S²m±nuj±nanakath±vaººan±
138. Ek±v±sagat±na½ vasena s±maggi½ paµikkhipitv± ekas²magat±na½ vasena anuj±nituk±mobhagav± “anuj±n±mi, bhikkhave, s²ma½ sammannitun”ti ±ha. Atha ±v±sapariccheda½vattuk±mo bhaveyya. Ett±vat± ek±v±so y±vat± ek±s²m±. “Anuj±n±mi, bhikkhave,s²ma½ sammannitun”ti vadeyya. Tasm± na idha anuññ±tabaddhas²m±vasena ek±v±saparicchedohoti, upac±ras²m±vaseneva hot²ti veditabba½. Katha½ j±nitabbanti ce? P±¼itova,yath±ha “tena kho pana samayena ±yasm± upanando sakyaputto eko dv²su±v±sesu vassa½ vasi…pe… ek±dhipp±yan”ti (mah±va. 364). Aññath± vassacchedotianiµµhappasaªgova, katha½? Ek±v±savaseneva ce s±magg², bahu-±v±sa-an±v±sesu nasambhaveyya. Tato so ta½ ±v±sa½ gacchanto bahiddh± uposatha½ karoti. “Na, bhikkhave,tadahuposathe sabhikkhuko an±v±so gantabbo”ti-±di (mah±va. 181)-p±¼ivirodho satipisaªghe an±v±se uposathassa akattabbato. An±v±sepi ce s±magg² labbhati, “ett±vat±s±magg², y±vat± ek±v±so”ti na vattabba½, tasm± sabbath± purimanayo pacchimenevapaµikkhittoti katv± n±n±v±savasenapi s±magg²ti veditabba½. “Ta½ kamma½ karom±tivatv± na aka½s³’ti-±d²su viya an±gatampi apekkhati, tasm± ‘karom±’ti vutte navaµµat²”ti vadanti. “S²ma½ asodhetv±pi nimitta½ kittetu½ vaµµat²”ti likhita½.Heµµhimakoµiy± a¹¹haµµhamaratanubbedho hatthippam±ºo. Sace eko baddho hoti, na k±tabbotiettha “cat³su dis±su catunna½ pabbatak³µ±na½ heµµh± piµµhip±s±ºasadise p±s±ºe µhitatt±ek±baddhabh±ve satipi pathavito uddha½ tesa½ sambandhe asati heµµh± pathavigatasambandhamatte abboh±rika½katv± kittetu½ vaµµati. Teneva ‘piµµhip±s±ºo atimahantopi p±s±ºasaªkhyameva gacchat²’tivutta½. Pathavito heµµh± tassa mahantabh±ve gayham±ne pabbatameva hot²”ti anugaºµhipadevutta½. “Cinitv± katapa½supuñje tiºagumbarukkh± ce j±yanti, pabbato hot²tidhammasiritthero. Nev±ti upatissatthero”ti vutta½.P±s±ºoti “sudh±mayap±s±ºopi vaµµat²”ti vadanti. V²ma½sitabba½ iµµhak±ya paµikkhittatt±.Dvatti½sapalagu¼apiº¹appam±ºo tulat±ya, na tulagaºan±ya. Sop²ti kh±ºuko viya uµµhitap±s±ºo.Catupañcarukkhanimittamattamp²ti ekaccesu nimittasaddo natthi. Ettha tayo ce s±rarukkh±honti, dve as±rarukkh±, s±rarukkh±na½ bahutta½ icchitabba½. “Sus±nampi idha ‘vanamev±’tisaªkhya½ gacchati saya½j±tatt±”ti vutta½. Keci pana “cat³su dve antos±r± ce, vaµµati.Antos±r± adhik±, sam± v±, vaµµati. Tasm± bah³supi dve ce antos±r± atthi,vaµµat²”ti vadanti.Parabh±geti ettha “etehi baddhaµµh±nato gatatt± vaµµati. Tath± d²ghamaggepigahitaµµh±nato gataµµh±nassa aññatt±”ti vadanti.Anvaddham±santi ettha “anubaddho addham±so, addham±sassa v± an³”ti likhita½. “Antarav±sakotemiyat²”ti vuttatt± tattakappam±ºa-udakeyeva k±tu½ vaµµat²ti keci. Temiyat²tiimin± heµµhimakoµiy± nadilakkhaºa½ vutta½. Evar³p±ya nadiy± yasmi½ µh±ne catt±rom±se appa½ v± bahu½ v± udaka½ ajjhottharitv± pavattati, tasmi½ µh±ne appodakepiµhatv± k±tu½ vaµµat²ti eke. “Pavattanaµµh±ne nadinimittan’ti vuttatt± setutoparato tattaka½ udaka½ yadi pavattati, nad² ev±”ti vadanti.J±tassar±d²su µhitodaka½ j±tassar±dipadesena anantarikampi nimitta½ k±tu½ vaµµatinadip±ras²m±ya nimitta½ viya. Sace so padeso k±lantarena g±makhettabh±va½ p±puº±ti,tattha añña½ s²ma½ sammannitu½ vaµµati. Ukkhepimanti uddharitv± gahetabbaka½.Abaddhas²mavih±r±na½ s²m±ya upac±ra½ µhapetv±ti “±yati½ sammannitabb±ya ok±sa½µhapetv±”ti likhita½. Antonimittagatehi pan±ti “ekassa upa¹¹ha½ antokattuk±mat±yasati sabbesa½ ±gamane payojana½ natth²ti katv± ‘antonimittagateh²’ti vutta½,tañca s±m²civasen±”ti vadanti. An±gamanampi vaµµat²ti “s²m±ya abaddhatt± vagga½n±ma na hot²”ti likhita½. “Aññasmi½ g±makhette µhatv± nimittakittanak±le,sam±nasa½v±sakas²m±ya sammannanak±le ca ±gamanapayojana½ natth²”ti vutta½. Bherisañña½v±ti “sammannanapariyos±na½ karom±ti vatv±”ti likhita½, tena t±dise k±leta½ kappat²ti siddha½ hoti. Ki½ imin±? Sukhakaraºatthanti mah±janasannip±tanaparissama½akatv± appatarehi sukhakaraºattha½. Yadi mah±s²m±bandhanak±le antar±yo hoti, tattakenapisukhavih±roti dassanattha½ “paµhaman”ti vuttanti eke. Tato ora½ na vaµµat²tikatha½ paññ±yat²ti? V²sativaggakaraº²yaparamatt± saªghakammassa. Kamm±rahena saddhi½ ekav²satibhikkh³ ce gaºh±ti, vaµµati. Tattakappam±ºa½ sukhanisajjavasena veditabba½. Tameva nimitta½aññepi kittetv± sace bandhanti, vaµµat²ti eke.“Eva½ baddh±su pana…pe… s²mantarik± hi g±makhetta½ bhajat²”tina ±v±savasena s±magg²paricchedo, kintu s²m±vasenev±ti dassanattha½ vutta½. “Nimittupagap±s±ºeµhapetv±”ti sañc±rimanimittassa tapparato vutta½. Ito paµµh±ya gaºµhipadakkamohoti– na sakkhissant²ti te avippav±sa½ asallakkhetv± “sam±nasa½v±sakameva sam³haniss±m±”tiv±y±mant± sam³hanitu½ na sakkhissanti. “Ekaratanappam±º±”ti suviññeyyantar±hot²ti katv± vutta½. Ekaªgulamattampi vaµµateva. Khaº¹as²mato paµµh±ya bandhana½ ±ciººa½.¾ciººakaraºena vigatasammoho hot²ti. Kuµigeheti kuµighare bh³mighare.Udukkhala½v±ti bh³mi-udukkhala½ viya khuddak±v±µa½. “Pamukhe”ti bh³mikuµi½sandh±ya vuttanti eke. Heµµh± na otarat²ti bhittito ora½ nimitt±ni µhapetv±kittitatt± heµµh± ±k±se na otarati, upari kate p±s±deti attho. Bhittilaggetibhittinissitake. Ime kira bhittilagg±pi “ek±baddh±”ti na vuccanti. Sabbop±s±do s²maµµho hot²ti ek±baddho v± hotu, m± v±. T±lam³lakapabbaton±ma anupubbena tanuko. ¾k±sapabbh±ranti aparikkhepapabbh±ra½. Susirap±s±ºon±ma leºa½ hoti. Antoleºanti pabbatassa antoleºa½. Dv±ra½ pana sandh±ya parato“orato”ti vutta½, sabbath±pi s²mato bahileºena otarat²ti adhipp±yo.Mah±s²ma½ sodhetv±ti s²maµµha½ d³ragatampi s²magata½ s²masambandha½va, tasm± ta½ an±masitv±µh±tabbanti adhipp±yo. Yadi eva½ “tannissitaka½ apanetv± kamma½ k±tu½ vaµµat²”tivattabba½. Mah±-aµµhakath±yampi “s²ma½ sodhetv± k±tabban”ti ettakameva vutta½.Mah±ther±pi “sodhetabba”micceva vadant²ti eke. “Mah±s²ma½ sodhetv± v± kamma½k±tabban”ti ca p±µho atthi. “Vuttanayenev±”ti ca parato vakkhati, tasm± s±dh±raºap±µhovasundaroti eke. Purimanayep²ti khaº¹as²m±ya uµµhahitv± mah±s²m±ya onatep²tiattho. Ukkhip±petv± k±tu½ na vaµµati. Kasm±? Anto µhitatt±. Rukkhassaheµµh± pathavigata½ m³la½ khaº¹as²m±va hoti, abboh±rika½ v±ti apare. “Majjhe pana chinnemah±s²m±ya µhitam³la½ mah±s²mameva bhajati, khaº¹as²m±ya µhita½ khaº¹as²mameva bhajati tad±yattapathaviras±d²hianuggahitatt±”ti vutta½. “S²m±ya pacch± uµµhitarukkhe nis²ditv± kamma½ k±tu½vaµµati pacch±s²m±ya½ katagehe viy±”ti vatv± “bandhanak±le µhitarukkhenis²ditv± k±tu½ na vaµµati uparis²m±ya agamanato”ti k±raºa½ vadanti. Eva½ satibandhanak±le puna ±rohaºa½ n±ma natthi, bandhitak±le eva ±ruhat²ti ±pajjati.Pacch± uµµhitarukkho pana tappaµibaddhatt± s²masaªkhyameva gato, eva½ pubbe uµµhitarukkhop²tigahetabba½. “Ya½ kiñcip²”ti vacanato tiº±dipi saªgahita½. Mah±ther±pi tiºa½sodhetv±va karont²ti. 140. Yasm± majjhato koºa½ hoti, tasm± “koºato koºan”ti vutta½. “¾pattiñca±pajjati acittakatt±”ti vadanti. P±rayat²ti ajjhottharati. K± s±? S²m±.“Y± sabbantimena…pe… vahat²”ti tato heµµhim± n±v±saªkhya½ na gacchat²tikatv± vuttanti eke, ta½ na yutta½ dutiyap±r±jike n±vaµµhabhaº¹±dhik±re tass±piadhippetatt±. Majjhimapurisassa bh±rappam±ºena vuttanti eke. Bhikkhun²nampi nad²p±ras²m±sambhavatot±sa½ “ek± v± nad²p±ra½ gaccheyy±”ti vuttadosapariharaºatthanti ±cariyassa takko.Ubhayatth±pi dhuva-saddo gahito. Tena uposathantar±ya pariharaºattha½ uposathadivaso niyamatovavutto. Ettha ca n±v± n±ma pam±ºayutt± sabbas±dh±raº± thambhan±v± adhippet±, nakullan±v±ti no takkoti ±cariyo. Rukkha½ chinditv± katoti attho. Sace eka½g±makhetta½, sabbanimitt±na½ anto µhite bhikkh³ hatthap±sagate katv± sammannitabb±.N±n±g±makhetta½ ce, an±gamanampi vaµµati. Ubhayat²re nimittakittanamattena d²pakosaªgahito na hoti, tasm± d²pake nimitt±ni kittetabb±neva. “Nadiy± heµµh± nisinnabhikkhukamma½ kopeti. Upariyeva hi nad² hot²”ti vadanti.
S²m±nuj±nanakath±vaººan± niµµhit±.