3. S±maññakaº¹a
4. Abyayavagga
1136. Abyaya½ vuccate d±ni, cirassa½ tu cira½ tath±;
cirena ciraratt±ya, saha saddhi½ sama½ am±.
1137. Punappuna½ abhiºhañc±, saki½ c±’bhikkhaºa½ muhu½;
vajjane tu vin± n±n±, antarena rite puthu.
1138. Balava½ suµµhu c±’t²v±, tisaye kimuta sva’ti;
aho tu ki½ kim³’ d±hu, vikappe kimuto’da ca.
1139. Avh±ne bho are ambho,
hambho re je’ªga ±vuso;
he hare tha katha½ ki½su, nanu kacci nu ki½ sam±.
1140. Adhune’tarah²’d±ni, sampati aññadatthu tu;
tagghe’ ka½se sasakkañc±, ddh± k±ma½ j±tu ve have.
1141. Y±vat± t±vat± y±va, t±va kitt±vat± tath±;
ett±vat± ca k²ve’ti, paricchedatthav±cak±.
1142. Yath± tath± yatheve’va½, yath±n±ma yath±hi ca;
seyyath±pye’vameva½, v±, tatheva ca yath±pi ca.
1143. Evampi ca seyyath±pi, n±ma yathariv±’pi ca;
paµibh±gatthe yath±ca, viya tathariv±’pi ca.
1144. Sa½ s±mañca saya½ c±tha, ±ma s±hu lah³’pi ca;
op±yika½ patir³pa½, s±dhve’va½ sampaµicchane.
1145. Ya½ ta½ yato tato yena,
tene’ti k±raºe siyu½;
as±kalye tu cana ci, nipphale tu mudh± bhave.
1146. Kad±ci j±tu tuly±’tha, sabbato ca samantato;
parito ca samant±pi, atha micch± mus± bhave.
1147. Nisedhe na anom±’la½, nahi cetu sace yadi;
anukulye tu saddhañca,
natta½ [ratta½ (µ².)] doso div± tva’he.
1148. ¿sa½ kiñci mana½ appe, sahas± tu atakkite;
pure ggato tu purato, pecc±’mutrabhavantare.
1149. Aho h² vimhaye tuºh²,
tu mone th±’vi p±tu ca;
taªkhaºe sajju sapadi, balakk±re pasayha ca.
1150. Suda½ kho [vo (ka.)] assu yagghe ve,h±’dayo padap³raºe;
antarenan’tar± anto, vassa½ n³na ca nicchaye.
1151. ¾nande sañca diµµh± tha, virodhakathane nanu;
k±mappavedane kacci, us³yopagame’tthu ca.
1152. Ev±’vadh±raºe ñeyya½, yath±tta½ tu yath±tatha½;
n²ca½ appe, mahatyu’cca½, atha p±to page sam±.
1153. Nicce sad± sana½ [san± (ka.)] p±yo,
b±hulye b±hira½ bahi;
bahiddh± b±hir± b±hye, s²ghetu saºika½ bhave.
1154. Attha½ adassane duµµhu, nind±ya½, vandane namo;
samm± suµµhu pasa½s±ya½, atho satt±ya matthi ca.
1155. S±ya½ s±ye’jja atr±’he,
suve tu sve an±gate;
tato pare parasuve, hiyyotu divase gate.
1156. Yattha yatra yahi½c±tha, tattha tatra tahi½taha½;
atho uddhañca upari, heµµh± tu ca adho sam±.
1157. Codane iªgha hand±’tha, ±r±d³r± ca ±rak±;
parammukh± tu ca raho, sammukh± tv±’vi p±tu ca.
1158. Sa½sayatthamhi appeva, appevan±ma n³’ti ca;
nidassane iti’tthañca, eva½, kicche kathañci ca.
1159. H± khede sacchi paccakkhe,
dhuva½ thire’vadh±raºe;
tiro tu tiriya½ c±tha, kucch±ya½ duµµhu ku’ccate.
1160. Suvatthi ±siµµhatthamhi, nind±ya½ tu dh² [dhi (ka.)] kathyate;
kuhiñcana½ kuhi½ kutra, kuttha kattha kaha½ kva tha.
1161. Ihe’dh±’tra tu etth±’ttha,
atha sabbatra sabbadhi;
kad± kud±cana½ c±tha, tad±ni ca tad± sam±.
1162. ¾dikamme bhusatthe ca, sambhavo’tiººa tittisu;
niyogi’ssariya’pp²ti, d±na p³j±’gga, santisu.
1163. Dassane tappare saªge, pasa½s±, gati, suddhisu;
hi½s±, pak±ranto’bh±va, viyog±’vayavesu ca;
po’pasaggo dis±yoge, patthan±, dhiti-±disu.
1164. Par±saddo parih±ni, par±jaya gat²su ca;
bhusatthe paµilomatthe, vikkam±’masan±disu.
1165. Nisses±’bh±va sany±sa, bhusattha mokkha r±sisu;
geh±’deso’pam±h²na, pas±daniggat±’ccaye.
1166. Dassano’s±nanikkhant±, dhobh±gesva’vadh±raºe;
s±m²pye bandhane cheka, ntobh±go’parat²su ca.
1167. P±tubh±ve viyoge ca, nisedh±do ni dissati;
atho n²haraºe cev±, varaº±do ca n² siy±.
1168. Uddhakamma viyoga tta, l±bha titti samiddhisu;
p±tubh±va’ccay±bh±va, pabalatte pak±sane;
dakkha’ggat±su kathane, sattimokkh±dike u ca.
1169. Du kucchite’sadatthesu, vir³patte pya’sobhane;
siy±’bh±v±’samiddh²su, kicche c±n’andan±dike.
1170. Sa½ samodh±na saªkhepa, samantatta samiddhisu;
samm± bhusa saha ppatth±, bhimukhatthesu saªgate;
vidh±ne pabhave p³j±, punappunakriy±disu.
1171. Vividh±’tisay±’bh±va, bhusatti’ssariy±’ccaye;
viyoge kalahe p±tu, bh±ve bh±se ca kucchane.
1172. D³r±n’abhimukhattesu, moh±n’avaµµhit²su ca;
padh±na dakkhat± kheda, sahatth±do vi dissati.
1173. Viyoge j±nane c±’dho,bh±ga nicchaya [bh±gan’icchaya (bh±ga+anicchaya-µ²)] suddhisu;
²sadatthe paribhave, desa by±pana h±nisu;
vacokriy±ya theyye ca, ñ±ºappatt±dike ava.
1174. Pacch± bhusatta s±disy±, nupacchinn±n’uvattisu;
h²ne ca tatiyatth±’dho, bh±gesvan’ugate hite;
dese lakkhaºa vicche’ttha, mbh³ta bh±g±dike anu.
1175. Samantatthe paricchede, p³j±’liªgana vajjane;
dosakkh±ne niv±san±, vaññ±’dh±resu bhojane;
soka by±pana tatvesu, lakkhaº±do siy± pari.
1176. ¾bhimukhya visiµµhu’ddha, kammas±ruppavuddhisu;
p³j±’dhika kul±’sacca, lakkhaº±dimhi c±pya’bhi.
1177. Adhiki’ssara, p±µh±’dhi, µµh±na, p±puºanesva’dhi;
nicchaye coparitt±’dhi, bhavane ca visesane.
1178. Paµid±nanisedhesu, v±m±’d±nanivattisu;
s±dise paµinidhimhi, ±bhimukhyagat²su ca.
1179. Patibodhe patigate, tath± punakriy±ya ca;
sambh±vane paµiccatthe, pat²ti lakkhaº±dike;
su sobhane sukhe samm±, bhusa suµµhu samiddhisu.
1180. ¾bhimukhya, sam²p±’di, kamm±’liªgana pattisu;
mariy±du’ddhakammi’cch±, bandhan±’bhividh²su ±;
1181. niv±s±’vh±na gahaºa, kicche’sattha nivattisu;
appas±d±’si saraºa, patiµµh±’vimhay±disu.
1182. Antobh±va bhusatt±’ti, saya p³j±sva’tikkame;
bh³tabh±ve pasa½s±ya½, da¼hatth±do siy± ati.
1183. Sambh±vane ca garah±, pekkh±su ca samuccaye;
pañhe sa½varaºe ceva, ±s²satthe ap²’rita½.
1184. Niddese vajjane p³j±, pagate v±raºepi ca;
padussane ca garah±, corik±’do siy± apa.
1185. Sam²pap³j± s±dissa, dosakkh±no’papattisu;
bhusatto’pagam±’dhikya, pubbakammanivattisu;
gayh±k±ro’parittesu, upe’tya [upetya=upa+iti]n’asan±’dike.
1186. Eva½ nidassan±’k±ro, pam±su sampaha½sane;
upadese ca vacana, paµigg±he’vadh±raºe;
garah±ye’damatthe ca, parim±ne ca pucchane.
1187. Samuccaye sam±h±re, nv±caye ce’tar²tare;
padap³raºamatte ca, casaddo avadh±raºe.
1188. Iti hetupak±resu, ±dimhi c±’vadh±raºe;
nidassane padatthassa, vipall±se sam±pane.
1189. Samuccaye co’pam±ya½, sa½saye padap³raºe;
vavatthitavibh±s±ya½, v±’vassagge vikappane.
1190. Bh³sane v±raºe c±’la½, vuccate pariyattiya½;
atho’th±n’antar±’rambha, pañhesu padap³raºe.
1191. Pasa½s±garah±saññ±, s²k±r±do [sv²k±ra (µ².)] pi n±ma tha;
nicchaye c±n’um±nasmi½, siy± n³na vitakkane.
1192. Pucch±’vadh±raº±n’uññ±, s±ntvan±’lapane [santan±lapane (ka.)] nanu;
vate’ka½sa, day±, h±sa, khed±’lapana, vimhaye.
1193. V±ky±rambha, vis±desu, handa h±sen’ukampane;
y±va tu t±va s±kalya, m±n±’vadhya’vadh±raºe.
1194. P±c², pura, ªgatotthesu, puratth± paµhame pyatha;
pabandhe ca cir±t²te, nikaµ±g±mike pur±.
1195. Nisedhav±ky±laªk±r±, vadh±raºapasiddhisu;
khalv±’sanne tu abhito-
bhimukho’bhayatodike.
1196. K±ma½ yadyapisaddatthe, eka½satthe ca dissati;
atho pana visesasmi½, tatheva padap³raºe.
1197. Hi k±raºe vises±’va, dh±raºe padap³raºe;
tu hetuvajje tatth±’tha, ku p±pe’sattha’kucchane.
1198. Nu sa½saye ca pañhe tha, n±n±’ nekattha vajjane;
ki½ tu pucch±jigucch±su, ka½ tu v±rimhi muddhani.
1199. Am± sahasam²pe tha, bhede appaµhame puna;
kir±n’ussav±’rucisu, ud±’pyatthe vikappane.
1200. Pat²c² carime pacch±, s±mi tvaddhe jigucchane;
pak±se sambhave p±tu,
aññoññe tu raho mitho.
1201. H± khedasokadukkhesu, khede tva’haha vimhaye;
bhi½s±pane [hi½s±pane (µ².)] dh² [dhi (ka.)] nind±ya½, pidh±ne tiriya½ tiro.
1202. Tuna tv±na tave tv± tu½, dh± so th± kkhattu, meva ca;
to tha tra hiñcana½ hi½ha½, dhi ha hi dha dhun± rahi.
1203. D±ni vod±cana½ d±jja, tha½ tatta½ jjha jju ±dayo;
sam±so c±’byay²bh±vo,
y±deso c±’byaya½ bhaveti.
Iti abyayavaggo.
S±maññakaº¹o tatiyo.
Abhidh±nappad²pik± samatt±.
Nigamana 1. Saggakaº¹o ca bh³kaº¹o, tath± s±maññakaº¹iti;
kaº¹attay±nvit± es±, abhidh±nappad²pik±.
2. Tidive mahiya½ bhujag±vasathe,
sakalatthasamavhayad²pani’ya½;
iha yo kusalo matim± sa naro,
paµu hoti mah±munino vacane.
3. Parakkamabhujo n±ma, bh³p±lo guºabh³sano;
laªk±ya m±si tejass², jay² kesarivikkamo.
4. Vibhinna½ cira½ bhikkhusaªgha½ nik±ya-
ttayasmiñca k±resi samm± samagge;
sadeha½’va nicc±daro d²ghak±la½,
mahagghehi rakkhesi yo paccayehi.
5. Yena laªk± vih±rehi, g±m±’r±mapur²hi ca;
kittiy± viya samb±dh², kat± khettehi v±pihi.
6. Yass±’s±dh±raºa½ patv±, nuggaha½ sabbak±mada½;
ahampi ganthak±ratta½, patto vibudhagocara½.
7. K±rite tena p±s±da, gopur±divibh³site;
saggakhaº¹e’va tattoy±, sayasmi½ patibimbite.
8. Mah±jetavan±’khyamhi, vih±re s±dhusammate;
sarog±masam³hamhi, vasat± santavuttin±.
9. Saddhammaµµhitik±mena, moggall±nena dh²mat±;
therena racit± es±, abhidh±nappad²pik±ti.