S±vatthiy± kosalesu c±rika½ pakkamissat²ti-±di sabba½ majjhimadesavaseneva vutta½. Kasm±? Niyat±ciººatt±. Bhagavato hi c±rikacaraºa½ majjhimadeseyeva. Sacepi paccantadese gacchati, majjhimadeseyeva aruºa½ uµµh±pet²ti niyat±ciººa½, tasm± majjhimadesavaseneva vutta½. K±s²s³ti k±siraµµhato. Tath± magadhes³ti magadharaµµhato. ¾sanne no bhagav± bhavissat²ti ettha na kevala½ ±sannatt± eva tesa½ somanassa½ hoti, atha kho “id±ni d±na½ d±tu½ gandham±l±dip³ja½ k±tu½ dhamma½ sotu½ pañha½ pucchitu½ labhiss±m±”ti nesa½ somanassa½ hoti. Tasm±tiha thapatayo samb±dho ghar±v±soti thapatayo yasm± tumh±ka½ mayi d³r²bh³te anappaka½ domanassa½ ±sanne anappaka½ somanassa½ hoti, tasm±pi veditabbameta½ “samb±dho ghar±v±so”ti. Ghar±v±sassa hi dosena tumh±ka½ eva½ hoti. Sace pana ghar±v±sa½ pah±ya pabbajit± assatha, eva½ vo may± saddhi½yeva gacchant±nañca ±gacchant±nañca ta½ na bhaveyy±ti imamattha½ d²pento evam±ha. Tattha sakiñcanasapalibodhaµµhena samb±dhat± veditabb±. Mah±ghare vasantass±pi hi sakiñcanasapalibodhaµµhena ghar±v±so samb±dhova. Rajopathoti r±g±diraj±na½ ±gamanapatho, ±gamanaµµh±nanti attho. Abbhok±so pabbajj±ti pabbajj± pana akiñcana-apalibodhaµµhena abbhok±so. Caturatanikepi hi gabbhe dvinna½ bhikkh³na½ pallaªkena pallaªka½ ghaµµetv± nisinn±nampi akiñcan±palibodhaµµhena pabbajj± abbhok±so n±ma hoti. Alañca pana vo thapatayo appam±d±y±ti eva½ samb±dhaghar±v±se vasant±na½ tumh±ka½ appam±dameva k±tu½ yuttanti attho. N±g±ti hatthino. Opavayh±ti rañño ±rohanayogg±. Eka½ purato eka½ pacchato nis²d±pem±ti te kira dvepi jan± sabb±laªk±rapaµimaº¹it± dv²su n±gesu t± itthiyo eva½ nis²d±petv± rañño n±ga½ majjhe katv± ubhosu passesu gacchanti, tasm± evam±ha½su. N±gopi rakkhitabboti yath± kiñci visesita½ na karoti, eva½ rakkhitabbo hoti. T±pi bhaginiyoti yath± pam±da½ n±pajjanti, eva½ rakkhitabb± honti. Att±p²ti sitakathitavikkhepit±d²ni akarontehi att±pi rakkhitabbo hoti Eva½ karonto hi “s±midubbhako eso”ti niggahetabbo hoti. Tasm±tiha thapatayoti yasm± tumhe r±j± nicca½ r±jabhaº¹a½ paµicch±peti, tasm±pi samb±dho ghar±v±so rajopatho. Yasm± pana pa½suk³lika½ bhikkhu½ eva½ paµicch±pento natthi, tasm± abbhok±so pabbajj±, eva½ sabbatth±pi. Alañca kho thapatayo appam±d±ya, appam±dameva karoth±ti dasseti. Muttac±goti vissaµµhac±go. Payatap±º²ti ±gat±gat±na½ d±natth±ya dhotahattho. Vosaggaratoti vosaggasaªkh±te c±ge rato. Y±cayogoti y±citabbayutto. “Y±jayogo”tipi p±µho, d±nayuttoti attho. D±nasa½vibh±garatoti etena appamattakampi kiñci labhitv± tatopi sa½vibh±ge rato. Appaµivibhattanti “ida½ amh±ka½ bhavissati, ida½ ayy±nan”ti eva½ akatavibh±ga½, sabba½ d±tabbameva hutv± µhitanti attho. Imehi kho thapatayo cat³hi dhammehi samann±gato ariyas±vako sot±panno hot²ti sot±panno imehi dhammehi samann±gato hot²ti attho. Etena sot±pannena imesa½ catunna½ dhamm±na½ ekantato labbham±nata½ dasseti. Eva½ tesa½ thapat²na½ imehi cat³hi dhammehi samann±gata½ pariy±yena dassetv± id±ni nippariy±yena ta½ dassetu½ “tumhe kho thapatayo”ti-±di vutta½. 95. Sahassa½ kappakoµiyoti sahassa½ attabh±v± ahesunti attho. “As²ti kappakoµiyo”tipi p±µho, as²ti-±yukappakoµiyo ahesunti attho. Kattha pana te ahesunti? ¾ha “deve ceva manusse c±”ti, devesu ceva manussesu c±ti attho. Sa½viru¼hamh²ti samantato pallavaggahaºena viru¼he. Alabhi½hanti alabhi½ aha½. Ajja ti½sa½ tato kapp±ti tato kappato ajja sampati aya½ kappo ti½satimo. Tass± saññ±ya v±san±ti tassa buddhagat±ya saññ±ya v±sanato. Taºh±nigh±takoti taºh±ya samucchedako. Vaµa½sakoti pupphamayakaººiko. Sabbapupphehilaªkatoti n±n±pupphehi alaªkato. Lapanantar±ti uttar±dharoµµh±na½ antarato. Okk±ti pabh±. Muddhanantaradh±yath±ti muddhani antaradh±yatha. Kaªkha½ vitar±ti vimati½ vinodehi. Yassa ta½ sabbadhammesu sad± ñ±ºa½ pavattat²ti tanti nip±tamatta½. Yassa sabbadhammesu ±kaªkhappaµibaddhatt± sad± ñ±ºa½ pavattati. So sabbaññ³ bhagav± thera½ ±nanda½ etadabrav²ti sambandho. R±j± raµµhe bhavissat²ti sabbasmi½ raµµhe r±j± bhavissati. Carimanti carimabhava½. Sacchikatv±ti paccakkha½ katv±. Dhammatanti catusaccadhamma½, paccekabodhi½ v±. 96. Suvaººacchadana½ n±vanti ubhosu passesu suvaºº±laªk±rehi paµimaº¹itavasena ch±dita½ suvaººan±va½. Pañha½ puµµh± viy±k±si, sakkassa iti me sutanti yath± s± devat± pañha½ puµµh± sakkassa by±k±si, eva½ may±pi sutanti ±yasm± mah±moggall±no attan± yath±suta½ ta½ bhagavato vadati. Pa½suth³pes³ti sar²radh±tu½ abbhantare µhapetv± pa½s³hi katath³pesu. Evañhi te bhagavanta½ uddissakat± n±ma honti, tenev±ha– “uddissakatesu dasabaladhar±nan”ti. 97. Devaputtasar²ravaºº±ti devaputtasar²rasadisavaºº±. Subhagasaºµhit²ti sobhaggayuttasaºµh±n±. U¼±ra½ vata ta½ ±s²ti ta½ may± kata½ puñña½ u¼±ra½ vata ahosi. Y±hanti y± aha½. Satasahassa½ kappe, mudito th³pa½ ap³jes²ti th³pa½ p³jetv± satasahassa½ ±yukappe aha½ muditoti attho. An±gantuna vinip±tanti ap±yupapatti½ anupagantv±. Ya½ cakkhunti ya½ paññ±cakkhu½. Paºihitanti µhapita½. Vimuttacittamh²ti vimuttacitto amhi. Vidh³talatoti vidh³tataºh±lato, samucchinnataºhoti attho. 98. S±m±kapatthodanamattanti s±m±katiº±na½ n±¼ikodanamatta½. Akhileti pañcanna½ cetokhil±na½ abh±vena akhile. Tasmiñca okappayi dhammamuttamanti tasmi½ paccekabuddhe uttamadhamma½ paccekabodhi½ “uttamadhammena n±ma imasmi½ bhavitabban”ti saddahi½. “Tasmiñca dhamme paºidhesi½ m±nasan”ti imin± paµiladdhadhamma½ ahampi sacchikareyyanti citta½ paºidahi½. Bhave kud±supi ca m± apekkhav±ti katthaci bhave apekkhav± m± bhaveyyanti ca paºidhesi½ m±nasanti sambandho. Kur³s³ti uttarakur³su. D²gh±yukes³ti tesa½ vassasahass±yukat±ya vutta½. Amames³ti apariggahesu. P±º²s³ti sattesu. Ah²nag±m²s³ti yath±laddhasampatt²hi y±vat±yuka½ aparih²nasabh±vesu Tidasopapajjath±ti t±vati½so hutv± upapajji½, tidase v± t±vati½sabhavane upapajji½. Visiµµhak±y³pagatoti visiµµhak±yesu n±n±vaººak±yesu upagato. Yasassis³ti pariv±ravantesu. Hit±hit±sih²ti kusal±kusale v²tivatt²hi. Paccakkha½ khvimanti paccakkha½ kho ima½ vacananti adhipp±yo. Sak±s²ti so ak±si. Balim±bhih±r²ti p³j±bali½ abhihari. Patitassa ekanti tassa hatthato ekapuppha½ patita½. Upariµµhanti upari veh±se µhita½. Ariµµhanti ariµµha½ n±ma paccekasambuddha½. Ajjhattañca bahiddh± c±ti ajjhattavisay± ca bahiddhavisay± ca. Ye me vijji½s³ti ye me pubbe vijjam±n± ahesu½. J±timaraºasa½s±ro, natthi d±ni punabbhavoti punappuna½ j±yanam²yanabh³to sa½s±ro punabbhavoti ca vuccati, so ca d±ni natth²ti attho. Ida½ v±san±bh±giya½ suttanti ida½ v±san±bh±gapuññavibh±van±na½ n±n±suttapad±na½ ud±haraºavasena dassita½ v±san±bh±giya½ suttanti veditabba½. 99. “Uddha½ adho…pe… apunabbhav±y±”ti ida½ nibbedhabh±giya½ suttanti vutta½ oghataraºassa ariyamaggakiccatt±. Na cetan± karaº²y±ti na citta½ upp±detabba½. Dhammat±ti dhammasabh±vo. 100. Yad± haveti yasmi½ have k±le. P±tubhavant²ti uppajjanti. Dhamm±ti anulomapaccay±k±rapaµivedhas±dhak± bodhipakkhiyadhamm±. P±tubhavant²ti v± pak±senti, abhisamayavasena p±kaµ± honti. Dhamm±ti catu-ariyasaccadhamm±. ¾t±po vuccati kilesasant±panaµµhena v²riya½. ¾t±pinoti sammappadh±nav²riyavato. Jh±yatoti ±rammaº³panijjh±nalakkhaºena lakkhaº³panijjh±nalakkhaºena ca jh±nena jh±yantassa. Br±hmaºass±ti b±hitap±passa kh²º±savassa. Athassa kaªkh± vapayanti sabb±ti athassa eva½ p±tubh³tadhammassa y± t± “ko nu kho, bhante, phusat²ti? No kallo pañhoti bhagav± avoc±”ti-±din± (sa½. ni. 2.12) nayena “katama½ nu kho, bhante, jar±maraºa½, kassa panida½ jar±maraºanti? No kallo pañhoti bhagav± avoc±”ti-±din± (sa½. ni. 2.35) ca nayena paccay±k±rakaªkh± vutt±. Y± ca paccay±k±rasseva appaµividdhatt± “ahosi½ nu kho ahamat²tamaddh±nan”ti-±dik± (ma. ni. 1.18; sa½. ni. 2.20) so¼asakaªkh± “buddhe kaªkhati dhamme kaªkhat²”ti-±dik± (dha. sa. 1008) aµµha ca kaªkh± ±gat±, t± sabb± vapayanti apagacchanti nirujjhanti, kasm±? Yato paj±n±ti sahetudhamma½, yasm± avijj±dikena hetun± sahetuka½ ima½ saªkh±r±di½ kevala½ dukkhakkhandhadhamma½ paj±n±ti aññ±si paµivijjhati. Yato khaya½ paccay±na½ aved²hi yasm± paccay±na½ khayasaªkh±ta½ nibb±na½ avedi aññ±si paµivijjhi, tasm± yad±ssa ±t±pino jh±yato br±hmaºassa vuttappak±r± dhamm± p±tubhavanti. Athassa y± nibb±nassa aviditatt± kaªkh± uppajjeyyu½, sabb±pi t± kaªkh± vapayant²ti. ¾raññanti ±raññaka½. Aññ±tuñchena y±pentanti kulesu aññ±to niccanavoyeva hutv± uñchena piº¹acariy±ya y±penta½. Atha v± abhilakkhitesu issarajanagehesu kaµukabhaº¹asambh±ra½ sugandhabhojana½ pariyesantassa uñchana½ ñ±tuñchana½ n±ma, gharapaµip±µiy± pana dv±re µhitena laddhamissakabhojana½ aññ±tuñchana½ n±ma. Ida½ idha adhippeta½. Tena y±penta½. K±mesu anapekkhinanti vatthuk±makilesak±mesu nirapekkha½. Chetv±ti vadhitv±. Sukha½ set²ti kodhapari¼±hena aparidayham±natt± sukha½ sayati. Na socat²ti kodhavin±sena vinaµµhadomanassatt± na socati. Visam³lass±ti dukkhavip±kassa. Madhuraggass±ti ya½ akkuµµhassa paccakkositv± pahaµassa paµippaharitv± sukha½ uppajjati, ta½ sandh±ya so “madhuraggo”ti vutto. Imasmiñhi µh±ne pariyos±na½ “aggan”ti vutta½. Ariy±ti buddh±dayo. Haneti haneyya. Uppatitanti asamuggh±µita½ avikkhambhituppannavasena samud±c±ruppannavasena samud±caranta½. Vinodayeti attano sant±nato n²hareyya. 101. Sattiy±ti desan±s²sameta½, ekatodh±r±din± satthen±ti attho. Omaµµhoti pahaµo. Catt±ro hi pah±r± omaµµho ummaµµho maµµho vimaµµhoti. Tattha upari µhatv± adhomukha½ dinnappah±ro omaµµho n±ma, adho µhatv± uddha½ mukha½ dinnappah±ro ummaµµho n±ma, agga¼as³ci viya vinivijjhitv± kato maµµho n±ma, seso sabbopi vimaµµho n±ma. Imasmi½ pana µh±ne omaµµho gahito. So hi sabbad±ruºo duruddharaºasallo duttikiccho antodoso antopubbalohito ca hoti. Pubbalohita½ anikkhamitv± vaºamukha½ pariyonandhitv± tiµµhati. Pubbalohita½ n²harituk±mehi mañcena saddhi½ bandhitv± adhosiro k±tabbo hoti, maraºa½ v± maraºamatta½ v± dukkha½ p±puº±ti. Paribbajeti vihareyya.