725. Tip±da½ issare. ¿sa issariye, ²sat²ti issaro, aro, rass±di, dvitta½. N² naye, ºvu, n±yako. Sa½ dhana½ assatth²ti s±m², d²gh±di, rassante s±mipi. P± rakkhaºe,ti, rass±di, pati. Adhipubbe adhipati. ¿sa issariye, a, ²so. Pabhavat²ti pabhu, u, pabh³pi. Aya gamane, yo, ayyo. Adhip±t²ti adhipo, ro. Adhibhavat²ti adhibh³, kvi. N² naye, ritu, net±. Tika½ bahudhane. Ibha½ arahat²ti ibbho, vo, vaººavipariyayo. Jhe cint±ya½, a, ajjh±yati dhana½ a¹¹ho, jhassa ¹ho, asar³padvitta½, rass±di ca. Dhan± atisaye ², dhan². 726. Dvaya½ dakkhiºeyye. D±na½ paµiggaºhitu½ arahat²ti d±n±raho, dakkha vuddhiya½, s²ghatthe ca, dakkhanti bhogasampad±d²hi y±ya, s± dakkhiº±, iºo, ta½ arahat²ti dakkhiºeyyo. Dvaya½ snehavati. Siniha p²tiya½, dho, hassa do, siniddho, vaccho sineho yassatthi vacchalo, lo. Pam±ºiko parikkhako, parikkhate avadh±rayate pam±ºehi atthanti parikkhako, ikkha dassanaªkesu, ºvu. K±raºa½ j±n±t²ti k±raºiko, iko. Dvaya½ ±satte. Sanja saªge, to. Ta½ ta½ vatthu para½ padh±na½ assa tapparo. 727. Tika½ k±ruºike. Karuº± s²la½ assa k±ruºiko. Day± karuº± yassatthi day±lu, ±lu. Dukkhitesu suµµhu ramat²ti s³rato, upasaggassa d²ghat±. Iµµhatthe abhimatappayojane uyyuto puggalo ussuko n±ma, uµµh±na½ suµµhu k±yat²ti ussuko, has±dyanuµµheya½. Yo ±lasy±vas±d²hi anutiµµhati, so d²ghasutto, d²ghañca ta½ suttañca, tamiva carat²ti d²ghasutta½, d²ghasuttapariyantika½ k±riya½ karot²ti d²ghasutto. Cirena kriy±nuµµh±na½ assa. 728. Dvaya½ par±yatte, parasmi½, parena v± adh²no par±dh²no, ajhant± sakatthe ino yad±din±. Paratanto, parav±, attav±pi [n±thav± (amara 21.26], tantayat²ti tanto, tanta kuµumbadh±raºe, a, paro tanto niy±mako yassa. Paro seµµho n±yako, att± ca atth²ti parav±, attav± ca, vantu. ¾yattat±matte catukka½. Yata payatane, ±pubbo avas²bh±ve, to. Antena sam²pena sah±ti santako, sakatthe ko. Pariggayhate “sakan”ti kar²yateti pariggaho. Adhigato ino pabh³ yen±ti adh²no. Sena attan± ²rita½ s²la½ ass±ti ser², tasmi½ serini ca sacchando vattati, sassa attano chando yassatth²ti sacchando, a. Savaso, saya½vas², niravaggahopi. 729. Guºadose anisamma anupaparikkhitv± yo karoti, so jammo, jama adane, mo. Dvaya½ atitaºhe. Lubha lobhe, a, dvitta½, bhassa po, lolupo, lolubhopi. Tika½ luddhe. Gidha abhikaªkh±ya½, to. Lubha giddhiya½, to. Lola umm±dane, a, lolo. Atha mah±taºh±titaºhagiddh±na½ ko bhedo? Mah±taºho n±n±rammaºa½ icchati, atitaºho ekasmimpi ±rammaºe anekav±ra½, adhikañca tasati, giddho pana ubhayath±p²ti ayametesa½ viseso. Yo kriy±su mando, so kuºµho, kuºµha paµigh±te, ±lasye ca, a. 730. Pañcaka½ k±make. Kamu icch±ya½, cur±di, ritu, k±mayit±, k±ritalope kamit±. Yumhi k±mano, kamanopi. ð²paccaye k±m², ºukapaccaye k±muko, anuko, abhikopyatra, anuk±mayate anuko, kvi. Abhik±mayate abhiko, kvi. Atikopi. Dvaya½ matte. Suº¹± sur±, tatra kusalo soº¹o, p±n±g±ra½ v± suº¹±, tatra bhavo, µhita½ v± soº¹o. Mada umm±de to. Ukkaµo, khivopi, madena uddhato ukkaµo, yad±din± uto kaµo mattatthe [p±ºini 5.2.29]. Khiva made, a. Tika½ vacanak±rini. Pavattinivatt²su vidh±tu½ sakyo vidheyyo, iyyo. ¾desita½, ±darena v± suºot²ti assavo, rass±di, a. Sundara½ vaco ±cariy±d²na½ etasmi½ hetubh³teti subbaco. Vinayagg±h²pi, vinaya½ vidhipaµisedhavacana½ gahetu½ s²lo vinayagg±h². 731. Taªkhaºuppattiñ±ºa½ paµibh±, t±ya yutto pagabbho, s²ghameva gabbhat²ti pagabbho, gabbha dh±raºe. Tika½ bh²ruke. Bh² bhaya½ s²lo yassa bh²s²lo. Bh±yat²ti bh²ru, bh² bhaye, ru. Rukapaccaye bh²ruko, sakatthe v± ko. Dvaya½ as³re. Na v²ro s³ro av²ro. Kucchitataratt± k±taro, kussa k±deso. Dvaya½ hi½s±s²le, hananas²lo hi½s±s²lo, gh±tuko, uko, hanassa gh±to. Sar±ru, hi½sopi. 732. Tika½ kodhayutte. Kudha kope, kujjhanas²lo kodhano, yu. Dusa dose, dosano, paµigho yu. Kupa kope, kupat²ti kop², º². Amarisanopi, natthi marisana½ kham± assa amarisano, marisa asahane. Dvaya½ adhikakodhayutte. Caº¹ateti caº¹o, a, caº¹a kope. Atireka½ kujjhat²ti accantakodhano. Accantakopanopi, tad± kupato yu. Pañcaka½ khantiyutte. Saha khamane, yu. Khamu sahane, yu. Tumhi khant±, satth±di. Titikkh± yassatth²ti titikkhav±. Mantumhi khantim±, savibhattissa ntussa ±. 733. Dvaya½ saddh±yutte. Hi padap³raºe. Saddh± yassatth²ti saddh±lu. Saddh± ratanattay±d²su pas±do, taºh±, ±daro ca. Dvaya½ dhajayutte. Cihane ca paµ±k±ya½, dhajo sophe ca soº¹ike, sopho pulliªga½. Dvaya½ nidd±s²le. Nidd± eva s²la½ yassa so nidd±s²lo. Dvaya½ pabh±yutte. Bh± dittimhi, sarapaccayo, rass±di, dvittañca, bhassaro, bh±s± rati yass±ti v± bhassaro, rass±di eva. Sassa dvitt±bh±ve bh±suro, assu, bh±sa dittiya½ v±, uro, atha v± dvaya½ bahukath±yutte, bh±s±su sabb±su bah³su kath±su ramat²ti bhassaro, kvi, bh±sat²ti v± bhassaro, aro, rass±di, dvittañca, bh±s±su ramat²ti v± bh±saro, kvi, majjharasso, bh±sat²ti v± bh±saro, aro, imasmi½ pakkhe assutt±bh±vo. 734. Tika½ nagge. Na gacchat²ti naggo, dvitta½, lagga saªge v±, natta½, naji laji bile v±, ºo, jassa go, dvitta½. Dis± eva ambara½ vattha½ etassa, na pakativatthanti digambaro. Sassa go. Natthi vattha½ etassa, atha v± digambar± vatth±, aññatitthiko avattho c±ti ete dve naggo n±ma, nagg± n±m±ti v±, “te itthikhy± po, satta pakaraº±ni abhidhammo n±m±”ty±d²su viya saññ±saññ²sadd±na½ vacanabhedass±pi sambhavato. Naggo ca naggo ca nagg±, purimasmi½ pakkhe pana s±maññat±ya ekavacananiddeso. Dvaya½ bhakkhake. Ghasa adane, maro, ghasmaro. Bhakkha adane, ºvu. Vattu½ sotuñca akusalo, vacane savane ca akusalo e¼am³go n±ma, e¼o badhiro, m³go avacano, kammadh±rayo, saµhepi e¼am³go. 735. Mukhar±dayo tayo appiyav±dini. V±jh±v±jhesu mukha½ assatthi, nind±ya½ ro. Nindita½ mukha½ yassa dummukho. Abaddha½ anagga¼a½ mukha½ yassa abaddhamukho. Bahu ca g±rayhañca vaco yassa so v±c±lo n±ma. Kucchit± v±c± assa sant²ti v±c±lo, nind±ya½ lo. Dvaya½ suvacane. Vadat²ti vatt±, pasa½s±ya½ tu. Vadat²ti vado. So padap³raºe. 736. Tika½ attaniye. Netabboti niyo, niyo eva nijo, n² naye, ºyo, yassa jo, sam²pe j±yat²ti v± nijo. Sassa attano aya½ sako, idamatthe ko, so eva v± sako, sass±ya½ sako, ºo. Attani j±to attaniyo, aniyo. Tika½ acchariye. Vipubbo maha p³j±ya½, bh³v±di, ºyo, mantalopo, vimhayo. ¾pubbo cara gatibhakkhanesu, a, carassa cchariyo, rass±di ca, acchariyo. Na bhavitth±ti abbhuto, asar³padvitta½, rasso ca, abh³topi [saddan²tipadam±l±ya½ 340.1 piµµhesu passitabba½]. Sok±d²hi itikattabbat±paµipattisuñño vihattho, by±kulo ca. Vikkhitto hattho yassa vihattho. Kula saªkhy±ne vi-±pubbo. Katasann±ho vadhudyato hantumudyato uyyuto ±tat±y² n±ma. “Vadhuyyutto”tipi p±µho. ¾pubbo t± p±lane, º², dvitta½, ±k±rant±nam±yo, ±tat±y². 737. S²sacchejjamhi s²sacched±rahe vajjho. Hantabboti vajjho, hana hi½s±ya½, ºyo, hanassa vadho, jhassa jho. Asar³padvitta½, vajjho. Tika½ vakk±saye. Nikantat²ti nikato, kanta chedane, a, nalopo. Saµha ketave, a. Natthi ujut± yassa anuju. Tika½ bhedak±rake. S³ca pesuññe, ºvu. Pisi sañcuººane, pisi avayave v±, pisat²ti pisuºo, yad±din± uno, ºatta½. Kaººe japat²ti, aluttasam±so, arucitabbarocakepi kaººejapo. Dvaya½ paharaºas²le. Dhubb² hi½s±ya½, to, bhuj±di. Vañcayate vippalapateti vañcako, vañca gamane. 738. Ariy±s±maññena ca b±lapurisassa lakkhaºam±ha. Hi padap³raºe. Yo puriso yo jano, janapariy±yo cettha purisasaddo “dve mah±puris± abhinikkhant±”ty±d²su viya, anisamma anupaparikkhitv± vadhabandhan±dikicca½ karoti, so khalu ekantato “capalo”ti viññeyyo, kasm±? Avinicchitak±ritt± samm± avinicchitassa k±riyassa karaºas²latt±. Capa kakkaraºe, capa sant±ne v±, alo, capalo. 739. Catukka½ kadariye. Kucchita½ dad±t²ti khuddo, do, kassa kho, ad±nas²lat±ya sampar±yesu khudda½ bubhukkhiss±m²ti v± khuddo, khuda bubhukkh±ya½, do an±gatatthe. Par±nupabhogena atthasañcayas²latt± kucchito ariyo atthapati kadariyo, ad±yakatt± kucchita½ µh±na½ arat²ti v± kadariyo, iyo. D±n±d²su naman±bh±vena thaddhena maccherayuttacittena sahitat±ya thaddhamacchar², ². Kucchito paºo yassa kapaºo, kipac±no, mitappacopi. Kucchita½ pac±noti dutiy±sam±so. Mita½ pacat²ti mitappaco, ºo. Addha½ dalidde. Natthi kiñcana½ appamattakampi dhana½ yassa akiñcano. Dalidda duggatiya½, a, dala vid±raºe v±, ido, dvitta½. D²na duggatabh±ve, d²no, di khaye v±, ²no. Natthi dhana½ assa. Nindita½ gamana½ assa duggato. 740. Ya½ kamma½ “idamaha½ upp±dess±m²”ti asambh±vita½ acintitameva hutv± sampatta½, ta½ “k±kat±l²yan”tyuccate. T±lassa ida½ phala½ t±la½, k±ko ca t±lañca k±kat±l±ni, tehi sadisa½ kamma½ k±kat±liya½, k±kassa, t±laphalassa u¹¹anapatanasadisa½ kammantyattho. Catukka½ y±cake. Y±cana½ karot²ti y±canako, y±cat²ti v±, y±ca y±cane, yu. Sakatthe ko. Attha y±can±ya½, atthana½ attho, so assatth²ti atth². ðvu, y±cako “M±disassa dhana½ datv± r±j± sagga½ gamissat²”ty±din± d±naphala½ vaººetv± vakati y±cat²ti vanibbako, vaººassa vani, vaka ±d±ne, ±d±namettha y±canameva. 741. Kiñcid³nakanta½ patip±dena n±ma½. Pakkhisappamacch±dayo aº¹ato j±tatt± aº¹aj±. Nar±dayo pana gabbh±sayasaªkh±tajal±buto, tatra v± j±tatt± jal±buj±. Kimi ca ¹a½s± ca ±din± makasamaªgur±dayo ca sedaj±, sedak±raºatt± usm± sedo, tato j±t± sedaj±. Devo ca ±din± brahmanerayik±dayo ca opap±tik±, upagantv± patat²ti upap±t², º², so¼asavassuddesik±diko attabh±vo, so yesamatthi, te opap±tik±. 742. Jaººumatte jaººuppam±ºayutte udak±dimhi jaººutaggho, jaººuppam±ºo jaººutaggho, pam±ºatthe taggho, jaººuppam±ºo jaººumatto, pam±ºatthe matto [moggall±ne 4.47 sutte passitabba½], tasmi½. Kiñcid³nake appamattakayutte kappo [p±ºini 5.4.67], ³nassa appakat±ya kapp²yati ek±divasena paricchijjat²ti kappo, kappa paricchedane. Catukka½ pariy±panne. Anto gacchat²ti antaggata½, “lopañca tatr±k±ro”ti olope a±gamo, dvitta½. Antogatampi. Paricchinditv± ±panna½ gahita½ pariy±panna½. G±dha patiµµh±ya½, anto og±dhat²ti antogadha½, rasso, og±dhat²ti ogadha½. 743. Dvaya½ s±dhite. R±dha s±dha siddhiya½, kammani to. Dvaya½ kuthite. Paca p±ke, at²te kattari to, tassa kko, calopo. Kutha nippakke, to. ¾pada½ byasana½ patto ±panno n±ma, atip²¼ana½ ±pajjat²ti ±panno, “± tukodhamud±µµ²s³”ti hi ekakkharakoso [ekakkharakosa 14 g±th±]. Pada gamane, “±panno ca vipattimhi, patte ca v±ccaliªgiko”ti n±natthasaªgaho. Dvaya½ paresamavasagate. Natthi vaso ±yatto paresa½ etasmi½ ser²bh³teti vivaso, avaso ca. 744. Chakka½ khitte. Nuda peraºe, nuda khepe v±, to, tassa inno. Aninn±dese bhuj±di, nutto. Nutopi. Asu khepane, to, bhuj±di, atto. Khipa peraºe, to. ¿ra gatiya½, kampane ca, ito, ²rito. ¾pubbo vidha peraºe, to, ±viddho. Catukka½ kampite. Kampa calane, dh³ vidhunane, kampane ca. Dh³to, ±dh³to, cala kampane, calito. Vellito, pekhitopi. Vella calanattho. Pekha gatyattho, pekhito. Dvaya½ nisite. Nisi nis±ne. Tija nis±ne, nis±na½ tikkhakaraºa½, ubhayatr±pi kammani to. 745-746. Tika½ pattabbe. Pata gamane, tabbo. Gamu gatiya½, ºyo, myassa mmo v±, gamma½, gamya½, dyassa jjo, ±pajja½. Dvaya½ pariºate. Pacino anekatthatt± iha pariºatattho. Namu namane, bh³v±di, kattari to, sam± dve tulyatth±. Pañcaka½ veµhite. Veµha veµhane. Valamiva valaya½, kuº¹al±k±ra½ valaya½ kata½ valayita½, n±madh±tu, k±ritant± to. Rudha ±varaºe, ruddha½. Sa½pubbo vu sa½varaºe, sa½vuta½. Samantato vuta½ ±vuta½, vu sa½varaºe, sabbatra kammani to. Dvaya½ parikh±din± parikkhitte. Pari samantato kar²yateti parikkhitta½, parikkhatampi. Vu sa½varaºe, nivuta½. Tika½ vitthate. Sara gatiya½, to, tassa µo, ralopo, visaµa½. Tanu vitth±re, to, tassa to, nalopo, vitthata½, tata½. Dvaya½ lepan²ye. Lipa lepane, diha upalepane, ubhayatr±pi kammani to. Dvaya½ gu¼he. Guha sa½varaºe, ¼o, gu¼ho. Gupa gopane, gutto. Dvaya½ posan²ye. Pusa posane, to, sat±na½ µµho, µµh±bh±ve posito. 747. Dvaya½ salajje. Lajja p²¼e, p²¼o lajj±va. H²¼a nind±lajj±su, h²¼ito. Dvaya½ sadde. Sana dhana sadde, sanita½, dhanita½. Pañcaka½ bandhan²ye. Sandana½ bandhana½, ta½yog± vantu. Sand±navanta½ kata½ sand±nita½, n±madh±tumh± to, vantulopo. Sand±na½ sajj±, tamass±ti v±, ito. Si bandhane, to. Bandha bandhane, baddho. K²la bandhane. Yamu uparame, sa½pubbo bandhane, sabbatra kammani to. M³ta½, uddita½, sadditampi. M³ bandhane. D± avakhaº¹ane. U sa½pubbo bandhane. Vuttañca “udd±nantu ca bandhanan”ti. 748. Tika½ siddhe. Sidha sa½siddhimhi. Pada gamane, nipubbo siddhiya½. Vatta vattane, vattana½pyatra sijjhana½ nipubbatt±. Tika½ vid±rite. Dara bhida vid±raºe, inn±deso. Bhinna½. Aninn±dese tu bhedita½. Dvaya½ tiº±d²hi ch±dan²ye. Chada sa½varaºe, to, tassa sadh±tvantassa ann±deso. Tika½ chindite. Vidha vedhane. Chidda kaººabhede, cur±di. Vidha vedhane, sabbatra kamme to, aparadvaye ca sañj±tatthe ito. 749. Tika½ ±n²te. Hara haraºe, bhara dh±raºaposanesu, ±pubbo n² naye. Dvaya½ damayutte. Damu damane, kattari to. Pakkam±d²hi nto. Ant±dese damito. Kammas±dhanopyaya½. Dvaya½ sante. Samu upasame, kattarito. Ant±dese samito, kammas±dhanopyaya½. Dvaya½ puººe. P³ra p³raºe, tar±d²hi iººo, dv²supi kattukammas±dhan±ni labbhanti. 750. Tip±da½ p³jite. C±ya p³j±nis±manesu. Maha p³j±ya½, p³ja p³jane, araha p³j±ya½, arahito. Acca p³j±ya½. M±na p³j±ya½. Ci caye, apapubbo p³jane. Namassitopi, namassadh±tu p³j±ya½. Dvaya½ tacchite d±ru-±dimhi. Taccha tanukaraºe, tanukar²yateti tan³kato, d²gho. 751. Dvaya½ aggi-±d²hi tatte. Tapa dh³pa sant±pe. Dvaya½ r±j±d²na½ santike bhajan±divasena upagate. Cara gatyattho, upacarito. ¾sa upavesane, up±sito. Addha½ cute. Bhasa adhopatane, to. Ga¼a secane, ga¼ita½. Pada gamane, panna½. Cu cavane, cu gamane v±. Dha½su avasa½sane, gatiyañca. Kannampi, kanna gatisosanesu. 752. Tuµµhanta½ pamudite, p² tappanakant²su. Muda h±se. Hasa ha½sane, hasa alike v±. Mada h±se, matto. Tusa p²tiya½. Catukka½ chinne. Kanta chedane. Chidi dvidh±karaºe. L³ chedane, ºo, yu v±. D± lavane, tu, d± avakhaº¹ane v±. Ch±tampi. Cho chedane, oss±k±ro. Tika½ pasatthe. Saµha thutiya½, to. Vaººa vaººakriy±vitth±raguºavacanesu. Thu abhitthave. ¿¹ito, paºitopi, ²¹a thutimhi. Paºa byavah±re, thutimhi ca, paºito. 753. Pañcaka½ alle, tima addabh±ve niccalepi, pakkam±d²hi nto. Alla kledane, lo, alla½. Adda gatimhi, y±cane ca, ±pubbo d± avakhaº¹ane v±, do, adda½. Kilida addabh±ve, inn±deso. Unda kledane, inno, unno v±, s±ddampi. Addaguºayutta½ adda½, tena saha vattate s±dda½. Catukka½ gavesite. Magga anvesane, cur±di. Esa gatiya½, bh³v±di. Gavesa maggane, cur±di. Dvaya½ laddhe. Labha pattiya½. Papubbo ±pa by±pane, to, bhuj±di, ±lopo, patta½. Bh±vita½, ±s±dita½, vibh³tañca. 754. P±litanta½ rakkhan²ye, rakkha p±lane. Gupa gopane, bhuj±di. T± p±lane, t±ta½. ¾y±game gop±yita½. Ava rakkhaºe, avita½. Catukka½ catte. Saja vissagge. Caja h±niya½. H± c±ge, ino, d²gh±di, h²no. Ujha ussagge, samujjhita½. Dh³tampi, dh³ kampane. 755. Pajja½ bh±site. Bh±sa byattiya½ v±c±ya½. Lapa byattiya½ v±c±ya½, vaca bh±sane, vutta½. Abhipubbo dh± dh±raºe, to, dh±tissa hi, hi gamane v±, abhihita½. Khy± kathane. Jappa byattiya½ v±c±ya½. ¿ra khepagativacanakampanesu, ud²rita½. Katha v±kyapabandhe. Gada viyattiya½ v±c±ya½. Bhaºa bhaºane. Vada viyattiya½ v±c±ya½, to, vassu, udita½. 756. Catukka½ avam±nite. ѱ avabodhane. Gaºa saªkhy±ne. Bh³ satt±ya½. M±na p³j±ya½, mana ñ±ºe v±, avaparipubb± ete paribh³te. Heµµh± katv± ñ±yati, gaº²yati, maññat²ti avaññito, avagaºito, avam±nito ca. Paribhav²yati avam±na½ kar²yat²ti paribh³to. Catukka½ ch±te. Ghasa adane, cho, dvitta½. Jighacch± sañj±t± yassa jighacchito. Khuda pip±s±ya½. Ch±da bhakkhane. Bhuja p±lanajjhoh±resu, kho, dvitt±di, bubhukkh± sañj±t± yassa bubhukkhito. 757. Chakka½ ñ±te. Budha ñ± avagamane. Pada gamane, to, tassa anno, paµipanna½. Vida ñ±ºe. Gati bujhattho. Avagata½. Mana ñ±ºe, to, mata½. Addha½ gilite. Gala adane, assi, gilito. Kh±da bhakkhane. Bhuja p±lanajjhoh±resu. Bhakkha adane. Adhi-avapubbo hara haraºe, to, tassa µo, ralopo, ajjhohaµo. Asa bhakkhane, asito. Jappito, gasitopi, jappa adane. Gasa adane.
Visesy±dh²navaggavaººan± niµµhit±.