññatti½aj±nitv± iddhivikubban±d²su abhiññ±na½ ±pattisamuµµh±pakatta½ veditabba½. Etthaca kiñci sikkh±pada½ akusalacittameva, kiñci kusal±by±katavasenadvicitta½, kiñci ticittanti ayameva bhedo labbhati, n±ññoti veditabba½. Kiriy±samuµµh±nantipar³pakkamena j±yam±na½ aªgaj±t±dicalana½ s±diyanacittasaªkh±te sevanacitte uppanne tena cittenasamupp±ditameva hot²ti vutta½ itarath± “siy± kiriyasamuµµh±na½, siy± akiriyasamuµµh±nan”tivattabbato.
Ya½ pana s±ratthad²paniya½ (s±rattha. µ². p±r±jikakaº¹a 2.66 pakiººakakath±vaººan±)vutta½ “kiriyasamuµµh±nanti ida½ yebhuyyavasena vutta½ par³pakkame sati s±diyantassaakiriyasamuµµh±nabh±vato”ti-±di, ta½ na gahetabba½ paµhamap±r±jikassa akiriyasamuµµh±nat±yap±¼i-aµµhakath±su avuttatt±. “Manodv±re ±patti n±ma natth²”ti (kaªkh±. aµµha. paµhamap±r±jikavaººan±;p±r±. aµµha. 2.583-4) hi vutta½. Kathañhi n±ma par³pakkamena methuna½ s±diyanto attanoaªgaj±t±dik±yacalana½ na s±diyeyya, s±diyanacitt±nuguºameva pana sakalasar²re cittajar³pasamuppattiy±viññattipi sukhum± samuppann± eva hot²ti daµµhabba½, ten±ha k±yadv±reneva samuµµh±natok±yakammanti-±di. Citta½ panettha aªgamatta½ hot²ti k±yaviññatti evak±yakammabh±ve k±raºa½, na citta½. Ta½ panettha k±yasaªkh±t±ya viññattiy±yeva aªgamatta½,na k±yakammabh±vassa, itarath± methunassa “manokamman”ti vattabbato, ten±ha “na tassavasena kammabh±vo labbhat²”ti. Kammabh±voti k±yakammabh±vo. Sabbañcetantieta½ samuµµh±n±dika½. Sikkh±padas²sen±ti ta½ta½sikkh±padaniyata-±pattiy± eva gahaºattha½sikkh±padamukhena.

Pakiººakakath±vaººan±nayo niµµhito.