Tayo attapaµil±bh±
428. Tayo kho me, poµµhap±da, attapaµil±bh± o¼±riko attapaµil±bho, manomayo attapaµil±bho, ar³po attapaµil±bho. Katamo ca, poµµhap±da, o¼±riko attapaµil±bho? R³p² c±tumah±bh³tiko kaba¼²k±r±h±rabhakkho [kaba¼²k±rabhakkho (sy±. ka.)], aya½ o¼±riko attapaµil±bho. Katamo manomayo attapaµil±bho? R³p² manomayo sabbaŖgapaccaŖg² ah²nindriyo, aya½ manomayo attapaµil±bho. Katamo ar³po attapaµil±bho? Ar³p² sańń±mayo, aya½ ar³po attapaµil±bho. 429. O¼±rikassapi kho aha½, poµµhap±da, attapaµil±bhassa pah±n±ya dhamma½ desemi yath±paµipann±na½ vo sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissath±ti. Siy± kho pana te, poµµhap±da, evamassa sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissati, dukkho ca kho vih±roti, na kho paneta½, poµµhap±da, eva½ daµµhabba½. Sa½kilesik± ceva dhamm± pah²yissanti, vod±niy± ca dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissati, p±mujja½ ceva bhavissati p²ti ca passaddhi ca sati ca sampajańńańca sukho ca vih±ro. 430. Manomayassapi kho aha½, poµµhap±da, attapaµil±bhassa pah±n±ya dhamma½ desemi yath±paµipann±na½ vo sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissath±ti Siy± kho pana te, poµµhap±da, evamassa sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissati, dukkho ca kho vih±roti, na kho paneta½, poµµhap±da, eva½ daµµhabba½. Sa½kilesik± ceva dhamm± pah²yissanti, vod±niy± ca dhamm± abhiva¹¹hissanti pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissati, p±mujja½ ceva bhavissati p²ti ca passaddhi ca sati ca sampajańńańca sukho ca vih±ro. 431. Ar³passapi kho aha½, poµµhap±da, attapaµil±bhassa pah±n±ya dhamma½ desemi yath±paµipann±na½ vo sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissath±ti. Siy± kho pana te, poµµhap±da, evamassa sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissati, dukkho ca kho vih±roti, na kho paneta½ poµµhap±da, eva½ daµµhabba½. Sa½kilesik± ceva dhamm± pah²yissanti, vod±niy± ca dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissati, p±mujja½ ceva bhavissati p²ti ca passaddhi ca sati ca sampajańńańca sukho ca vih±ro. 432. Pare ce, poµµhap±da, amhe eva½ puccheyyu½ katamo pana so, ±vuso o¼±riko attapaµil±bho, yassa tumhe pah±n±ya dhamma½ desetha, yath±paµipann±na½ vo sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissath±ti, tesa½ maya½ eva½ puµµh± eva½ by±kareyy±ma aya½ v± so, ±vuso, o¼±riko attapaµil±bho, yassa maya½ pah±n±ya dhamma½ desema, yath±paµipann±na½ vo sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissath±ti. 433. Pare ce, poµµhap±da, amhe eva½ puccheyyu½ katamo pana so, ±vuso, manomayo attapaµil±bho, yassa tumhe pah±n±ya dhamma½ desetha, yath±paµipann±na½ vo sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissath±ti? Tesa½ maya½ eva½ puµµh± eva½ by±kareyy±ma aya½ v± so, ±vuso, manomayo attapaµil±bho yassa maya½ pah±n±ya dhamma½ desema, yath±paµipann±na½ vo sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissath±ti. 434. Pare ce, poµµhap±da, amhe eva½ puccheyyu½ katamo pana so, ±vuso, ar³po attapaµil±bho, yassa tumhe pah±n±ya dhamma½ desetha yath±paµipann±na½ vo sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissath±ti, tesa½ maya½ eva½ puµµh± eva½ by±kareyy±ma aya½ v± so, ±vuso, ar³po attapaµil±bho yassa maya½ pah±n±ya dhamma½ desema, yath±paµipann±na½ vo sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissath±ti. Ta½ ki½ mańńasi, poµµhap±da, nanu eva½ sante sapp±µih²rakata½ bh±sita½ sampajjat²ti? Addh± kho, bhante, eva½ sante sapp±µih²rakata½ bh±sita½ sampajjat²ti. 435. Seyyath±pi, poµµhap±da, puriso nisseŗi½ kareyya p±s±dassa ±rohaŗ±ya tasseva p±s±dassa heµµh±. Tamena½ eva½ vadeyyu½ ambho purisa, yassa tva½ p±s±dassa ±rohaŗ±ya nisseŗi½ karosi, j±n±si ta½ p±s±da½, puratthim±ya v± dis±ya dakkhiŗ±ya v± dis±ya pacchim±ya v± dis±ya uttar±ya v± dis±ya ucco v± n²co v± majjhimo v±ti? So eva½ vadeyya aya½ v± so, ±vuso, p±s±do, yass±ha½ ±rohaŗ±ya nisseŗi½ karomi, tasseva p±s±dassa heµµh±ti. Ta½ ki½ mańńasi, poµµhap±da, nanu eva½ sante tassa purisassa sapp±µih²rakata½ bh±sita½ sampajjat²ti? Addh± kho, bhante, eva½ sante tassa purisassa sapp±µih²rakata½ bh±sita½ sampajjat²ti. 436. Evameva kho, poµµhap±da, pare ce amhe eva½ puccheyyu½ katamo pana so, ±vuso, o¼±riko attapaµil±bho
pe
katamo pana so, ±vuso, manomayo attapaµil±bho
pe
katamo pana so, ±vuso, ar³po attapaµil±bho, yassa tumhe pah±n±ya dhamma½ desetha, yath±paµipann±na½ vo sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissath±ti, tesa½ maya½ eva½ puµµh± eva½ by±kareyy±ma aya½ v± so, ±vuso, ar³po attapaµil±bho, yassa maya½ pah±n±ya dhamma½ desema, yath±paµipann±na½ vo sa½kilesik± dhamm± pah²yissanti, vod±niy± dhamm± abhiva¹¹hissanti, pańń±p±rip³ri½ vepullattańca diµµheva dhamme saya½ abhińń± sacchikatv± upasampajja viharissath±ti. Ta½ ki½ mańńasi, poµµhap±da, nanu eva½ sante sapp±µih²rakata½ bh±sita½ sampajjat²ti? Addh± kho, bhante, eva½ sante sapp±µih²rakata½ bh±sita½ sampajjat²ti. 437. Eva½ vutte citto hatthis±riputto bhagavanta½ etadavoca yasmi½, bhante, samaye o¼±riko attapaµil±bho hoti, moghassa tasmi½ samaye manomayo attapaµil±bho hoti, mogho ar³po attapaµil±bho hoti; o¼±riko v±ssa attapaµil±bho tasmi½ samaye sacco hoti. Yasmi½, bhante, samaye manomayo attapaµil±bho hoti, moghassa tasmi½ samaye o¼±riko attapaµil±bho hoti, mogho ar³po attapaµil±bho hoti; manomayo v±ssa attapaµil±bho tasmi½ samaye sacco hoti. Yasmi½, bhante, samaye ar³po attapaµil±bho hoti, moghassa tasmi½ samaye o¼±riko attapaµil±bho hoti, mogho manomayo attapaµil±bho hoti; ar³po v±ssa attapaµil±bho tasmi½ samaye sacco hot²ti. Yasmi½, citta, samaye o¼±riko attapaµil±bho hoti, neva tasmi½ samaye manomayo attapaµil±bhoti saŖkha½ gacchati, na ar³po attapaµil±bhoti saŖkha½ gacchati o¼±riko attapaµil±bhotveva tasmi½ samaye saŖkha½ gacchati. Yasmi½, citta, samaye manomayo attapaµil±bho hoti, neva tasmi½ samaye o¼±riko attapaµil±bhoti saŖkha½ gacchati, na ar³po attapaµil±bhoti saŖkha½ gacchati; manomayo attapaµil±bhotveva tasmi½ samaye saŖkha½ gacchati. Yasmi½, citta, samaye ar³po attapaµil±bho hoti, neva tasmi½ samaye o¼±riko attapaµil±bhoti saŖkha½ gacchati, na manomayo attapaµil±bhoti saŖkha½ gacchati; ar³po attapaµil±bhotveva tasmi½ samaye saŖkha½ gacchati. 438. Sace ta½, citta, eva½ puccheyyu½ ahosi tva½ at²tamaddh±na½, na tva½ n±hosi; bhavissasi tva½ an±gatamaddh±na½, na tva½ na bhavissasi; atthi tva½ etarahi, na tva½ natth²ti, eva½ puµµho tva½, citta, kinti by±kareyy±s²ti? Sace ma½, bhante, eva½ puccheyyu½ ahosi tva½ at²tamaddh±na½, na tva½ na ahosi; bhavissasi tva½ an±gatamaddh±na½, na tva½ na bhavissasi; atthi tva½ etarahi, na tva½ natth²ti. Eva½ puµµho aha½, bhante, eva½ by±kareyya½ ahos±ha½ at²tamaddh±na½, n±ha½ na ahosi½; bhaviss±maha½ an±gatamaddh±na½, n±ha½ na bhaviss±mi; atth±ha½ etarahi, n±ha½ natth²ti. Eva½ puµµho aha½, bhante, eva½ by±kareyyanti. Sace pana ta½, citta, eva½ puccheyyu½ yo te ahosi at²to attapaµil±bho, sova [sveva (s². p².), soyeva (sy±.)] te attapaµil±bho sacco, mogho an±gato, mogho paccuppanno? Yo [yo v± (p².)] te bhavissati an±gato attapaµil±bho, sova te attapaµil±bho sacco, mogho at²to, mogho paccuppanno? Yo [yo v± (p².)] te etarahi paccuppanno attapaµil±bho, sova [so ca (ka.)] te attapaµil±bho sacco, mogho at²to, mogho an±gatoti. Eva½ puµµho tva½, citta, kinti by±kareyy±s²ti? Sace pana ma½, bhante, eva½ puccheyyu½ yo te ahosi at²to attapaµil±bho, sova te attapaµil±bho sacco, mogho an±gato, mogho paccuppanno. Yo te bhavissati an±gato attapaµil±bho, sova te attapaµil±bho sacco, mogho at²to, mogho paccuppanno. Yo te etarahi paccuppanno attapaµil±bho, sova te attapaµil±bho sacco, mogho at²to, mogho an±gatoti. Eva½ puµµho aha½, bhante, eva½ by±kareyya½ yo me ahosi at²to attapaµil±bho, sova me attapaµil±bho tasmi½ samaye sacco ahosi, mogho an±gato, mogho paccuppanno. Yo me bhavissati an±gato attapaµil±bho, sova me attapaµil±bho tasmi½ samaye sacco bhavissati, mogho at²to, mogho paccuppanno. Yo me etarahi paccuppanno attapaµil±bho, sova me attapaµil±bho sacco, mogho at²to, mogho an±gatoti. Eva½ puµµho aha½, bhante, eva½ by±kareyyanti. 439. Evameva kho, citta, yasmi½ samaye o¼±riko attapaµil±bho hoti, neva tasmi½ samaye manomayo attapaµil±bhoti saŖkha½ gacchati, na ar³po attapaµil±bhoti saŖkha½ gacchati. O¼±riko attapaµil±bho tveva tasmi½ samaye saŖkha½ gacchati. Yasmi½, citta, samaye manomayo attapaµil±bho hoti
pe
yasmi½, citta, samaye ar³po attapaµil±bho hoti, neva tasmi½ samaye o¼±riko attapaµil±bhoti saŖkha½ gacchati, na manomayo attapaµil±bhoti saŖkha½ gacchati; ar³po attapaµil±bho tveva tasmi½ samaye saŖkha½ gacchati. 440. Seyyath±pi, citta, gav± kh²ra½, kh²ramh± dadhi, dadhimh± navan²ta½, navan²tamh± sappi, sappimh± sappimaŗ¹o. Yasmi½ samaye kh²ra½ hoti, neva tasmi½ samaye dadh²ti saŖkha½ gacchati, na navan²tanti saŖkha½ gacchati, na sapp²ti saŖkha½ gacchati, na sappimaŗ¹oti saŖkha½ gacchati; kh²ra½ tveva tasmi½ samaye saŖkha½ gacchati. Yasmi½ samaye dadhi hoti
pe
navan²ta½ hoti
sappi hoti
sappimaŗ¹o hoti, neva tasmi½ samaye kh²ranti saŖkha½ gacchati, na dadh²ti saŖkha½ gacchati, na navan²tanti saŖkha½ gacchati, na sapp²ti saŖkha½ gacchati; sappimaŗ¹o tveva tasmi½ samaye saŖkha½ gacchati. Evameva kho, citta, yasmi½ samaye o¼±riko attapaµil±bho hoti
pe
yasmi½, citta, samaye manomayo attapaµil±bho hoti
pe
yasmi½, citta, samaye ar³po attapaµil±bho hoti, neva tasmi½ samaye o¼±riko attapaµil±bhoti saŖkha½ gacchati, na manomayo attapaµil±bhoti saŖkha½ gacchati; ar³po attapaµil±bho tveva tasmi½ samaye saŖkha½ gacchati. Im± kho citta, lokasamańń± lokaniruttiyo lokavoh±r± lokapańńattiyo y±hi tath±gato voharati apar±masanti. 441. Eva½ vutte, poµµhap±do paribb±jako bhagavanta½ etadavoca abhikkanta½, bhante! Abhikkanta½, bhante, seyyath±pi, bhante, nikkujjita½ v± ukkujjeyya, paµicchanna½ v± vivareyya, m³¼hassa v± magga½ ±cikkheyya, andhak±re v± telapajjota½ dh±reyya cakkhumanto r³p±ni dakkhant²ti. Evameva½ bhagavat± anekapariy±yena dhammo pak±sito. Es±ha½, bhante, bhagavanta½ saraŗa½ gacch±mi dhammańca bhikkhusaŖghańca. Up±saka½ ma½ bhagav± dh±retu ajjatagge p±ŗupeta½ saraŗa½ gatanti.