Opasaggikapada
Ath±liªgasaªkhy±vibhattibhed± upasagganip±t± vuccante. Pa par± ni n² u du sa½ vi ava anu pari adhi abhi pati su ± ati api apa upa iti p²sati upasagg±. Tattha pasaddo pak±r±’dikamma padh±ni’ssariyan’tobh±vaviyoga tappara bhusattha sambhavatitti an±vila patthan±d²su. Paiti ayamupasaggo etesu pak±r±d²su atthesu vattati, yath±– pak±re paññ±, ±dikamme vippakata½, padh±ne paº²ta½, padh±na½ padh±natta½, issariye pabh³ aya½ desassa, antobh±ve pakkhitta½, viyoge pav±s², tappare p±cariyo, bhusatthe pavuddhak±yo, sambhave himavat± gaªg± pabhavati, tittiya½ pah³tamanna½, an±vile pasannamudaka½, patthane paºihita½. Par±iti parih±ni par±jaya gativikkam±’masan±d²su. Yath±– parih±niya½ par±bhavo, par±jaye par±jito, gatiya½ par±yana½. Vikkame parakkamati, ±masane aªgassa par±masana½. Niiti nissesa niggata n²haraºan’topavesan±’bh±vanisedha nikkhanta p±tubh±v±’vadh±raºa vibhajana upam³’padh±raº±’vas±nachek±d²su. Nissese nirutti, niravasesa½ deti, niggate nikkileso, niyy±ti, n²haraºe niddh±raºa½, antopavesane nikh±to, abh±ve nimmakkhika½, nisedhe niv±reti, nikkhante nibb±no, nibb±na½, p±tubh±ve nimmita½, avadh±raºe nicchayo, vibhajane niddeso, upam±ya½ nidassana½, upadh±raºe nis±mana½, avas±ne niµµhita½, cheke nipuºo. N²iti n²haraº±’varaº±d²su. N²haraºe n²harati, ±varaºe n²varaºa½. Uiti uggatu’ddhakamma padh±na viyoga sambhava atthal±bhasatti sar³pakathan±d²su. Uggate uggacchati, uddhakamme ±san± uµµhito, ukkhepo, padh±ne uttamo, lokuttaro, viyoge ubb±sito, sambhave ubbh³to, atthal±bhe uppanna½ ñ±ºa½, sattiya½ ussahati gantu½, sar³pakathane uddisati sutta½. Duiti asobhan±’bh±vakucchit±’samiddhi kiccha vir³pat±d²su. Asobhane duggandho, abh±ve dubbhikkha½, kucchite dukkaµa½, asamiddhiya½ dussassa½, kicche dukkara½, vir³pat±ya½ dubbaººo, dummukho. Sa½iti samodh±na samm±sama samantabh±vasaªgata saªkhepabhusattha sahattha appattha pabhav±’bhimukhabh±va saªgaha pidh±na punappunakaraºa samiddh±d²su. Samodh±ne sandhi, samm±samesu sam±dhi sampayutto, samantabh±ve sa½kiºº± samullapan±, saªgate saªgamo, saªkhepe sam±so, bhusatthe s±ratto, sahatthe sa½v±so, appatthe samaggho. Pabhave sambhavo, abhimukhabh±ve sammukha½, saªgahe saªgaºh±ti, pidh±ne sa½vuta½, punappunakaraºe sandh±vati, samiddhiya½ sampanno. Viiti visesa vividha viruddha vigata viyoga vir³pat±d²su. Visese vimutti visiµµho, vividhe vimati vicitra½, viruddhe viv±do, vigate vimala½, viyoge vippayutto, vir³pat±ya½ vir³po. Avaiti adhobh±ga viyoga paribhava j±nana suddhi nicchayadesa theyy±d²su. Adhobh±ge avakkhittacakkhu, viyoge omukka-up±hano avakokila½ vana½, paribhave avaj±nana½ avamaññati, j±nane avagacchati, suddhiya½ vod±na½, nicchaye avadh±raºa½, dese avak±so, theyye avah±ro. Anuiti anugat±n’upacchinna pacchattha bhusattha s±dissa h²natatiyattha lakkhaºi’tthambh³takkh±na bh±ga vicch±d²su. Anugate anveti, anupacchinne anusayo, pacch±saddatthe anuratha½, bhusatthe anuratto, s±disse anur³pa½. H²ne anus±riputta½ paññavanto, tatiyatthe nadimanvavasit± sen±, lakkhaºe rukkha½ anu vijjotate vijju, itthambh³takkh±ne s±dhu devadatto m±tara½ anu, bh±ge yadettha ma½ anusiy± ta½ d²yatu, vicch±ya½ rukkha½ rukkha½ anu vijjotate cando. Pariiti samantatobh±va pariccheda vajjan±’liªgana niv±sanap³j±bhojan±’vaj±nana dosakkh±na lakkhaº±d²su. Samantatobh±ve parivuto, paricchede pariññeyya½, vajjane pariharati ±liªgane parissajati, niv±sane vattha½ paridhassati, p³j±ya½ p±ricariy±, bhojane bhikkhu½ parivisati. Avaj±nane paribhavati, dosakkh±ne paribh±sati, lakkhaº±d²su rukkha½ pari vijjotate vijju-icc±di. Adhiiti adhiki’ssa’r³paribh±v±’dhibhavanajjh±yan±’dhiµµh±nanicchayap±puºan±d²su. Adhike adhis²la½, issare adhipati, adhi brahmadatte pañc±l±, uparibh±ve adhirohati, pathavi½ adhisessati, adhibhavane adhibhavati, ajjh±yane by±karaºamadh²te, adhiµµh±ne bh³mikamp±di½ adhiµµh±ti, nicchaye adhimokkho, p±puºane bhogakkhandha½ adhigacchati. Abhiiti abhimukhabh±va visiµµh±’dhi ku’ddhakamma kula s±ruppavandana lakkhaºi’tthambh³takkh±na vicch±d²su. Abhimukhabh±ve abhimukho abhikkamati, visiµµhe abhidhammo, adhike abhivassati, uddhakamme abhiruhati, kule abhij±to, s±ruppe abhir³po, vandane abhiv±deti, lakkhaº±d²su purimasama½. Patiiti patigata paµilomapatinidhi patid±na nisedhanivattana s±dissa patikaraº±’d±na patibodha paµicca lakkhaºi’tthambh³takkh±na bh±gavicch±d²su. Patigate paccakkha½, paµilome patisota½, patinidhimhi ±cariyato pati sisso, patid±ne telatthikassa ghata½ pati dad±ti, nisedhe paµisedhana½, nivattane paµikkamati, s±disse patir³paka½, patikaraºe patik±ro, ±d±ne patiggaºh±ti, patibodhe paµivedho, paµicce paccayo, lakkhaº±d²su purimasama½. Suiti sobhana suµµhusamm± samiddhi sukhatth±d²su. Sobhane sugandho, suµµhusamm±datthesu suµµhu gato sugato, samm± gatotipi sugato, samiddhiya½ subhikkha½, sukhatthe sukaro. ¾iti abhimukhabh±vu’ddhakamma mariy±d±’bhividhi patti’cch±parissajana ±dikammaggahaºa niv±sa sam²pa’vh±n±d²su. Abhimukhabh±ve ±gacchati, uddhakamme ±rohati, mariy±d±ya½ ±pabbat± khetta½, abhividhimhi ±kum±ra½ yaso kacc±yanassa, pattiya½ ±pattim±panno, icch±ya½ ±kaªkh±, parissajane ±liªgana½, ±dikamme ±rambho, gahaºe ±d²yati ±lambati, niv±se ±vasatho, sam²pe ±sanna½, avh±ne ±mantesi. Atiiti abhikkaman±’tikkant±’tisaya bhusatth±d²su. Atikkamane atirocati amhehi, at²to, atikkante accanta½, atisaye atikusalo, bhusatthe atikkodho ativuddhi. Apiiti sambh±van±’pekkh± samuccaya garaha pañh±d²su. Sambh±van±ya½ api dibbesu k±mesu, merumpi vinivijjhitv± gaccheyya, apekkh±ya½ ayampi dhammo aniyato, samuccaye itipi araha½, antampi antaguºampi ±d±ya, garahe api amh±ka½ paº¹itaka, pañhe api bhante bhikkha½ labhittha. Apaiti apagata garaha vajjana p³j± padussan±d²su. Apagate apam±no apeto, garahe apagabbho, vajjane apas±l±ya ±yanti v±ºij±, p³j±ya½ vuddh±pac±y², padussane aparajjhati. Upaiti upagamana sam²p³’papatti s±diss±’dhik³’paribh±v±n’asana dosakkh±na saññ± pubbakamma p³j± gayh±k±ra bhusatth±d²su. Upagamane nisinna½ v± upanis²deyya, sam²pe upanagara½, upapattiya½ sagga½ loka½ upapajjati, atha v± upapatti yutti, yath± upapattito ikkhat²ti upekkh±, s±disse upam±na½ upam±, adhike upa kh±riya½ doºo, uparibh±ve upasampanno, anasane upav±so, dosakkh±ne para½ upapadati, saññ±ya½ upadh± upasaggo, pubbakamme upakkamo upak±ro, p³j±ya½ buddhupaµµh±ko, m±tupaµµh±na½, gayh±k±re soceyyapaccupaµµh±na½, bhusatthe up±d±na½, up±y±so, upanissayoti. Iti anekatth± hi upasagg±. Vuttañca–
“Upasagga nip±t± ca, paccay± ca ime tayo;
nekenekatthavisay±, iti neruttik±bravun”ti.
Tattha upasagg±na½ n±m±khy±tavisesakatt± liªgasaññ±ya½ aniyamena sy±dimhi sampatte tesa½ saªkhy±kamm±dibhed±bh±v± tehi paµhamekavacanameva bhavati. “Lopan”ti vattam±ne 282. Sabb±sam±vusopasagganip±t±d²hi ca. ¾vusosaddato, upasagganip±tehi ca sabb±sa½ par±sa½ vibhatt²na½ lopo hoti. ¾disaddena kvaci suttapad±d²hi ca. Ettha ca ±vusotimassa visu½ gahaºa½ sasaªkhyattad²panatthanti daµµhabba½.
Upeccattha½ sajjant²ti, upasagg± hi p±dayo;
c±d² pad±dimajjhante, nip±t± nipatantiti.
Paharaºa½ pah±ro, eva½ par±bhavo, niv±so, n²h±ro, uh±ro, duh±ro, sa½h±ro, vih±ro, avah±ro, anuh±ro, parih±ro, adhih±ro, abhih±ro, patih±ro, suh±ro, ±h±ro, atih±ro, apih±ro, apah±ro upah±ro. Paharati, par±bhavati, nivasati, n²harati, uddharati icc±di yojetabba½.
Dh±tvattha½ b±dhate koci, koci tamanuvattate;
tamevañño viseseti, upasaggagat² tidh±.
Opasaggikapada½ niµµhita½.