16. Sam±ropanah±ravibhaªgavaººan±
50. Tattha katamo sam±ropano h±roti sam±ropanah±ravibhaªgo. Tattha ekasmi½ padaµµh±neti yasmi½ kismiñci ekasmi½ k±raºabh³te dhamme suttena gahite. Yattak±ni padaµµh±n±ni otarant²ti yattak±ni aññesa½ k±raºabh³t±ni tasmi½ dhamme samosaranti. Sabb±ni t±ni sam±ropayitabb±n²ti sabb±ni t±ni padaµµh±n±ni padaµµh±nabh³t± dhamm± samm± niddh±raºavasena ±netv± desan±ya ±ropetabb±, desan±ru¼he viya katv± kathetabb±ti attho. Yath± ±vaµµe h±re “ekamhi padaµµh±ne, pariyesati sesaka½ padaµµh±nan”ti (netti. 4 niddesav±ra) vacanato anekesa½ padaµµh±n±na½ pariyesan± vutt±, evamidh±pi bah³na½ padaµµh±n±na½ sam±ropan± k±tabb±ti dassento “yath± ±vaµµe h±re”ti ±ha. Na kevala½ padaµµh±navaseneva sam±ropan±, atha kho vevacanabh±van±pah±navasenapi sam±ropan± k±tabb±ti dassento “tattha sam±ropan± catubbidh±”ti-±dim±ha. Kasm± panettha padaµµh±navevacan±ni gahit±ni, nanu padaµµh±navevacanah±re eva ayamattho vibh±vitoti? Saccameta½, idha pana padaµµh±navevacanaggahaºa½ bh±van±pah±n±na½ adhiµµh±navisayadassanatthañceva tesa½ adhivacanavibh±gadassanatthañca. Evañhi bh±van±pah±n±ni suviññeyy±ni honti sukar±ni ca paññ±petu½. Ida½ padaµµh±nanti ida½ tividha½ sucarita½ buddh±na½ s±sanassa ov±dassa visay±dhiµµh±nabh±vato padaµµh±na½. Tattha “k±yikan”ti-±din± t²hi sucaritehi s²l±dayo tayo khandhe samathavipassan± tatiyacatutthaphal±ni ca niddh±retv± dasseti, ta½ suviññeyyameva. Van²yat²ti vana½, vanati, vanute iti v± vana½. Tattha yasm± pañca k±maguº± k±mataºh±ya, nimittagg±ho anubyañjanagg±hassa, ajjhattikab±hir±ni ±yatan±ni tappaµibandhachandar±g±d²na½, anusay± ca pariyuµµh±n±na½ k±raº±ni honti, tasm± tamattha½ dassetu½ “pañca k±maguº±”ti-±di vutta½. 51. Aya½ vevacanena sam±ropan±ti yo “r±gavir±g± cetovimutti sekkhaphala½, an±g±miphala½, k±madh±tusamatikkamanan”ti etehi pariy±yavacanehi tatiyaphalassa niddeso, tath± yo “avijj±vir±g± paññ±vimutti asekkhaphala½, aggaphala½ arahatta½, tedh±tukasamatikkamanan”ti etehi pariy±yavacanehi catutthaphalassa niddeso, yo ca “paññindriyan”ti-±d²hi pariy±yavacanehi paññ±ya niddeso, aya½ vevacanehi ca sam±ropan±. Tasm±tiha tva½, bhikkhu, k±ye k±y±nupass² vihar±h²ti-±di lakkhaºah±ravibhaªgavaººan±ya½ vuttanayena veditabba½. Kevala½ tattha ekalakkhaºatt± avutt±nampi vuttabh±vadassanavaseneva ±gata½, idha bh±van±sam±ropanavasen±ti ayameva viseso. K±y±nupassan± visesato asubh±nupassan± eva k±mar±gatadekaµµhakiles±na½ ekantapaµipakkh±ti asubhasaññ± kaba¼²k±r±h±rapariññ±ya paribandhakiles± k±mup±d±na½ k±mayogo abhijjh±k±yagantho k±m±savo k±mogho r±gasalla½ r³padhammapariññ±ya paµipakkhakiles± r³padhammesu r±go chand±gatigamananti etesa½ p±padhamm±na½ pah±n±ya sa½vattat²ti imamattha½ dasseti “k±ye k±y±nupass² viharanto”ti-±din±. Tath± vedan±nupassan± visesato dukkh±nupassan±ti, s±–
“Yo sukha½ dukkhato adda, dukkhamaddakkhi sallato;
adukkhamasukha½ santa½, adakkhi na½ aniccato”ti. (Sa½. ni. 4.253; itivu. 53)–
¾divacanato sabba½ vedana½ “dukkhan”ti passant² sukhasaññ±ya vedan±hetupariññ±ya paribandhakiles±na½ gos²l±d²hi bhavasuddhi hot²ti vedan±ss±dena pavattassa bhavup±d±nasaªkh±tassa s²labbatup±d±nassa vedan±vasena “anattha½ me acar²”ti-±dinayappavattassa (d². ni. 3.340; a. ni. 9.29; 10.79; dha. sa. 1237; vibha. 909, 960) by±p±dak±yaganthassa dosasallassa vedan±ss±davaseneva pavattassa bhavayogabhav±bhavabhavoghasaªkh±tassa bhavar±gassa bhavapariññ±ya paribandhakakiles±na½ vedan±visayassa r±gassa dos±gatigamanassa ca pah±n±ya sa½vattat²ti etamattha½ dasseti “vedan±su vedan±nupass²”ti-±din±. Tath± citt±nupassan± visesato anicc±nupassan±ti, s± citta½ “aniccan”ti passant² tattha yebhuyyena satt± niccasaññinoti niccasaññ±ya viññ±º±h±rapariññ±ya paribandhakiles±na½ nicc±bhinivesapaµipakkhato eva diµµhup±d±na½ diµµhiyogas²labbatapar±m±sak±yaganthadiµµh±savadiµµhoghasaªkh±t±ya diµµhiy± niccasaññ±nimittassa “seyyohamasm²”ti-±dinayappavattassa (dha. sa. 1239; vibha. 832, 866, 962) m±nasallassa saññ±pariññ±ya paµipakkhakiles±na½ saññ±ya r±gassa diµµh±bhinivesassa appah²natt± uppajjanakassa bhay±gatigamanassa ca pah±n±ya sa½vattat²ti imamattha½ dasseti “citte citt±nupass²”ti-±din±. Tath± dhamm±nupassan± visesato anattasaññ±ti, s± saªkh±resu attasaññ±ya manosañcetan±h±rapariññ±ya paµipakkhakiles±na½ sakk±yadiµµhiy± “idameva saccan”ti (ma. ni. 2.187, 202-203; 3.27) pavattassa micch±bhinivesassa micch±bhinivesahetuk±ya avijj±yoga-avijj±sava-avijjoghamohasallasaªkh±t±ya avijj±ya saªkh±rapariññ±ya paribandhakiles±na½ saªkh±resu r±gassa moh±gatigamanassa ca pah±n±ya sa½vattat²ti imamattha½ dasseti “dhammesu dhamm±nupass² viharanto”ti-±din±. Sesa½ utt±nameva.
Sam±ropanah±ravibhaªgavaººan± niµµhit±.
Niµµhit± ca h±ravibhaªgavaººan±.