15. Attadaº¹asuttaniddesavaººan±

170. Pannarasame attadaº¹asuttaniddese attadaº¹± bhaya½ j±tanti paµhamag±th±ya attho– ya½ lokassa diµµhadhammika½ v± sampar±yika½ v± bhaya½ j±ta½, ta½ sabba½ attadaº¹± bhaya½ j±ta½ attano duccaritak±raº± j±ta½, eva½ santepi jana½ passatha medhaga½, ima½ s±kiy±dijana½ passatha aññamañña½ medhaga½ hi½saka½ b±dhakanti. Eva½ ta½ paµiviruddha½ vippaµipanna½ jana½ paribh±sitv± attano samm± paµipattidassanena tassa sa½vega½ janetu½ ±ha “sa½vega½ kittayiss±mi, yath± sa½vijita½ may±”ti. Pubbe bodhisatteneva sat±ti adhipp±yo.
Tayoti gaºanaparicchedo. Daº¹±ti duccarit±. K±yadaº¹oti k±yaduccarita½. Vac²daº¹±d²supi eseva nayo. Tividha½ k±yaduccaritanti p±º±tip±t±dik±yato pavatta½ duµµhu½ carita½, kilesap³tikatt± v± duµµhu caritanti laddhan±ma½ tividha½ duccarita½ k±yaduccarita½. Catubbidhanti mus±v±d±dicatubbidha½. Tividhanti abhijjh±ditividha½. Diµµhadhammikanti diµµheva dhamme imasmi½yeva attabh±ve paµisa½vedan²ya½. Sampar±yikanti an±gate attabh±ve paµisa½vedan²ya½. ¾guc±r²ti p±pak±r² apar±dhak±r². Tamena½ r±j± paribh±sat²ti p±pak±ri½ r±j± paribh±sati, bhaya½ upp±deti. Dukkha½ domanassa½ paµisa½vedet²ti k±yika½ dukkha½ cetasika½ domanassa½ vindati. Eta½ bhaya½ dukkha½ domanassanti evar³pa½ bhayañca dukkhañca domanassañca. Kuto tass±ti tassa corassa kuto uppanna½. Attadaº¹ato j±tanti attan± kataduccaritato uppanna½.
Antamasoti heµµhimato. Savacan²yampi karoti “na te labbh± ito pakkamitun”ti ito imamh± g±m±din± gantu½ na labbh±. Na sakk± bahi nikkhamitunti palibodha½ saªga½ karoti. Dhanaj±nipaccay±p²ti dhanaparih±nik±raº±pi. R±j± tassa vividh± kammak±raº± k±r±peti. Kas±hipi t±¼et²ti kas±daº¹akehi potheti. Vettehipi t±¼et²ti sakaºµakavettalat±hi potheti. A¹¹hadaº¹akeh²ti-±dayo heµµh± vuttanay±yeva. Sunakhehipi kh±d±pet²ti katipay±ni divas±ni ±h±re adatv± ch±tasunakhehi kh±d±peti. Te muhuttena aµµhikasaªkhalikameva karoti. S³le utt±set²ti s³la½ ±ropeti. R±j± imesa½ catunna½ daº¹±na½ issaroti im±sa½ catunna½ ±º±na½ k±tu½ r±j± samattho.
Sakena kammen±ti saya½katena kammena. Tamena½ nirayap±l±ti ettha ekacce ther± “nirayap±l± n±ma natthi, yantar³pa½ viya kammameva k±raºa½ k±ret²”ti vadanti. Tesa½ ta½ “atthi nirayesu nirayap±l±ti, ±mant±. Atthi ca k±raºik±”ti-±din± nayena abhidhamme (kath±. 866 ±dayo) paµisedhitameva. Yath± hi manussaloke kammak±raºak±rak± atthi, evameva nirayesu nirayap±l± atth²ti. Tatta½ ayokhilanti tig±vuta½ attabh±va½ sampajjalit±ya lohapathaviy± utt±naka½ nipajj±petv± dakkhiºahatthe t±lappam±ºa½ ayas³la½ pavesenti, tath± v±mahatth±d²su. Yath± ca utt±naka½ nipajj±petv± eva½ urenapi v±mapassenapi dakkhiºapassenapi nipajj±petv± ta½ kammak±raºa½ karontiyeva.
Sa½vesetv±ti jalit±ya lohapathaviy± tig±vuta½ attabh±va½ nipajj±petv±. Kuµh±r²h²ti mahat²hi gehacch±danassa ekapakkhamatt±hi kuµh±r²hi tacchenti, lohita½ nad² hutv± sandati, lohapathavito j±l± uµµhahitv± tacchitaµµh±na½ gaºh±ti, mah±dukkha½ uppajjati, tacchant± pana sutt±hata½ karitv± d±ru viya aµµha½sampi cha¼a½sampi karonti. V±s²h²ti mah±suppapam±º±hi v±s²hi. Rathe yojetv±ti saddhi½ yugayotta-upakkharacakkakubbarap±janehi sabbato pajjalite rathe yojetv±. Mahantanti mah±k³µ±g±rappam±ºa½. ¾ropent²ti sampajjalitehi ayamuggarehi pothent± ±ropenti. Sakimpi uddhanti supakkutthit±ya ukkhaliy± pakkhittataº¹ula½ viya uddha½ adho tiriyañca gacchati. Mah±nirayeti av²cimah±nirayamhi.
Catukkaººoti caturassamañj³s±sadiso. Vibhattoti catudv±ravasena vibhatto. Bh±gaso mitoti dv±rav²th²na½ vasena bh±ge µhapetv± µhapetv± vibhatto. Pariyantoti parikkhitto. Ayas±ti upari navayojanikena ayapattena ch±dito. Samant± yojanasata½ pharitv± tiµµhat²ti eva½ pharitv± tiµµhati, yath± samant± yojanasate µhatv± olokentassa akkh²ni yamakago¼ak± viya nikkhamanti. Kadariy±tapan±ti sabbepi te ussadehi saddhi½ aµµha mah±niray± kadariy± nicca½ tapant²ti kadariy±tapan±. Balavadukkhat±ya ghor±. Kappaµµhik±na½ acc²na½ atthit±ya accimanto. ¾s±detu½ ghaµµetu½ dukkarat±ya dur±sad±. Diµµhamatt± v± sutamatt± v± lom±ni ha½sent²ti lomaha½sanar³p±. Bh²sanat±ya bhism±. Bhayajananat±ya paµibhay±. Sukh±bh±vena dukh±.
Puratthim±ya bhittiy±ti-±dig±th±na½ eva½ av²cinirayoti pariyanta½ katv± aya½ saªkhepattho– aggij±l±na½ v± pana satt±na½ v± tesa½ dukkhassa v± v²ci antara½ natthi etth±ti av²ci. Tatra hi puratthim±d²hi bhitt²hi j±l±r±si uµµhahitv± p±pakammino puggale jh±pento pacchim±d²su bhitt²su paµihaññati paharati, t± ca bhittiyo vinivijjhitv± parato yojanasata½ gaºh±ti, heµµh± uµµhit± upari paµihaññati, upari uµµhit± heµµh± paµihaññati. Eva½ t±vettha j±l±na½ v²ci n±ma natthi. Tassa pana anto yojanasataµµh±na½ kh²ravallipiµµhassa p³ritan±¼i viya sattehi nirantara½ p³rita½ cat³hi iriy±pathehi paccant±na½ satt±na½ pam±ºa½ natthi, na ca aññamañña½ by±b±dhenti, sakasakaµµh±neyeva paccanti. Evamettha satt±na½ v²ci n±ma natthi. Yath± pana jivhagge cha madhubind³ni sattamassa tambalohabinduno anudahanabalavat±ya abboh±rik±ni honti, tath± tattha anudahanabalavat±ya ses± cha akusalavip±kupekkh± abboh±rik± honti, dukkhameva nirantara½ paññ±yati. Evamettha dukkhassa v²ci n±ma natthi. Nirass±daµµhena nirayo.
Tattha satt± mah±ludd±ti tasmi½ nibbatt± satt± mahant± ludd±. Mah±kibbisak±rinoti mahantad±ruºakammak±rino. Accantap±pakammant±ti eka½sena p±pakammino. Paccanti na ca miyyareti channa½ j±l±namantare paccanti, na ca miyyanti. J±tavedasamo k±yoti tesa½ sar²ra½ aggisadisa½. Tesa½ nirayav±sinanti tesa½ p±pakamm±na½ nirayav±s²na½. Passa kamm±na½ da¼hattanti p±pakamm±na½ thirabh±va½ olokehi. Na bhasm± hoti nap² mas²ti ch±rik±pi na hoti aªg±ropi. Puratthimen±ti yad± ta½ dv±ra½ ap±ruta½ hoti, atha tadabhimukh± dh±vanti, tesa½ tattha chavi-±d²ni jh±yanti. Dv±rasam²pa½ patt±nañca tesa½ ta½ p²dh²yati, pacchima½ ap±ruta½ viya kh±yati. Esa nayo sabbattha. Abhinikkhamit±s± teti niray± nikkhamitu½ ±s± etesanti nikkhamit±s±. Mokkhagavesinoti muñcanup±ya½ esant± gavesant±pi. Na te tato nikkhamitu½, labhanti kammapaccay±ti te satt± nirayato nikkhamanadv±ra½ p±pakammapaccay± n±dhigacchanti. Tesañca p±pakammanta½, avipakka½ kata½ bahunti tesañca satt±na½ l±maka½ d±ruºakamma½ avip±ka½ bahuvidha½ n±nappak±ra½ adinnavip±ka½ kata½ upacita½ atthi.
Sa½veganti vinilana½. Ubbeganti µhitaµµh±nato gamana½. Utr±santi ubbejana½ asanniµµh±na½. Bhayanti cittutr±sana½. P²¼ananti ghaµµana½. Ghaµµananti p²¼±karaºa½. Upaddavanti ²ti½. Upasagganti rundhana½.
171. Id±ni yath±nena sa½vijita½, ta½ pak±ra½ dassento “phandam±nan”ti-±dim±ha. Tattha phandam±nanti taºh±diµµh²hi kampam±na½. Appodaketi appe udake. Aññamaññehi by±ruddhe disv±ti n±n±satte ca aññamaññehi saddhi½ viruddhe disv±. Ma½ bhayam±vis²ti ma½ bhaya½ paviµµha½.
Kilesaphandan±ya phandam±nanti r±g±dikilesacalan±ya calam±na½. Payogoti k±yavac²manopayogo.
Viruddh±ti virodham±pann±. Paµiviruddh±ti paµimukha½ hutv± virodham±pann±, suµµhu viruddh± v±. ¾hat±ti kodhena ±hat± pahat±. Pacc±hat±ti paµimall± hutv± ±hat±. ¾gh±tit±ti ghaµµit±. Pacc±gh±tit±ti visesena ghaµµit±. P±º²hipi upakkamant²ti hatthehipi paharanti.
172. Samantamas±ro lokoti niraya½ ±di½ katv± samantato loko as±ro niccas±r±dirahito. Dis± sabb± samerit±ti sabb± dis± aniccat±ya kampit±. Iccha½ bhavanamattanoti attano t±ºa½ icchanto. N±ddas±si½ anositanti kiñci µh±na½ jar±d²hi anajjh±vuµµha½ n±ddakkhinti.
As±roti na s±ro, s±ravirahito v±. Niss±roti sabbena sabba½ s±ravirahito. S±r±pagatoti s±rato apagato. Niccas±ras±rena v±ti satatas±rasaªkh±tena s±rena v±. Uparipadadvayepi eseva nayo. Ye puratthim±ya dis±ya saªkh±r±ti ye puratthim±ya dis±ya paccayehi saªgamma sam±gamma kat± saªkh±r±. Tepi erit±ti tepi saªkh±r± kampit±. Samerit±ti samm± kampit±. Calit±ti calana½ gat±. Ghaµµit±ti udayabbayena p²¼it±. Aniccat±y±ti hutv± abh±vat±ya. J±tiy± anugat±ti nibbattiy± anupaviµµh±. Jar±ya anusaµ±ti paripakkat±ya anupatthaµ±. By±dhin± abhibh³t±ti c±tuvisamena uppannaby±dhin± ajjhotthaµ±. Maraºena abbh±hat±ti maccun± abhi-±hat± pahat±. At±º±ti rakkhavirahit±. Aleº±ti leºavirahit±. Asaraº±ti natthi etesa½ saraºanti asaraº±. Asaraº²bh³t±ti saya½ saraºakicca½ na karont²ti asaraº²bh³t±.
Attano bhavananti niddesapadassa uddesapada½. T±ºanti p±lana½. Leºanti leºaµµh±na½. Saraºanti dukkhan±sana½. Gatinti patiµµha½. Par±yananti para½ ayana½. Ajjhosita½yeva addasanti jar±d²hi maddita½yeva addakkhi½. Sabba½ yobbaññanti yobbanabh±vo yobbañña½, sacetan±na½ sabba½ yobbañña½. Jar±ya ositanti parip±k±ya jar±ya avasita½ maddita½. Eva½ sabbattha.
173. Os±ne tveva by±ruddhe, disv± me arat² ah³ti yobbaññ±d²na½ os±neyeva antagamake eva vin±sake eva jar±d²hi by±ruddhe ±hatacitte satte disv± arati me ahosi. Athettha sallanti atha etesu sattesu r±g±disalla½. Hadayassitanti cittanissita½.
Yobbañña½ jar± os±pet²ti jar± atthaªgameti vin±seti. Eva½ sabbattha.
174. “Katha½ ±nubh±va½ sallan”ti ce? Yena sallena otiººoti g±th±. Tattha dis± sabb± vidh±vat²ti sabb± duccaritadis±pi puratthim±didis±pi vidis±pi dh±vati. Tameva sallamabbuyha, na dh±vati na s²dat²ti tameva salla½ uddharitv± t± ca dis± na dh±vati, caturoghe ca na s²dati.
Aññ±ºanti-±d²su ñ±ºadassanapaµipakkhato aññ±ºa½ adassana½. Abhimukho hutv± dhammena na sameti na sam±gacchat²ti anabhisamayo. Anur³pato dhamme bujjhat²ti anubodho. Tappaµipakkhat±ya ananubodho. Anicc±d²hi saddhi½ yojetv± na bujjhat²ti asambodho. Asanta½ asamañca bujjhat²tipi asambodho. Catusaccadhamma½ na paµivijjhat²ti appaµivedho. R³p±d²su ekadhammampi anicc±dis±maññato na saªgaºh±t²ti asaªg±haº±. Tameva dhamma½ na pariyog±hat²ti apariyog±haº±. Na sama½ pekkhat²ti asamapekkhan±. Dhamm±na½ sabh±va½ pati na apekkhat²ti apaccavekkhaº±.