70. Yamakap±µih²rañ±ºaniddesavaººan±

116. Yamakap±µih²rañ±ºaniddese as±dh±raºa½ s±vakeh²ti ses±s±dh±raºañ±ºaniddese aññavacanehi ok±s±bh±vato na vutta½, idha pana aññavacan±bh±vato vuttanti veditabba½. Uparimak±yatoti n±bhiy± uddha½ sar²rato. Aggikkhandho pavattat²ti tejokasiº±rammaºa½ p±dakajjh±na½ sam±pajjitv± vuµµh±ya “uparimak±yato aggij±l± vuµµh±t³”ti ±vajjitv± parikamma½ katv± anantara½ abhiññ±ñ±ºena “uparimak±yato aggij±l± vuµµh±t³”ti adhiµµhite saha adhiµµh±n± uparimak±yato aggij±l± vuµµh±ti. S± hi idha r±saµµhena khandhoti vutt±. Heµµhimak±yatoti n±bhito heµµh± sar²rato. Udakadh±r± pavattat²ti ±pokasiº±rammaºa½ p±dakajjh±na½ sam±pajjitv± vuµµh±ya “heµµhimak±yato udakadh±r± vuµµh±t³”ti ±vajjitv± parikamma½ katv± anantara½ abhiññ±ñ±ºena “heµµhimak±yato udakadh±r± vuµµh±t³”ti adhiµµhite saha adhiµµh±n± heµµhimak±yato udakadh±r± vuµµh±ti. Ubhayatth±pi abbocchedavasena pavattat²ti vutta½. Adhiµµh±nassa ±vajjanassa ca antare dve bhavaªgacitt±ni vattanti. Tasm±yeva yugal± hutv± aggikkhandha-udakadh±r± pavattanti, antara½ na paññ±yati. Aññesa½ pana bhavaªgaparicchedo natthi Puratthimak±yatoti abhimukhapassato. Pacchimak±yatoti piµµhipassato. Dakkhiºa-akkhito v±ma-akkhitoti-±di sam±sap±µhoyeva, na añño. Dakkhiºan±sik±sotato v±man±sik±sotatoti p±µho sundaro. Rassa½ katv±pi paµhanti. A½sak³µatoti ettha abbhuggataµµhena k³µo viy±ti k³µo, a½soyeva k³µo a½sak³µo. Aªgulaªguleh²ti aªgul²hi aªgul²hi. Aªgulantarik±h²ti aªgul²na½ antarik±hi. Ekekalomato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadh±r± pavattat²ti ubhayatth±pi ±me¹itavacanena sabbalom±na½ pariy±dinnatt± ekekalomatova aggikkhandha-udakadh±r± yugal± yugal± hutv± pavattant²ti vutta½ hoti. Lomak³pato lomak³pato aggikkhandho pavattati, lomak³pato lomak³pato udakadh±r± pavattat²ti etth±pi eseva nayo. Kesuci potthakesu “ekekalomato aggikkhandho pavattati. Lomak³pato lomak³pato udakadh±r± pavattati, lomak³pato lomak³pato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadh±r± pavattat²”ti likhita½. Tampi yujjatiyeva. P±µih²rassa atisukhumattad²panato pana purimap±µhoyeva sundarataro.
Id±ni channa½ vaºº±nanti ko sambandho? Heµµh± “uparimak±yato”ti-±d²hi anekehi sar²r±vayav± vutt±. Tena sar²r±vayavasambandho pavattat²ti vacanasambandhena ca yamakap±µih²r±dhik±rena ca channa½ vaºº±na½ sar²r±vayavabh³t±na½ rasmiyo yamak± hutv± pavattant²ti vutta½ hoti. S±mivacanasambandhena ca avassa½ “rasmiyo”ti p±µhaseso icchitabboyeva. N²l±nanti um±pupphavaºº±na½. P²tak±nanti kaºik±rapupphavaºº±na½. Lohitak±nanti indagopakavaºº±na½. Od±t±nanti osadhit±rakavaºº±na½. Mañjiµµh±nanti mandarattavaºº±na½. Pabhassar±nanti pabh±sanapakatik±na½ pabhassaravaºº±na½. Pabhassaravaººe visu½ avijjam±nepi vuttesu pañcasu vaººesu ye ye pabh± samujjal±, te te pabhassar±. Tath± hi tath±gatassa yamakap±µih²ra½ karontassa yamakap±µih²rañ±ºabaleneva kesamass³nañceva akkh²nañca n²laµµh±nehi n²larasmiyo nikkhamanti, y±sa½ vasena gaganatala½ añjanacuººasamokiººa½ viya um±pupphan²luppaladalasañchanna½ viya v²tipatantamaºit±lavaºµa½ viya pas±ritamecakapaµa½ viya ca hoti. Chavito ceva akkh²nañca p²takaµµh±nehi p²tarasmiyo nikkhamanti, y±sa½ vasena dis±bh±g± suvaººarasanisiñcam±n± viya suvaººapaµapas±rit± viya kuªkumacuººakaºik±rapupphasamparikiºº± viya ca virocanti. Ma½salohitehi ceva akkh²nañca rattaµµh±nehi lohitarasmiyo nikkhamanti, y±sa½ vasena dis±bh±g± cinapiµµhacuººarañjit± viya supakkal±kh±rasanisiñcam±n± viya rattakambalaparikkhitt± viya jayasumanap±libhaddakabandhuj²vakakusumasamparikiºº± viya ca virocanti. Aµµh²hi ceva dantehi ca akkh²nañca setaµµh±nehi od±tarasmiyo nikkhamanti, y±sa½ vasena dis±bh±g± rajatakuµehi ±siñcam±nakh²radh±r±samparikiºº± viya pas±ritarajatapaµµavit±n± viya v²tipatantarajatat±lavaºµ± viya kundakumudasinduv±rasumanamallik±dikusumasañchann± viya ca virocanti. Hatthatalap±datal±d²hi mandarattaµµh±nehi mañjiµµharasmiyo nikkhamanti, y±sa½ vasena dis±bh±g± pav±¼aj±laparikkhitt± viya rattakuravakakusumasamokiºº± viya ca virocanti. Uºº±nakh±d²hi pabhassaraµµh±nehi pabhassararasmiyo nikkhamanti, y±sa½ vasena dis±bh±g± osadhit±rakapuñjapuºº± viya vijjupaµal±diparipuºº± viya ca virocanti.
Bhagav± caªkamat²ti-±di “bhagavato ca nimmit±nañca n±n±-iriy±pathakaraºa½ yamakap±µih²reneva hot²”ti dassanattha½ vutta½. Tesañhi nimmit±na½ iriy±path± yugal±va hutv± vattanti. Yadi nimmit± bahuk± honti, “nimmito”ti-±di kasm± ekavacana½ katanti ce? Nimmitesupi ekekassa n±n±-iriy±pathabh±vadassanattha½. Bahuvacanena hi vutte sabbepi nimmit± saki½ ekeka-iriy±pathik± viya honti. Ekavacanena pana vutte nimmitesu ekeko n±n±-iriy±pathikoti ñ±yati. Tasm± ekavacananiddeso kato. C³¼apanthakattheropi t±va n±n±-iriy±pathikabhikkh³na½ sahassa½ m±pesi, ki½ pana bhagav± yamakap±µih²re bah³ nimmite na karissati. C³¼apanthakatthera½ muñcitv± aññesa½ s±vak±na½ ek±vajjanena n±n±-iriyapathik±na½ n±n±r³p±nañca nimm±na½ na ijjhati. Aniyametv± hi nimmit± iddhimat± sadis±va honti. Ýh±nanisajj±d²su v± bh±sitatuºh²bh±v±d²su v± ya½ ya½ iddhim± karoti, ta½ tadeva karonti, visadisakaraºa½ n±n±kiriy±karaºañca “ettak± ²dis± hontu, ettak± ima½ n±ma karont³”ti visu½ visu½ ±vajjitv± adhiµµh±nena ijjhati. Tath±gatassa pana ek±vajjan±dhiµµh±neneva n±nappak±ranimm±na½ ijjhati. Evameva aggikkhandha-udakadh±r±nimm±ne ca n±n±vaººanimm±ne ca veditabba½. Tattha bhagav± caªkamat²ti ±k±se v± pathaviya½ v± caªkamati. Nimmitoti iddhiy± m±pitabuddhar³pa½. Tiµµhati v±ti-±d²nipi ±k±se v± pathaviya½ v±. Kappet²ti karoti. Bhagav± tiµµhat²ti-±d²supi eseva nayoti.

Yamakap±µih²rañ±ºaniddesavaººan± niµµhit±.