6. Araññ±divaggavaººan±
605. Nava pabbatassa n±m±ni. Pabba p³raºe, to. Gira niggiraºe, osadh±dayo niggirat²ti giri, i. Sil±na½ r±si selo, sil± pacur± santyasmi½ v± selo, sela gatiya½ v±, a. Adda gatimhi y±cane ca, bh³v±di, i, adda hi½s±ya½ v±, cur±di. Na gacchat²ti nago. Na calat²ti acalo. Sil±namuccayo ubbedho, th³po v± siluccayo. Sikharayog± sikhar², ², tilak²bh³to. Bhu½ bh³mi½ dharat²ti bh³dharo, bhuy± dhar²yat²ti v± bh³dharo, b±hulyena a, bh³dharo. Ah±riyo, gottopi, desantara½ netumasakyatt± ah±riyo, gava½ bh³mi½ dh±raºena t±yate gotto. Pañcaka½ sil±ya½. Ama gatiya½, bho. Vana, sana sambhattiya½, pasanati by±pet²ti p±s±ºo, nip±tan±, pasa bandhane v±, yu. Asu khepane, mo, asm±, r±j±di, asu by±pane v±. Pala rakkhaºe, upalo, upa dehe v±, alapaccayo nip±to. Sila ucce, a. Sil±, n±r². 606. Gijjhak³µ±dayo tik³µant± “vaªk±d²”ti ettha ±din± malayadaddur±dayo ca nag± nagavises±. Gijjh± sakuºavises± assa k³µe vasanti, gijjhasadisak³µayuttat±ya v± gijjhak³µo. Visesena bh±t²ti vebh±ro, aro. Pula mahatte, visesena pulat²ti vepullo. Isayo gilat²ti isigili, i. ¾diccagamanavirodhena viruddha½ jh±yat²ti viñjho. Paº¹uvaººat±ya paº¹avo paº¹a gatiya½ v±, avo. Kuµilat±ya vaªko. Dvaya½ udayagirimhi. Aparasel±pekkh±ya pubbaselo. Udayantyasm± s³riy±dayoti udayo, s³riy±d²namudayayogato v± udayo. Tika½ atthagirimhi. Mandayati s³riyo yasmi½ mandaro. Mandappabho v± arati yasmi½ s³riyoti mandaro, attha½ anupaladdhi½ gahanakkhatt±na½ karot²tyattho, n±madh±tuk±ritant± a. Dvaya½ himavati pabbate. Himappacurat±ya himav±, hima½ v± vamat²ti himav±, kvi, r±j±dipakkhepatt± siss±. Himayutto acalo him±calo. 607. Attani sañj±tagandhadabb±na½ gandhehi loke madayati, modayat²ti v± gandham±dano, yu. Kel±so vutto. Vicittak³µayuttat±ya cittak³µo. Sukha½ dassana½ yassa, yasmi½ v± sudassano, k±¼avaººak³µat±ya k±¼ak³µo. T²ºi k³µ±nyassa tik³µo, cha¼etepi pabbatavises±. Assa yath±vuttassa pabbatassa pattho samo bh³mibh±go s±nu n±ma, assa v± pabbatassa sam±ya bh³miya½ pattho s±nu ca bhavant²ti ajjh±haritabba½. Patiµµhate asminti pattho, µhassa tho. Sana sambhattiya½, ºu, sambhaj²yate sev²yateti s±nu, dvepyanitthiya½. 608. Tika½ siªgassa n±ma½. Kuµa d±he, kammani ºo, v±k±rena k³µampi. Sikha½ ruhat²ti sikhara½. Nerutto. Sikha½ gacchat²ti siªga½, iªga gamanattho, khalopo. Dvaya½ pabbat±d²na½ papatanaµµh±nassa n±ma½. Papatantyasm±, ºo. Pata adhogamane, pap±to. Taµa samussaye, taµo. Dvaya½ pabbatanitambe. Nitambo jaghanepi, kaµa vass±varaºesu, ºvu. Pabbate p±s±º±d²su ambuno jalassa pasavo pasavana½ nijjharo n±ma, nissaraºa½ nijjharo, sassa jho, asar³padvitta½. Jharopi. 609. Dvaya½ kittime akittime, sajale nijjale v± kandare. Dara vid±raºe, a, ², dar². Ka½ jalav±cakamabyaya½, kena dar²yate kandaro, ±, kandar±. Tika½ devakh±tabile. Nil²yantyasmi½ leºa½, l² silesane, yu. Gati½ hvayati kuµilayat²ti gabbhara½, nip±tan±. Gabbha dh±raºe v±, aro. Guh³ sa½varaºe, a, guh±. Dvaya½ sil±mayapokkharaºiya½. So¹i gabbhe, ². Soºa vaººagatisaªgh±tesu v±, ¹o, ². Dvaya½ pabbat±d²na½ gabbharadese lat±pallavatiº±d²hi pihitodare gabbhare. Kuñja abyattasadde, karaºe, ºo, nikuñja½ nipubbo. Dvaya½pyanitthiya½. Nikuñjavacana½ pakuñj±dinivattanattha½. 610. Selassa pabbatassa uddha½bh³mi adhiccak± n±ma. Selass±dhobh±g±sannabh³mi upaccak± n±ma. Atra tehi up±disaddehi ccako yad±din± [p±ºini 5.2.34]. M³lapabbatassante pariv±retv± µhit± khuddapabbat± p±d± n±ma. Tatra p±d±didvaya½. Pajjate gamyateti, ºo. Selassa upanto sam²pe pabbato upantaselo. Gerikamanosil±harit±lakaµµhiny±dikosabbo eva sil±vik±ro “dh±t³”tyutto, dhara dh±raºe, tu, dh±tu.
Selavaggavaººan± niµµhit±.
611. Tika½ s²he. Kesaro jaµ±, ta½yog±, ², kesar². Mige hi½sat²ti s²ho, nip±tan± vaººavipariyayo, mige hantu½ sa½vijjam±n± ²h± ass±ti v± s²ho, sahat²ti v± s²ho. Pañcasso, haripi. Mukhamiva caraº±pyassa karikumbhad±raºasamatth±ti tehi saha pañcass±ni yassa. Harati migeti hari, i. Mah±kukkurappam±ºo kukkur±kati kaºhalekh±cittasar²ro gomanuss±dihi½sakkhamo rassamukho taraccho n±ma, so “sunakhabyaggho”ti vuccati. Tara taraºe, cho, mige adat²ti mig±dano, nand±d²hi yu. Dvaya½ byagghe. Vinihantv± ±gh±yat²ti byaggho, gh± gandhop±d±ne, byaggho d²pinipi. Pu½ pum±no d±let²ti puº¹ar²ko, dala vid±raºe, ºvu. Dassa ¹o, lassa ro, ass², puº¹ar²ko.
“Puº¹ar²ka½ sitamboje,
sitacchatre ca bhesajje;
kosak±rantare byagghe,
so dis±v±raºaggis³”ti.–
N±natthasaªgahe. Vagghopi. D²pinivisaye sadd³lo ²rito, sarat²ti sadd³lo, ³lo, do canto, saddena ulati gacchat²ti v± sadd³lo. D²pa½ taccamma½, ta½yog± d²p², tasmi½ d²pini. 612. Pañcaka½ acche. Asu khepane, cho. Ica thutiya½, a, ikko. Bhallukopi, bhala, bhalla paribh±sanahi½s±d±nesu, ºvu, assu, ²sa gatihi½s±d±nesu, so, rass±di. Apaccaye iso. Dvaya½ rohite. Lohitavaººat±ya rohiso, lohito ca, pubbatra tassa so. Tika½ gokaººe. Gavassa kaººo viya yassa kaººoti gokaººo. Gaºayuttat±ya gaº² ca so kaºµakasadisasiªgat±ya kaºµako ceti gaºikaºµako, samuditan±mampi vadanti. Gaºi ca kaºµako ca gaºikaºµak±ti dve n±m±nipi daµµhabb±ni, teneva hi “gaºikaºµak±”ti bahuvacananiddeso kato. 613-614. Catukka½ khagge. Siªgañca khagg±khya½, ta½yog± khaggo. “Khaggo gaº¹akasiªg±si-vuddhabhedesu gaº¹ake”ti [by±khy±sudh± 2.5.4] hi n±natthasaªgahe. Khaggasadisa½ vis±ºamassa saºµh±natoti khaggavis±ºo, ºo. Ettha khaggasaddo asipariy±yo. Pal±samadat²ti pal±s±do. Gaº¹a vadanekadese, ºvu, gaº¹ako. Byaggh±diko sabbopi migabhedo “v±¼amigo, s±pado”ti coccate. Byagghass±tisayena manuss±d²na½ hi½sanato duµµhat± p±kaµ±ti tappamukhat± vutt±. Vala sa½varaºe, valantyatt±namasm±ti v±¼o, ºo, v±¼o ca so migo ceti v±¼amigo, duµµhamigotyattho. “Byaggho ta½ kh±dat³”ty±din± sapanti yen±ti s±pado, sapa akkose, do, d²gh±di. Plavaªganta½ makkaµe. Plavo gatibhedo, tena gacchat²ti plavaªgamo, plavaªgo ca. Mara p±ºac±ge, aµo, ko canto, makkaµo. Naro iva v±naro, v±saddo ivatthe, n±m±na½ yuttatthatt± sam±so. S±kh±ya½ pasuto migo s±kh±migo. Gatyatthat±ya kriy±ya payog±. Kapi calane, i, kapi. Val² sithila½ camma½ mukhe assa val²mukho. Kiso, vanokopi, kucchiten±k±rena set²ti kiso, ussi. Vanamokam±sayo assa vanoko. So makkaµo ce kaºhatuº¹o k±¼amukho siy±, tad± “gonaªgalo”ti mato, gunna½ naªgalasadisat±ya gonaªgalo. 615. Pajjaddha½ siªg±lassa n±ma½. Sara gatihi½s±cint±su, alo. Saratissa siªgo. Jamu adane, ºvu, bo canto, assu. Kusa akkose, tu, thu v±. Bheravayuttat±ya bheravo, “bhe”iti ravat²ti v± bheravo. Samu upasame, ivo, siv±, n±r², si sev±ya½ v±, vo. Migadhutto, vañcakopi, migesu vanapas³su dhutto. Br±hmaºa½ vañcet²ti vañcako. Tika½ bi¼±re. Bila bhedane, aro, ¼atta½. Babba gatiya½, u. Maja suddhiya½, ±ro, niggah²t±gamo. Otu, ±khubhujopi. Dvaya½ koke, aya½ kukkurappam±ºo kapilo hariºo. Kuka, vaka ±d±ne. ¿h±migopi, mige ²hati kaªkhat²ti, kammani ºo. 616. Dvaya½ mahi½se. Mahiya½ set²ti mahi½so, rasso, niggah²t±gamo ca. Lala icch±ya½, udaka½ lalat²ti lul±yo, nip±tan±, ayo, assu ca. Go viya vajati j±yat²ti gavajo. Go viya ayat²ti gavayo, sam± dve tulyatth±. Dvaya½ salle. Salla ±sugatiya½, a, sallo, sakatthe ko, sallako attano sar²raj±tena sallena sunakha½ salati hi½sat²ti v± sallo, sallako ca, aya½ s³karasaºµh±no, sal±k±p±yo ca. Assa sallassa lomamhi salala½, salañca bhave. Pala, sala, patha gatiya½, alo, nad±ditte salal², thitt±bh±ve salala½, amhi sala½. 617. Pañcaka½ mige, harantyanena hariºo, hara haraºe yu. ðattamittañca. Mara p±ºac±ge, a, rassa go, ittañca. Sena sunakhena raªgati gacchati pal±yat²ti s±raªgo. D²gh±di, mago, migo ca ete dve migamattepi. Ajinassopayujjam±nassa yoni, tena bh³tass±jinassuppattik±raºatt± v± ajinayoni. Ayampi migamattepi. Kuraªgo, v±t±yupi. Kuya½ pathaviya½ raªgat²ti kuraªgo. V±tamayat²ti v±t±yu, u. Dvaya½ s³kare. Sundara½ phala½ karot²ti s³karo. Vuttañca dabbaguºe–
“Snehana½ br³hana½ vassa½, tath± v±tasam±paha½;
v±r±ha½ pisita½ b±lya½, rocana½ sedana½ gar³”ti [dabbaguºasaªgaha 2.11-2].
Sukha½ karot²ti v± s³karo. Sundaro karo yassa v± s³karo. Vare ±hant²ti var±ho, vare sati ±hantabboti v± var±ho, kolo, thaddhalomo, bh³d±ropi. Dvaya½ sase. Pela gatiya½, ºvu. Sasa plutagatiya½, a. 618. Dvaya½ eº²mige. Eºiy± migiy±, eºassa v± apacca½ eºeyyo, aya½ camm±d²supi “eºassa, eºiy± v± camm±diko eºeyyo”ti vacanattha½ katv±. Eºiy± itthiy± putto migo eº²migo, i gatiya½, yu, nad±di, anad±ditte eºo, evametepyupp±dit±. Dvaya½ pampaµake. Paµa gamane, ºvu, upasaggante bind±gamo ca. Pabba gatiya½, ºvu, bind±gamo, balopo ca. Dvaya½ v±tamige. Gamanena v±tasamo migo v±tamigo. Calatism± yu, nad±di. Tika½ m³sike. Musa theyye, ºvu, ittañca. ¾pubbo khanu avad±raºe, u, nalopo. Unda pasavanakledanesu, ³ro. 619. Camar±dayo sarabh±dayo ca migantar± migavises±. Camaro uttar±pathe khy±to, yassa puccha½ c±mara½, camu adane, aro, camaro, thiya½ camar². Pasado cittalom², pasa bandhane, ado. Kuya½ raªgat²ti kuruªgo, assu, utt±bh±ve kuraªgo. Sabbesampi mig±na½ m±tuµµh±ne tiµµhat²ti migam±tuk±, upam±ne ko. Ru sadde, ru. Ruºa½ karot²ti raªku, u, ºassa lopo rak±rassa, ussa ca. Att±na½ n²ca½ karot²ti n²ko. Saratism± abho, sarabho. Aµµh±pado uddha½nayano s²hass±pi hant±, tassa ca p±dacatukka½ uddha½ bhavat²ti.