Kak±rantadh±tu

Loka dassane. Loketi, lokayati, oloketi, olokayati, ulloketi, ullokayati, apaloketi, apalokayati, ±loketi, ±lokayati, viloketi, vilokayati. Loko, ±loko, lokana½, olokana½, ullokana½, ±lokana½, vilokana½, apalokana½, avalokana½. Oloketu½, olokayitu½, oloketv±, olokayitv±. K±rite pana “olok±peti, olok±payati, olok±petu½, olok±payitu½, olok±petv± olok±payitv±” iccevam±d²ni yojetabb±ni. Esa nayo sabbatth±pi.
Tattha lokoti tayo lok± saªkh±raloko sattaloko ok±salokoti. Tattha “eko loko sabbe satt± ±h±raµµhitik±”ti ±gataµµh±ne saªkh±raloko veditabbo. “Sassato loko’ti v± ‘asassato loko’ti v±”ti ±gataµµh±ne sattaloko.
“Y±vat± candimas³riy± pariharanti,
dis± bhanti virocam±n±;
t±va sahassadh± loko,
ettha te vattate vaso”ti

¾gataµµh±ne ok±saloko.

Atha v± lokoti tividho loko kilesaloko bhavaloko indriyalokoti. Tattha r±g±dikilesabahulat±ya k±m±vacarasatt± kilesaloko. Jh±n±bhiññ±paribuddhiy± r³p±vacarasatt± bhavaloko. ¾neñjasam±dhibahulat±ya visadindriyatt± ar³p±vacarasatt± indriyaloko. Atha v± kilissana½ kileso, vip±kadukkhanti attho. Tasm± dukkhabahulat±ya ap±yesu satt± kilesaloko. Tadaññe satt± sampattibhavabh±vato bhavaloko. Tattha ye vimuttiparip±cakehi indriyehi samann±gat± satt±, so indriyalokoti veditabba½.
J±takaµµhakath±ya½ pana–
“Saªkh±raloko sattaloko ok±saloko khandhaloko ±yatanaloko dh±tulokoti anekavidho loko. Ettha ‘eko loko sabbe satt± ±h±raµµhitik±…pe… aµµh±rasa lok± aµµh±rasa dh±tuyo’ti ettha saªkh±raloko vutto. Khandhalok±dayo tadantogadh±yeva. ‘Aya½ loko paro loko brahmaloko sadevako’ti-±d²su pana sattaloko vutto. ‘Y±vat± candimas³riy± pariharanti, dis± bhanti virocam±n±. T±va sahassadh± loko, ettha tevattate vaso’ti ettha ok±saloko vutto”ti vutta½.
Atthato pana indriyabaddh±na½ khandh±na½ sam³ho sant±no ca sattaloko, r³p±d²su sattavisattat±ya satto, lokiyati ettha kusal±kusala½ tabbip±ko c±ti. Anindriyabaddh±na½ r³p±na½ sam³ho sant±no ca ok±saloko, lokiyanti ettha tas± th±var± ca, tesañca ok±sabh³toti, tad±dh±raºat±ya hesa “bh±janaloko”tipi vuccati. Duvidhopi cesa r³p±didhamme up±d±ya paññattatt± up±d±paññattibh³to aparamatthasabh±vo sappaccaye pana r³p±r³padhamme up±d±ya paññattatt± tadubhayass±pi up±d±n±na½ vasena pariy±yato paccay±yattavuttit± upacaritabb±, tadubhaye khandh± saªkh±raloko, paccayehi saªkhariyanti, lujjanti palujjanti c±ti ettha paccay±yattavuttit±ya maggaphaladhamm±nampi satipi lujjanapalujjanatte tebh³mikadhamm±na½yeva “loko”ti adhippetatt± natthi lokat±pajjana½. Tath± hi te “lokuttar±”ti vutt±.
¾lokoti rasmi, ±lokenti etena bhuso passanti jan± cakkhuviññ±ºa½ v±ti ±loko. Olokananti heµµh± pekkhana½. Vilokananti uddha½ pekkhana½. ¾lokananti purato pekkhana½. Vilokananti dv²su passesu pekkhana½, vividh± v± pekkhana½. Apalokananti “saªgha½ apaloketv±”ti-±d²su viya j±n±pana½. Avalokananti “n±g±valokita½ avaloketv±”ti-±d²su viya purimak±ya½ parivattetv± pekkhana½. “¾lokite vilokite sampaj±nak±r² hot²”ti etth±pi bh±vavasena ±lokana½ ±lokita½ vilokana½ vilokitanti attho gahetabbo.
Thaka paµigh±te. Thaketi, thakayati dv±ra½ puriso.
Takka vitakke. Takketi, vitakketi, vitakkayati. Takko, vitakko, vitakkit±.
Tattha takkana½ takko, ³hananti vutta½ hoti, eva½ vitakko. Atha v± vitakkenti etena, saya½ v± vitakketi, vitakkanamattameva v± etanti vitakko. “Takko, vitakko, appan±, byappan±, cetaso abhiniropan±”ti abhidhamme pariy±yasadd± vutt±. Vitakket²ti vitakkit±, puggalo. “Avitakkit± maccumupabbajant²”ti p±¼i.
Aki lakkhaºe. Lakkhaºa½ saññ±ºa½, sañj±nanak±raºanti vutta½ hoti. Atrida½ sallakkhitabba½. Ye imasmi½ cur±digaºe anekassar± asa½yogant± ik±r±nubandhavasena niddiµµh± dh±tavo, te eva½vuttehi imehi t²hi lakkhaºehi samann±gat± ±khy±tatta½ n±mikattañca p±puºant± ekantato niggah²t±gamena nipphannar³p±yeva bhavanti, na katthacipi vigataniggah²t±gamar³p±ni bhavanti. Aªketi, aªkayati. Aªkana½, aªko Sam±se pana “sasaªko, cakkaªkitacaraºo”ti-±d²ni r³p±ni bhavanti.
Sakka vakka bh±sane. Sakketi, sakkayati. Vakketi, vakkayati.
Nakka vakka n±sane. Nakketi, nakkayati. Vakketi, vakkayati.
Cakka cukka byathane. Cakketi, cakkayati. Cukketi, cukkayati. Cakka½. Cakkanti kenaµµhena cakka½? Cakketi byathati hi½sat²ti atthena cakka½. Cakkasaddo–
Sampattiya½ lakkhaºe ca, rathaªge iriy±pathe;
d±ne ratnadhammakhura-cakk±d²su padissati.
“Catt±rim±ni bhikkhave cakk±ni yehi samann±gat±na½ devamanuss±nan”ti-±d²su hi aya½ sampattiya½ dissati. “P±datalesu cakk±ni j±t±n²”ti ettha lakkhaºe. “Cakka½va vahato padan”ti ettha rathaªge. “Catucakka½ navadv±ran”ti ettha iriy±pathe. “Dada bhuñja ca m± cappam±do, cakka½ vattassu p±ºinan”ti ettha d±ne. “Dibba½ cakkaratana½ p±turahos²”ti ettha ratanacakke. “May± pavattita½ cakkan”ti ettha dhammacakke. “Icch±hatassa posassa, cakka½ bhamati matthake”ti ettha khuracakke. “Khurapariyantena cepi cakken±”ti ettha paharaºacakke. “Asanivicakkan”ti ettha asanimaº¹aleti.
Taki bandhane. Taªketi, taªkayati.
Akka thavane. Thavana½ thuti. Akketi, akkayati. Akko. Akkoti s³riyo. So hi mah±jutit±ya akkiyati abhitthaviyati tappasannehi janeh²ti akko. Tath± hi tassa “natthi s³riyasam± ±bh±. Udetaya½ cakkhum± ekar±j±”ti-±din± abhikkhuti dissati.
Hikka hi½s±ya½. Hikketi, hikkayati.
Nikka parim±ºe. Nikketi, nikkayati.
Bukka bhassane. Ettha sunakhabhassana½ bhassananti gahetabba½, na v±c±saªkh±ta½ bhassana½. Bukketi, bukkayati. Ettha ca “bukkayati s± core” iti lokiyappayogo veditabbo. Bh³v±digaºe pana “bukkati s±”ti r³pa½ bhavati. Añño tu “bukka paribh±sane” iti paµhati, eva½ paµhantepi sunakhabhassanamev±dhippeta½.
Daka laka ass±dane. Daketi, dakayati. Laketi, lakayati.
Takka loka bh±s±ya½. Takketi, takkayati. Loketi, lokayati.
Cika sika ±masane. Ciketi, cikayati. Siketi, sikayati.

Kak±rantadh±tur³p±ni.