Atthe pana satipi sapp±y±sapp±ya½ pariggaºhitv± sapp±yapariggaºhana½ sapp±yasampajañña½. Tatr±ya½ nayo– Mah±cetiyaªgaºe kira daharabhikkh³ sajjh±ya½ gaºhanti, tesa½ piµµhipassesu daharabhikkhuniyo dhamma½ suºanti. Tatreko daharo hattha½ pas±rento k±yasa½sagga½ patv± teneva k±raºena gih² j±to. Aparo bhikkhu p±da½ pas±rento aggimhi pas±resi, aµµhim±hacca p±do jh±yi. Aparo vammike pas±resi, so ±s²visena ¹aµµho. Aparo c²varakuµidaº¹ake pas±resi, ta½ maºisappo ¹a½si. Tasm± evar³pe asapp±ye apas±retv± sapp±ye pas±retabba½. Idamettha sapp±yasampajañña½. Gocarasampajañña½ pana mah±theravatthun± d²petabba½– mah±thero kira div±µh±ne nisinno antev±sikehi saddhi½ kathayam±no sahas± hattha½ samiñjetv± puna yath±µh±ne µhapetv± saºika½ samiñjesi. Ta½ antev±sik± pucchi½su– “kasm±, bhante, sahas± hattha½ samiñjitv± puna yath±µh±ne µhapetv± saºika½ samiñjiyitth±”ti? Yato paµµh±y±ha½, ±vuso, kammaµµh±na½ manasik±tu½ ±raddho, na me kammaµµh±na½ muñcitv± hattho samiñjitapubbo, id±ni pana me tumhehi saddhi½ kathayam±nena kammaµµh±na½ muñcitv± samiñjito. Tasm± puna yath±µh±ne µhapetv± samiñjesinti. S±dhu bhante, bhikkhun± n±ma evar³pena bhavitabbanti. Evametth±pi kammaµµh±n±vijahanameva gocarasampajaññanti veditabba½. Abbhantare att± n±ma koci samiñjento v± pas±rento v± natthi, vuttappak±racittakiriyav±yodh±tuvipph±rena pana sutt±ka¹¹hanavasena d±ruyantassa hatthap±dalacalana½ viya samiñjanapas±raºa½ hot²ti eva½ parij±nana½ panettha asammohasampajaññanti veditabba½. Saªgh±µipattac²varadh±raºeti ettha saªgh±µic²var±na½ niv±sanap±rupanavasena pattassa bhikkh±paµiggahaº±divasena paribhogo dh±raºa½ n±ma. Tattha saªgh±µic²varadh±raºe t±va niv±setv± v± p±rupitv± v± piº¹±ya carato ±misal±bho s²tassa paµigh±t±y±ti-±din± nayena bhagavat± vuttappak±royeva ca attho attho n±ma. Tassa vasena s±tthakasampajañña½ veditabba½. Uºhapakatikassa pana dubbalassa ca c²vara½ sukhuma½ sapp±ya½, s²t±lukassa ghana½ dupaµµa½. Vipar²ta½ asapp±ya½. Yassa kassaci jiººa½ asapp±yameva, agga¼±did±nena hissa ta½ palibodhakara½ hoti. Tath± paµµuººaduk³l±dibheda½ lobhan²yac²vara½. T±disañhi araññe ekakassa niv±santar±yakara½ j²vitantar±yakarañc±pi hoti. Nippariy±yena pana ya½ nimittakamm±dimicch±j²vavasena uppanna½, yañcassa sevam±nassa akusal± dhamm± abhiva¹¹hanti, kusal± dhamm± parih±yanti, ta½ asapp±ya½. Vipar²ta½ sapp±ya½. Tassa vasenettha sapp±yasampajañña½. Kammaµµh±n±vijahanavaseneva gocarasampajañña½ veditabba½. Abbhantare att± n±ma koci c²vara½ p±rupento natthi, vuttappak±rena cittakiriyav±yodh±tuvipph±reneva pana c²varap±rupana½ hoti. Tattha c²varampi acetana½, k±yopi acetano. C²vara½ na j±n±ti– “may± k±yo p±rupito”ti. K±yopi na j±n±ti– “aha½ c²varena p±rupito”ti. Dh±tuyova dh±tusam³ha½ paµicch±denti paµapilotik±yapotthakar³papaµicch±dane viya. Tasm± neva sundara½ c²vara½ labhitv± somanassa½ k±tabba½, na asundara½ labhitv± domanassa½. N±gavammikacetiyarukkh±d²su hi keci m±l±gandhadh³mavatth±d²hi sakk±ra½ karonti, keci g³thamuttakaddamadaº¹asatthappah±r±d²hi asakk±ra½. Na tehi n±gavammikarukkh±dayo somanassa½ v± domanassa½ v± karonti. Evameva neva sundara½ c²vara½ labhitv± somanassa½ k±tabba½ na asundara½ labhitv± domanassanti, eva½ pavattapaµisaªkh±navasenettha asammohasampajañña½ veditabba½. Pattadh±raºepi patta½ sahas±va aggahetv± ima½ gahetv± piº¹±ya caram±no bhikkha½ labhiss±m²ti, eva½ pattaggahaºapaccay± paµilabhitabba½ atthavasena s±tthakasampajañña½ veditabba½. Kisadubbalasar²rassa pana garupatto asapp±yo, yassa kassaci catupañcagaºµhik±hato dubbisodhan²yo asapp±yova. Duddhotapattopi na vaµµati, ta½ dhovantasseva cassa palibodho hoti. Maºivaººapatto pana lobhan²yo, c²vare vuttanayeneva asapp±yo, nimittakamm±divasena laddho pana yañcassa sevam±nassa akusal± dhamm± abhiva¹¹hanti, kusal± dhamm± parih±yanti, aya½ ekanta-asapp±yova. Vipar²to sapp±yo. Tassa vasenettha sapp±yasampajañña½. Kammaµµh±n±vijahanavaseneva ca gocarasampajañña½ veditabba½. Abbhantare att± n±ma koci patta½ gaºhanto natthi, vuttappak±rena cittakiriyav±yodh±tuvipph±ravaseneva pattaggahaºa½ n±ma hoti. Tattha pattopi acetano, hatth±pi acetan±. Patto na j±n±ti– “aha½ hatthehi gahito”ti. Hatth±pi na j±nanti– “amhehi patto gahito”ti. Dh±tuyova dh±tusam³ha½ gaºhanti, saº¹±sena aggivaººapattaggahaºe viy±ti. Eva½ pavattapaµisaªkh±navasenettha asammohasampajañña½ veditabba½. Api ca yath± chinnahatthap±de vaºamukhehi paggharitapubbalohitakimikule n²lamakkhikasamparikiººe an±thas±l±ya½ nipanne an±thamanusse disv±, ye day±luk± puris±, te tesa½ vaºamattaco¼ak±ni ceva kap±l±d²hi ca bhesajj±ni upan±menti. Tattha co¼ak±nipi kesañci saºh±ni, kesañci th³l±ni p±puºanti. Bhesajjakap±lak±nipi kesañci susaºµh±n±ni, kesañci dussaºµh±n±ni p±puºanti, na te tattha suman± v± dumman± v± honti Vaºapaµicch±danamatteneva hi co¼akena, bhesajjapaµiggahaºamatteneva ca kap±lakena tesa½ attho. Evameva yo bhikkhu vaºaco¼aka½ viya c²vara½, bhesajjakap±laka½ viya ca patta½, kap±le bhesajjamiva ca patte laddha½ bhikkha½ sallakkheti, aya½ saªgh±µipattac²varadh±raºe asammohasampajaññena uttamasampaj±nak±r²ti veditabbo. Asit±d²su asiteti piº¹ap±tabhojane. P²teti y±gu-±dip±ne. Kh±yiteti piµµhakhajj±dikh±dane. S±yiteti madhuph±ºit±dis±yane. Tattha neva dav±y±ti-±din± nayena vutto aµµhavidhopi attho attho n±ma. Tasseva vasena s±tthakasampajañña½ veditabba½. L³khapaº²tatittamadhuraras±d²su pana yena bhojanena yassa ph±su na hoti, ta½ tassa asapp±ya½. Ya½ pana nimittakamm±divasena paµiladdha½, yañcassa bhuñjato akusal± dhamm± abhiva¹¹hanti, kusal± dhamm± parih±yanti, ta½ ekanta-asapp±yameva, vipar²ta½ sapp±ya½. Tassa vasenettha sapp±yasampajañña½. Kammaµµh±n±vijahanavaseneva ca gocarasampajañña½ veditabba½. Abbhantare att± n±ma koci bhuñjako natthi, vuttappak±racittakiriyav±yodh±tuvipph±reneva pattappaµiggahaºa½ n±ma hoti. Cittakiriyav±yodh±tuvipph±reneva hatthassa patte ot±raºa½ n±ma hoti. Cittakiriyav±yodh±tuvipph±reneva ±lopakaraºa½ ±lopa-uddh±raºa½ mukhavivaraºañca hoti, na koci kuñcik±ya yantakena v± hanukaµµh²ni vivarati. Cittakiriyav±yodh±tuvipph±reneva ±lopassa mukhe µhapana½, uparidant±na½ musalakiccas±dhana½, heµµhimadant±na½ udukkhalakiccas±dhana½, jivh±ya hatthakiccas±dhanañca hoti. Iti tattha aggajivh±ya tanukakhe¼o m³lajivh±ya bahalakhe¼o makkheti. Ta½ heµµh±danta-udukkhale jivh±hatthaparivattaka½ khe¼odakena temita½ uparidantamusalasañcuººita½ koci kaµacchun± v± dabbiy± v± antopavesento n±ma natthi, v±yodh±tuy±va pavisati. Paviµµha½ paviµµha½ koci pal±lasanth±ra½ katv± dh±rento n±ma natthi, v±yodh±tuvaseneva tiµµhati. Ýhita½ µhita½ koci uddhana½ katv± aggi½ j±letv± pacanto n±ma natthi, tejodh±tuy±va paccati. Pakka½ pakka½ koci daº¹akena v± yaµµhiy± v± bahi n²h±rako n±ma natthi, v±yodh±tuyeva n²harati. Iti v±yodh±tu paµiharati ca, v²tiharati ca, dh±reti ca, parivatteti ca, sañcuººeti ca, visoseti ca, n²harati ca. Pathav²dh±tu dh±reti ca, parivatteti ca, sañcuººeti ca, visoseti ca. ¾podh±tu sineheti ca, allattañca anup±leti. Tejodh±tu antopaviµµha½ parip±ceti. ¾k±sadh±tu añjaso hoti. Viññ±ºadh±tu tattha tattha samm±payogamanv±ya ±bhujat²ti. Eva½ pavattapaµisaªkh±navasenettha asammohasampajañña½ veditabba½. Api ca gamanato pariyesanato paribhogato ±sayato nidh±nato aparipakkato paripakkato phalato nissandato sammakkhanatoti, eva½ dasavidhapaµik³labh±vapaccavekkhaºato pettha asammohasampajañña½ veditabba½. Vitth±rakath± panettha visuddhimagge ±h±rapaµik³lasaññ±niddesato gahetabb±. Ucc±rapass±vakammeti ucc±rassa ca pass±vassa ca karaºe. Tattha pattak±le ucc±rapass±va½ akarontassa sakalasar²rato sed± muccanti, akkh²ni bhamanti, citta½ na ekagga½ hoti, aññe ca rog± uppajjanti. Karontassa pana sabba½ ta½ na hot²ti ayamettha attho. Tassa vasena s±tthakasampajañña½ veditabba½. Aµµh±ne ucc±rapass±va½ karontassa pana ±patti hoti, ayaso va¹¹hati, j²vitantar±yo hoti, patir³pe µh±ne karontassa sabba½ ta½ na hot²ti idamettha sapp±ya½ tassa vasena sapp±yasampajañña½. Kammaµµh±n±vijahanavaseneva ca gocarasampajañña½ veditabba½. Abbhantare att± n±ma ucc±rapass±vakamma½ karonto natthi, cittakiriyav±yodh±tuvipph±reneva pana ucc±rapass±vakamma½ hoti Yath± v± pana pakke gaº¹e gaº¹abhedena pubbalohita½ ak±mat±ya nikkhamati. Yath± ca atibharit± udakabh±jan± udaka½ ak±mat±ya nikkhamati. Eva½ pakk±sayamuttavatth²su sannicit± ucc±rapass±v± v±yuvegasamupp²¼it± ak±mat±yapi nikkhamanti. So pan±ya½ eva½ nikkhamanto ucc±rapass±vo neva tassa bhikkhuno attano hoti, na parassa, kevala½ sar²ranissandova hoti. Yath± ki½? Yath± udakatumbato pur±ºudaka½ cha¹¹entassa neva ta½ attano hoti, na paresa½; kevala½ paµijagganamattameva hoti; eva½ pavattapaµisaªkh±navasenettha asammohasampajañña½ veditabba½. Gat±d²su gateti gamane. Ýhiteti µh±ne. Nisinneti nisajj±ya. Sutteti sayane. J±gariteti j±garaºe. Bh±siteti kathane. Tuºh²bh±veti akathane. “Gacchanto v± gacch±m²ti paj±n±ti, µhito v± µhitomh²ti paj±n±ti, nisinno v± nisinnomh²ti paj±n±ti, say±no v± say±nomh²ti paj±n±t²”ti imasmiñhi sutte addh±na-iriy±path± kathit±. “Abhikkante paµikkante ±lokite vilokite samiñjite pas±rite”ti imasmi½ majjhim±. “Gate µhite nisinne sutte j±garite”ti idha pana khuddakacuººiya-iriy±path± kathit±. Tasm± tesupi vuttanayeneva sampaj±nak±rit± veditabb±. Tipiµakamah±sivatthero pan±ha– yo cira½ gantv± v± caªkamitv± v± aparabh±ge µhito iti paµisañcikkhati– “caªkamanak±le pavatt± r³p±r³padhamm± ettheva niruddh±”ti Aya½ gate sampaj±nak±r² n±ma. Yo sajjh±ya½ v± karonto, pañha½ v± vissajjento, kammaµµh±na½ v± manasikaronto cira½ µhatv± aparabh±ge nisinno iti paµisañcikkhati– “µhitak±le pavatt± r³p±r³padhamm± ettheva niruddh±”ti. Aya½ µhite sampaj±nak±r² n±ma. Yo sajjh±y±dikaraºavaseneva cira½ nis²ditv± aparabh±ge uµµh±ya iti paµisañcikkhati– “nisinnak±le pavatt± r³p±r³padhamm± ettheva niruddh±”ti. Aya½ nisinne sampaj±nak±r² n±ma. Yo pana nipannako sajjh±ya½ v± karonto kammaµµh±na½ v± manasikaronto nidda½ okkamitv± aparabh±ge uµµh±ya iti paµisañcikkhati– “sayanak±le pavatt± r³p±r³padhamm± ettheva niruddh±”ti. Aya½ sutte j±garite ca sampaj±nak±r² n±ma. Kiriyamayacitt±nañhi appavattana½ soppa½ n±ma, pavattana½ j±garita½ n±ma. Yo pana bh±sam±no– “aya½ saddo n±ma oµµhe ca paµicca, dante ca jivhañca t±luñca paµicca, cittassa ca tadanur³pa½ payoga½ paµicca j±yat²”ti sato sampaj±nova bh±sati. Cira½ v± pana k±la½ sajjh±ya½ v± katv±, dhamma½ v± kathetv±, kammaµµh±na½ v± pavattetv±, pañha½ v± vissajjetv±, aparabh±ge tuºh²bh³to iti paµisañcikkhati– “bh±sitak±le uppann± r³p±r³padhamm± ettheva niruddh±”ti. Aya½ bh±site sampaj±nak±r² n±ma. Yo tuºh²bh³to cira½ dhamma½ v± kammaµµh±na½ v± manasikatv± aparabh±ge iti paµisañcikkhati– “tuºh²bh³tak±le pavatt± r³p±r³padhamm± ettheva niruddh±”ti. Up±d±r³pappavattiyañhi sati bh±sati n±ma, asati tuºh² bhavati n±m±ti. Aya½ tuºh²bh±ve sampaj±nak±r² n±m±ti. Tayida½ mah±sivattherena vutta½ asammohadhura½ mah±satipaµµh±nasutte adhippeta½. Imasmi½ pana s±maññaphale sabbampi catubbidha½ sampajañña½ labbhati. Tasm± vuttanayeneva cettha catunna½ sampajaññ±na½ vasena sampaj±nak±rit± veditabb±. Sampaj±nak±r²ti ca sabbapadesu satisampayuttasseva sampajaññassa vasena attho veditabbo. Satisampajaññena samann±gatoti etassa hi padassa aya½ vitth±ro. Vibhaªgappakaraºe pana– “sato sampaj±no abhikkamati, sato sampaj±no paµikkamat²”ti eva½ et±ni pad±ni vibhatt±neva. Eva½, kho mah±r±j±ti eva½ satisampayuttassa sampajaññassa vasena abhikkam±d²ni pavattento satisampajaññena samann±gato n±ma hot²ti attho.