Yath± saka½ phala½ti ettha sassa attano ida½ saka½. Ya½ ya½ saka½ yath±sakanti attha½ dasseti sot±pannass±ti-±din±. Phalasam±patti v²thiya½ pana anulomajavan±ni eva phal±na½ ±sannak±raŗ±ni, na maggajavan±n²ti ±ha na magg±gamanavasen±ti. Soti maggo. Santo sa½vijjam±no sabbh±vo. Ass±ti maggassa. Anicc±nupassan± kiccato animitt± hoti. Sabh±vato sanimitt±-eva. Niccanimittasahit±-eva. Yato s± esohamasm²tiggahaŗa½ labhati. Ida½pi vipassan±ń±ŗa½ anicca½ khayaµµhen±ti samanupassitabb± ca hot²ti. Tattha ca abhidhamma½ patv± sabh±vappadh±na½ hoti, na kiccappadh±na½. Tasm± abhidhamma nayena vipassan± attano nimitta n±ma½ maggassa d±tu½ na sakkoti. Aya½ aµµhakath±ya adhipp±yo. Kilesa dhamm± n±ma yassa uppajjanti, ta½ puggala½ palibundhanti. Samb±dha½ karonti. Tasm± palibodhakar±n±ma. Ta½ puggala½ niccanimitta subhanimitta sukhanimitta attanimitt±ni g±henti. Tasm± nimittakar±n±ma. Ta½ puggala½ ±rammaŗesu bhusa½ nihita½ niviµµha½ karonti. Tasm± paŗidhikar±n±ma. Te ca maggaphal±ni ±rammaŗa½ na karonti. Maggaphalehi ca sampayoga½ na gacchanti. Eva½ ±rammaŗakaraŗ± divasena maggaphalesu tesa½ abh±vo. Abh±vatt±-eva ca t±ni maggaphal±ni attano dhammat±ya t²ŗin±m±ni labhant²ti dassetu½ ±rammaŗa karaŗavasenav±ti-±di vutta½. Attano sabh±ven±ti attano dhammat±ya. Attadiµµhiy± uppann±ya uppajjant²ti ida½ t±sa½ diµµhivicikicch±na½ attadiµµhiy± avin±bh±va½ d²peti. Na pana attadiµµhiy± t±hi avin±bh±vanti daµµhabba½. Vipaccant²ti ap±yesu vipaccanti. Ap±yapaµisandhi½ janenti. Diµµhasacc±nańca ariyapuggal±na½. Diµµhivicikicch±sampayutt± akusaladhamm± diµµhivicikicch±ggahaŗena gahit±ti ±ha diµµhivicikicch± vippayutt±ti. Akusaladhamm±ce v±ti paccuppannabh³t± das±kusalakammapatha dhamm± ceva. Sattahi bhaveh²ti kriy±pavagge karaŗavacana½. Yath± sattahi m±sehi vih±ra½ niµµh±pet²ti. Kriy±pavaggotica kriy±yas²ghatara½ niµµh±pana½ vuccati. Sattakkhattu½ti sattav±r±. T²ŗi sa½yojan±nin±ma sakk±yadiµµhi, vicikicch±, s²labbatapar±m±sasa½yojan±ni,. Avinip±ta dhammoti vir³pa½ hutv± patana½ vinip±to. Ap±yanip±toti vutta½ hoti. Dhammoti sabh±vo. Natthi vinip±to dhammo yass±ti viggaho. Niyatoti sugatibhavesu niyata gatiko. Samm± bujjhat²ti sambodhi. Maggańń±ŗa½. Par±yana½ti parabh±ge gantabbaµµh±na½ vuccati. SambodhisaŖkh±ta½ par±yana½ ass±ti sambodhipar±yano. Aniyamatthoti v±saddatthoti vutta½ hoti. V± saddatthesu ca aniyamattho. Na vikappattho. Vikappatthehi sati dve eva sattakkhattuparam± labbhanti. Missakabhavona labbhati. Aniyamatthe tayopi labbhanti. Aµµhakath±ya½ pana samuccayatthassa gahitatt± eko missakabhavo eva labbhati. Nanu ca saddo n±ma samuccayatthe p±kaµo, na aniyamatthe. Tasm± samuccayatthova idha yuttoti ce. Na yutto. Kasm±. Dvinna½ asaŖgahitatt±. Aµµhakath±ya½ pana samuccayattha½ gahetv± te dve puggal± imasmi½ p±µhe asaŖgahit±ti vutta½. Yadi te imasmi½ p±µhe asaŖgahit±. Katthate saŖgahit± bhaveyyu½. Na hi koci sattakkhattu paramo n±ma idha asaŖgahitoti yuttoti. Ass±ti tassap±¼ip±µhassa. Ettha ca yasm±. La. Paramo n±ma vuttoti ida½ upari ye k±mabhave yev±ti-±din± yediµµha dhamme v±ti-±din± ca yojetabba½. So ca sukkhavipassako v± parih²najjh±no v± daµµhabboti sambandho. P±¼iya½ti puggalapańńatti p±¼iya½. Idha niµµh±ti imasmi½ k±maloke ±savakkhaya½ patv± khandhaparinibb±napatti vasena niµµh±. Niµµh±na½ pariyos±nanti attho. Kulato kula½ gacchat²ti kola½kolo. Bhavato bhava½ gacchat²ti attho. Ekameva paµisandhisaŖkh±ta½ bhavab²ja½ assa atth²ti ekab²j². Yo ca diµµheva dhamme arah±. Tassa ca idha niµµh±ti yojan±. Kena pana tiŗŗa½ sot±pann±na½ viseso katoti. Sattakkhattu paramo t±va kevala½ pathamamagga sampayuttehi indriyehi kato. Itare dve uparimaggatth±ya pavattitehi vipassanindriyehi katoti. Tattha sattakkhattu paramo sabbamuduko hoti. Tato kola½kolo tikkho. So pana cha bhaviko, pańcabhaviko, catubhaviko, tibhaviko, dvibhavikoti pańcavidho. Tattha pańcabhaviko tikkho. Ses± anukkamena tikkhatar±ti daµµhabb±. Ekab²j² pana ekabhaviko sabbatikkho. Tattha sattakkhattu paramo kevalena pathamamagg±nubh±vena siddhatt± sabbamuduko hoti. Itare dvepakatiy± sattakkhattu paramabh±ve µhatv± uparimaggatth±ya vipassan± kamma½ paµµhapenti. Tad± tesa½ indriy±ni puna visesa patt±ni honti, tikkh±ni. Tasm± te sattakkhattu paramato tikkh±n±ma hont²ti. Sattav±rato ora½ v±ti ida½ kola½kola ekab²jino sandh±ya vutta½. Upari tiŗŗa½ magg±na½ vipassan± niy±met²ti ida½ uparime dvesot±panne sandh±ya vutta½. Sattakkhattu paramopana pathamamaggeneva niyamitoti daµµhabba½. Tath±hi soyeva saŖgahap±µhe sar³pato ±gato sot±patti magga½ bh±vetv± diµµhivicikicch±pah±nena pah²n±p±yagamano sattakkhattu paramo sot±panno n±ma hot²ti. Itare pana dve p±¼iya½ sot±panna puggalavibh±gaµµh±nesveva ±gat±ti. Ye pan±ti ye sot±panna puggal±pana. G±th±ya½ itosatt±ti imasmi½ manussaloke satta sa½sar±ni. Tatosatt±ti tasmi½ devaloke satt±ti attho. AŖguttarap±µhe tenacittappas±den±ti mah±sahassilokadh±tu½ sarena vińń±petu½ samatthassa satthuguŗe cittappas±do j±yati. Tena cittappas±dena. Tena pariy±yen±ti sace so devesu eva sa½sarati. Sattakkhattu½ opap±tika paµisandhiyo gaŗhitv± tattheva parinibb±yissati. Yadi manussesu eva sa½sarati. Sattagabbhaseyyaka paµisandhiyo gaŗhitv± ettheva parinibb±yissati. Eva½ desan± v±rena cuddasa katv± desitena pariy±yen±ti attho. Ta½ v²ma½sitabba½ti vadantena µ²k±cariyena saya½ cuddasapaµisandhiyova icchat²ti d²peti. Id±ni ta½ cuddasapaµisandhiv±da½ paµikkhipanto vibhaŖge pan±ti-±dim±ha. VibhaŖgeti abhidhamme ń±ŗavibhaŖge. Natthi µh±namass±ti aµµh±na½. Żh±na½ti m³lak±raŗa½. Natthi avak±so ass±ti anavak±so. Avak±soti paccayak±raŗa½. Ya½ti kriy±par±masana½. Ya½ nibbatteyya, ta½ nibbattana½ aµµh±na½. So nibbattana dhammo anavak±soti yojan±. AbhisaŖkh±ra vińń±ŗass±ti sattabhavato uddha½ k±mabhave paµisandhijanakassa kusal± kusalakamma vińń±ŗassa. Nirodhen±ti sot±patti maggakkhaŗe eva nirodhanena. Nirujjhant²ti sambandho. N±mańca r³pańc±ti ye n±ma r³padhamm± uppajjeyyu½. Ete n±ma r³padhamm± ettha etasmi½ abhisaŖkh±ra vińń±ŗa nirodhakkhaŗe nirujjhant²ti yojan±. Yath±vuttanayenev±ti tena pariy±yen±ti vuttappak±ranayeneva. Tadekaµµhamohass±ti tena r±gena tena dosena ekasmi½ citte ekato µhitassa mohassa. Na diµµhivicikicch± sampayuttassa mohassa. Tassa pathamamagge eva pah²natt±. N±pi uddhaccacittasampayuttassa mohassa. Tassa catutthamagge eva pah±tabbatt±. Uppajjant± r±gadosamoh±. Dhammikes³ti dhammena samena uppannesu. Yatoti ya½k±raŗ±. Balavantak±raŗ±ti attho. Tesa½ti sot±pann±na½. Sallikhana vasen±ti bahalapakkha½ th³labh±ga½ suµµhulikhanavasena. Adhiccuppatti n±ma pubbe yath±pavatta½ k±la½ adhicca atikkamma uppatti Uppajjant±nampi r±gadosamoh±na½. Tesa½ p²ti sakad±g±m²nampi. Methunavatthu sam±yogo icchitoti j±yampat²na½ methunakammasam±yogo n±ma sakad±g±m²na½ atth²ti icchito. Therohi adhiccuppattimatta½ icchati. Pariyuµµh±namandata½ na icchati. Sakad±g±m²na½ puttadh²taropi sandissant²ti vadati. Mah±-aµµhakath±ya½ paµikkhittoti therassa manorathamatta½ti vatv± paµikkhitto. Ida½ sabba½ aµµhas±liniya½ vutta½. Chakkanip±teti aŖguttare chakkanip±te. Mig±s±¼avatthumh²ti mig±s±¼an±mik±ya up±sik±ya vatthumhi. Keci ima½ vatthu½ disv± mah±-aµµhakath±v±da½ na rocenti. Mah±sivattherav±da½ rocenti. Abrahmac±rinoti methuna dhamm± appaµiviratassa. Sakad±g±mitta½ by±kata½ti tasmi½ k±laŖkate so br±hmaŗo idha sakad±g±mibh±va½ patv± tusit±k±ya½ upapannoti eva½ tassa ya½ sakad±g±mitta½ bhagavat± by±kata½. Adhigamavasen±ti sakad±g±mibh±va½ paµil±bhavasena. Na pana abrahmac±rino sato adhigamavasen±ti adhipp±yo. Maraŗ±sannak±lepi hi sikkh±pad±dhiµµh±nena saha uparimaggaphal±dhigamana½ n±ma tikkhapańńassa ariyas±vakassa na dukkaranti. Etena kesańci therav±darocana½ paµikkhitta½ hoti. Saki½deva ima½loka½ ±gantv±ti etena ito paraloka½ gamanassa ca tato puna idh±gamanassa ca siddhatt± aya½ puggalo suddhena magganiy±mena k±mabhave dvikkhattu paramon±ma hot²ti siddho. Katha½. Idha patv± tattha nibbattitv± idha parinibb±y², tattha patv± idha nibbattitv± tattha parinibb±y²ti. Ses±pana catt±ro vipassan±niy±mena siddh± hont²ti vińń±yati. Katame catt±ro. Idha patv± idha parinibb±y². Tattha patv± tattha parinibb±y². Idha patv± tattha parinibb±y². Tattha patv± idha parinibb±y²ti. Ettha ca t²su sot±pannesu ekosattakkhattu paramo eva magganiy±mena siddho. Ses± pana dve sot±pann± vipassan±niy±mena siddh±. Cha sakad±g±m²su dve eva magganiy±mena siddh±. Ses± pana catt±ro vipassan±niy±mena siddh±. Tattha maggasiddhesu sot±panna sakad±g±m²su saŖkaro natthi. Vipassan±siddhesu pana saŖkaro atthi. Atthato aviruddhe sati, voh±ramattena saŖkare doso natth²ti daµµhabba½. ¾gantv±ti p±µhavasena ±gamanatoti vutta½. ¾gant±ti pana p±µho yutto. ¾gamanas²lo ±gamana dhammo hutv± sakad±g±m² n±m±ti attho. An±gantv± itthattanti etthapi esevanayo. Arahato bh±vo arahatta½. Arahatta magga½. Dakkhiŗ±ya vipattikar±n±ma appapphala app±nisa½sakar±. Sampattikar± n±ma mahapphala mah±nisa½sakar±. S²lakkhandh±diguŗ± n±ma s²lakkhandha sam±dhikkhandha pańń±kkhandha vimuttikkhandha vimuttińń±ŗa dassanakkhandhaguŗ±. Dakkhiŗeyyes³ti dakkhiŗ±raha puggalesu. Dhura½ti padh±nas²saµµh±niya½ vuccati. Saddh± eva dhura½ ass±ti saddh±dhuro. Eva½ pańń±dhuro. Kasm± panettha v²riyadhuro na gahitoti. P±¼iya½ saddh±v±h² magga½ bh±veti, pańń±v±h² magga½ bh±vet²ti vutta½. Na pana vutta½ v²riyav±h² magga½ bh±vet²ti. Tasm± na gahitoti. Kasm± pana v²riyav±h² magga½ bh±vet²ti na vuttanti. Vuccate. Magga½ bh±ventassa n±ma ±dimhi diµµhivicikicch±na½ pah±n±ya kamma½ mahanta½ hoti. Kasm±, ap±yam³lakatt±. Tattha saddh± ca vicikicch± ca dve ujuppaµipakkh± honti. Yasmi½ ±rammaŗe saddh± nivisati, tasmi½ vicikicch± natthi. Yasmi½ vicikicch± nivisati, tasmi½ saddh± natthi. Tath± pańń±diµµhiyo ca ujuppaµipakkh±. Yattha pańń±, na tattha diµµhi. Yattha diµµhi, na tattha pańń±ti. Api ca saddh± attano visaye diµµhi½ vidhamatiyeva. Pańń±ya vicikicch±vidhamane vattabbameva natthi. Tasm± ±raddha vipassako anicc±d²su aveccappas±damattenapi diµµhivicikicch±yo pajahitv± saddh±nus±ribh±vańca suµµhutara½ pas²ditv± saddh±vimuttabh±vańca p±puŗ±ti. Pańń±ya anicc±d²ni nijjh±nakkhama½ katv± dhamm±nus±ribh±vańca suµµhutara½ passitv± diµµhipattapańń± vimuttabh±vańca p±puŗ±ti. V²riya½ pana diµµhivicikicch±na½ paµipakkhamattampi na hoti. Atha kho t±sa½ sah±yopi hoti, dhurabh³tańca. Paggahalakkhaŗańhi v²riya½. Ta½ saddha½pi paggaŗh±ti, pańńa½pi paggaŗh±ti, diµµhi½pi paggaŗh±ti, vicikicchampi paggaŗh±tiyeva. Kutopana attano sabh±vena diµµhivicikicch±yo pajahitu½ sakkhissati. Tasm± imasmi½ µh±ne v²riyav±h²ti ca v²riyadhuroti ca na vuttoti. K±yasakkhimhi pana saddh± ca pańń± ca samabal± honti. V²riyańca saya½ sammappadh±naµµh±ne µhatv± tadubhaya½ upabr³heti. So ca puggalo tadubhayabalena diµµhivicikicch±dayo pajahitv± k±yasakkhibh±va½ p±puŗ±ti. Aµµhavimokkhe v± upp±detv± ubhatobh±ga vimuttabh±va½ p±puŗ±ti. Imesu pana dv²su puggalesu v²riyassa th±mo suµµhu p±kaµo. Tasm± ime dve v²riy±dhik±tveva vattabb±. Na v²riyadhuroti. Catuppaµipad± n±ma dukkh±paµipad± dandh±bhińń±. Dukkh±paµipad± khipp±bhińń±. Sukh±paµipad± dandh±bhińń±. Sukh±paµipad± khipp±bhińń±. Tividhavimokkho n±ma suńńato vimokkho. Animitto vimokkho. Appaŗihito vimokkho. Tayo antar± parinibb±yinoti ettha ±yukappassa pariyanta½ apatv± antar± eva kilesaparinibb±napatt± antar±parinibb±y² n±ma. So tividho. ¾yukappassa pathamabh±ge parinibb±y², dut²yabh±ge, tat²yabh±geti. Ime tayo antar± parinibb±yino n±ma. Upahaccaparinibb±y² n±ma ±yukappa pariyante parinibb±y². Uddha½ mukho vaµµasoto etass±ti uddha½soto. Akaniµµha½ avassa½ gamissat²ti akaniµµhag±m². Vipassan± kamma½ sasaŖkh±ra½ sappayoga½ katv± parinibb±y² sasaŖkh±ra parinibb±y². SaŖkh±rarahitena sukhena vipassan± kammena parinibb±y² asaŖkh±ra parinibb±y². Dv±dasa sot±pann±ti ekab²jik± tayo. Te eva cat³hi paµipad±hi guŗit± dv±dasa. Dv±dasa sakad±g±mino pubbe vuttanay± eva. Ekacc±na½ eva an±g±mi arahant±na½ eva. Ajjhositass±ti adhi-ositassa. Mamevidanti niµµh±na½ katv± µhapitassa. Gilitv± µhapitass±ti vutta½ hoti. Bahalena th³lena k±mar±gena vimutt± bahalar±gavimutt±. ¾ruppesu ca tasso ar³pasam±pattiyo eva atthi. Na catasso r³pasam±pattiyo. Tasm± tattha anupubbanirodho na labbhati. ¾dito paµµh±y±ti aµµhasu sam±patt²su pathamajjh±na sam±patti-±di. Tato paµµh±ya. Anupubbanirodho n±ma pathamajjh±ne paµighasańń±n±nattasańń±na½ nirodho. Paµighasańń± n±ma pańcavińń±ŗasańń±. N±nattasańń± n±ma kasiŗa nimittato ańńesu n±n±rammaŗesu pavattamanovińń±ŗa sańń±. Dut²yajjh±ne vitakka vic±r±na½ nirodhoti-±din± anupubba nirodho. Tato pańcamajjh±na½ti pańcakanayena vutta½. Aµµhasam±patti vacana½ pana catukkanayena vutta½. Tadubhaya½pi puggal±nur³pa½ labbhatiyeva. Yuganandha½ n±ma dvandabandhana½, samathavipassan±na½ yuganandhanti viggaho. Sam±pajjana vuµµh±na vipassan±vasen±ti ettha vasibh±vapatta½ sam±pajjanańca vuµµh±nańca gahetabba½. Attano sar²r± baddhesu parikkh±resu sam±pattibaleneva antar±y±bh±vato visu½ adhiµµh±tabba kicca½ natth²ti vutta½ attano sar²r±baddhe parikkh±re µhapetv±ti. N±n±baddh±n²ti n±n±µh±nehi ±baddh±ni. N±n±µh±nesu µhapit±n²ti vutta½ hoti. Parissayen±ti antar±yena. M±vinassant³ti v± n±n±baddha avikopana½ adhiµµh±tabba½. Tad± vuµµhah±m²tiv± saŖghappatim±nana½ adhiµµh±tabba½. Eva½ satthupakkosana½pi. Addh±naparicchedoti attano j²vitak±lassa upaparikkhaŗa½. Maraŗańhi n±ma sam±pattibalenapi paµib±hitu½ na sakk±hoti. Anto sam±pattiyańca maraŗe sati sabrahmac±r²su kattabbavatta½ na kareyya. Etańhi vatta½ ya½ ariyas±vak±na½ maraŗ±sanne sabrahmac±r²na½ v± upaµµh±k±na½ v± appam±dakath±nu s±sanikamma½. Sam±pattiya½ v± ańńatitthiy±na½ garah± vivajjanattha½. Evańhi te garaheyyu½. Gotamas±vak±na½ nirodhasam±patti n±ma eka½ maraŗamukha½. Ya½ sam±pajjanto asuko bhikkhu maraŗa½ gacchati. Anariya kamma½ hetanti. Yadattha½ti paµipatti rasass±dattha½. Tadattheti tasmi½ atthe. Nir±misa sukha½ n±ma ±misarahita sukha½. Duvidhańhi sukha½ s±misasukhańca nir±misasukhańca. Tattha ye loke iµµha kanta man±piy± pańcak±maguŗ± n±ma atthi. Te kilesehi ±masitabbatt± ±mis± n±ma. Yańcasukha½ te ±mise paµicca uppajjati, ta½ s±misasukha½ n±ma. Ya½ loke dibba½ sukha½ m±nusaka½ sukhanti mam±yanti. Yańca anubhavanta½ mah±jana½ sabb±ni ap±yabhaya vaµµabhay±ni sampariv±renti. Jh±nasukha maggasukha phalasukha nibb±nasukha½ pana nir±misasukha½ n±ma. Ya½ nekkhammasukhanti ca pavivekasukhanti ca upasamasukhanti ca sambodhisukhanti ca vimuttisukhanti ca ariyasukhanti ca anavajjasukhanti ca vuccati. Yańca anubhavanta½ ariyajana½ sabb±ni ap±yabhaya vaµµabhay±ni samparivajjanti. Ass±ditabbaµµhen±ti kilesapalibodhehi vimuttatt± vipula gambh²ra santa paŗ²tarasatt± ca ahosukha½ ahosukhanti ud±harantenapi ass±ditabbaµµhen±ti.
Kammaµµh±nasaŖgah±nud²pan± niµµhit±.