3. Nikkhepakaº¹a½
Tikanikkhepa½
985. Katame dhamm± kusal±? T²ºi kusalam³l±ni– alobho, adoso, amoho; ta½sampayutto vedan±kkhandho, saññ±kkhandho, saªkh±rakkhandho, viññ±ºakkhandho; ta½samuµµh±na½ k±yakamma½, vac²kamma½, manokamma½– ime dhamm± kusal±. 986. Katame dhamm± akusal±? T²ºi akusalam³l±ni– lobho, doso, moho; tadekaµµh± ca kiles±; ta½sampayutto vedan±kkhandho, saññ±kkhandho, saªkh±rakkhandho, viññ±ºakkhandho; ta½samuµµh±na½ k±yakamma½, vac²kamma½, manokamma½– ime dhamm± akusal±. 987. Katame dhamm± aby±kat±? Kusal±kusal±na½ dhamm±na½ vip±k± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±, apariy±pann±; vedan±kkhandho, saññ±kkhandho, saªkh±rakkhandho, viññ±ºakkhandho; ye ca dhamm± kiriy± neva kusal± n±kusal± na ca kammavip±k±; sabbañca r³pa½, asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± aby±kat±. 988. Katame dhamm± sukh±ya vedan±ya sampayutt±? Sukhabh³miya½ k±m±vacare, r³p±vacare, apariy±panne, sukha½ vedana½ µhapetv±; ta½sampayutto saññ±kkhandho, saªkh±rakkhandho, viññ±ºakkhandho– ime dhamm± sukh±ya vedan±ya sampayutt±. 989. Katame dhamm± dukkh±ya vedan±ya sampayutt±? Dukkhabh³miya½ k±m±vacare, dukkha½ vedana½ µhapetv±; ta½sampayutto saññ±kkhandho, saªkh±rakkhandho, viññ±ºakkhandho– ime dhamm± dukkh±ya vedan±ya sampayutt± 990. Katame dhamm± adukkhamasukh±ya vedan±ya sampayutt±? Adukkhamasukhabh³miya½ k±m±vacare, r³p±vacare, ar³p±vacare, apariy±panne, adukkhamasukha½ vedana½ µhapetv±; ta½sampayutto saññ±kkhandho, saªkh±rakkhandho, viññ±ºakkhandho– ime dhamm± adukkhamasukh±ya vedan±ya sampayutt±. 991. Katame dhamm± vip±k±? Kusal±kusal±na½ dhamm±na½ vip±k± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±, apariy±pann±; vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± vip±k±. 992. Katame dhamm± vip±kadhammadhamm±? Kusal±kusal± dhamm± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±, apariy±pann±; vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± vip±kadhammadhamm±. 993. Katame dhamm± nevavip±kanavip±kadhammadhamm±? Ye ca dhamm± kiriy± neva kusal± n±kusal± na ca kammavip±k±, sabbañca r³pa½, asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± nevavip±kanavip±kadhammadhamm±. 994. Katame dhamm± up±diººup±d±niy±? S±sav± kusal±kusal±na½ dhamm±na½ vip±k± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±; vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; yañca r³pa½ kammassa katatt±– ime dhamm± up±diººup±d±niy±. 995. Katame dhamm± anup±diººup±d±niy±? S±sav± kusal±kusal± dhamm± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±; vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; ye ca dhamm± kiriy± neva kusal± n±kusal± na ca kammavip±k±; yañca r³pa½ na kammassa katatt±– ime dhamm± anup±diººup±d±niy±. 996. Katame dhamm± anup±diººa-anup±d±niy±? Apariy±pann± magg± ca, maggaphal±ni ca, asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± anup±diººa-anup±d±niy±. 997. Katame dhamm± sa½kiliµµhasa½kilesik±? T²ºi akusalam³l±ni– lobho, doso, moho; tadekaµµh± ca kiles±; ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; ta½samuµµh±na½ k±yakamma½, vac²kamma½, manokamma½– ime dhamm± sa½kiliµµhasa½kilesik±. 998. Katame dhamm± asa½kiliµµhasa½kilesik±? S±sav± kusal±by±kat± dhamm± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±; r³pakkhandho, vedan±kkhandho saññ±kkhandho, saªkh±rakkhandho, viññ±ºakkhandho– ime dhamm± asa½kiliµµhasa½kilesik±. 999. Katame dhamm± asa½kiliµµha-asa½kilesik±? Apariy±pann± magg± ca, maggaphal±ni ca, asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± asa½kiliµµha-asa½kilesik±. 1000. Katame dhamm± savitakkasavic±r±? Savitakkasavic±rabh³miya½ k±m±vacare, r³p±vacare, apariy±panne vitakkavic±re µhapetv±; ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± savitakkasavic±r±. 1001. Katame dhamm± avitakkavic±ramatt±? Avitakkavic±ramattabh³miya½ r³p±vacare, apariy±panne, vic±ra½ µhapetv±; ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± avitakkavic±ramatt±. 1002. Katame dhamm± avitakka-avic±r±? Avitakka-avic±rabh³miya½ k±m±vacare, r³p±vacare ar³p±vacare, apariy±panne; vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; sabbañca r³pa½, asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± avitakka-avic±r±. 1003. Katame dhamm± p²tisahagat±? P²tibh³miya½ k±m±vacare, r³p±vacare, apariy±panne p²ti½ µhapetv±; ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± p²tisahagat±. 1004. Katame dhamm± sukhasahagat±? Sukhabh³miya½ k±m±vacare, r³p±vacare, apariy±panne, sukha½ µhapetv±; ta½sampayutto saññ±kkhandho, saªkh±rakkhandho, viññ±ºakkhandho– ime dhamm± sukhasahagat±. 1005. Katame dhamm± upekkh±sahagat±? Upekkh±bh³miya½ k±m±vacare, r³p±vacare, ar³p±vacare, apariy±panne, upekkha½ µhapetv±; ta½sampayutto saññ±kkhandho, saªkh±rakkhandho, viññ±ºakkhandho– ime dhamm± upekkh±sahagat±. 1006. Katame dhamm± dassanena pah±tabb±? T²ºi sa½yojan±ni– sakk±yadiµµhi, vicikicch±, s²labbatapar±m±so. 1007. Tattha katam± sakk±yadiµµhi? Idha assutav± puthujjano ariy±na½ adass±v² ariyadhammassa akovido ariyadhamme avin²to sappuris±na½ adass±v² sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avin²to r³pa½ attato samanupassati, r³pavanta½ v± att±na½, attani v± r³pa½, r³pasmi½ v± att±na½. Vedana½ attato samanupassati, vedan±vanta½ v± att±na½, attani v± vedana½, vedan±ya v± att±na½. Sañña½ attato samanupassati, saññ±vanta½ v± att±na½, attani v± sañña½, saññ±ya v± att±na½. Saªkh±re attato samanupassati, saªkh±ravanta½ v± att±na½, attani v± saªkh±re, saªkh±resu v± att±na½. Viññ±ºa½ attato samanupassati, viññ±ºavanta½ v± att±na½, attani v± viññ±ºa½, viññ±ºasmi½ v± att±na½. Y± evar³p± diµµhi diµµhigata½ diµµhigahana½ diµµhikant±ro diµµhivis³k±yika½ [diµµhivis³k±yita½ (s².)] diµµhivipphandita½ diµµhisa½yojana½ g±ho paµigg±ho abhiniveso par±m±so kummaggo micch±patho micchatta½ titth±yatana½ vipariy±sagg±ho– aya½ vuccati sakk±yadiµµhi. 1008. Tattha katam± vicikicch±? Satthari kaªkhati vicikicchati, dhamme kaªkhati vicikicchati, saªghe kaªkhati vicikicchati, sikkh±ya kaªkhati vicikicchati, pubbante kaªkhati vicikicchati, aparante kaªkhati vicikicchati, pubbant±parante kaªkhati vicikicchati, idappaccayat± paµiccasamuppannesu dhammesu kaªkhati vicikicchati. Y± evar³p± kaªkh± kaªkh±yan± kaªkh±yitatta½ vimati vicikicch± dve¼haka½ dvedh±patho sa½sayo aneka½sagg±ho ±sappan± parisappan± apariyog±han± thambhitatta½ cittassa manovilekho– aya½ vuccati vicikicch±. 1009. Tattha katamo s²labbatapar±m±so? Ito bahiddh± samaºabr±hmaº±na½ ‘s²lena suddhi, vatena suddhi, s²labbatena suddh²’ti y± evar³p± diµµhi diµµhigata½ diµµhigahana½ diµµhikant±ro diµµhivis³k±yika½ diµµhivipphandita½ diµµhisa½yojana½ g±ho paµigg±ho abhiniveso par±m±so kummaggo micch±patho micchatta½ titth±yatana½ vipariy±sagg±ho– aya½ vuccati s²labbatapar±m±so. 1010. Im±ni t²ºi sa½yojan±ni; tadekaµµh± ca kiles±; ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; ta½samuµµh±na½ k±yakamma½ vac²kamma½ manokamma½– ime dhamm± dassanena pah±tabb±. 1011. Katame dhamm± bh±van±ya pah±tabb±? Avaseso lobho, doso, moho; tadekaµµh± ca kiles±; ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; ta½samuµµh±na½ k±yakamma½, vac²kamma½, manokamma½– ime dhamm± bh±van±ya pah±tabb±. 1012. Katame dhamm± neva dassanena na bh±van±ya pah±tabb±? Kusal±by±kat± dhamm± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±, apariy±pann±; vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho sabbañca r³pa½, asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± neva dassanena na bh±van±ya pah±tabb±. 1013. Katame dhamm± dassanena pah±tabbahetuk±? T²ºi sa½yojan±ni– sakk±yadiµµhi, vicikicch±, s²labbatapar±m±so. 1014. Tattha katam± sakk±yadiµµhi…pe… aya½ vuccati sakk±yadiµµhi. 1015. Tattha katam± vicikicch±…pe… aya½ vuccati vicikicch±. 1016. Tattha katamo s²labbatapar±m±so…pe… aya½ vuccati s²labbatapar±m±so. 1017. Im±ni t²ºi sa½yojan±ni; tadekaµµh± ca kiles±; ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; ta½samuµµh±na½ k±yakamma½, vac²kamma½, manokamma½– ime dhamm± dassanena pah±tabbahetuk±. T²ºi sa½yojan±ni– sakk±yadiµµhi, vicikicch±, s²labbatapar±m±so ime dhamm± dassanena pah±tabb±. Tadekaµµho lobho, doso, moho– ime dhamm± dassanena pah±tabbahet³. Tadekaµµh± ca kiles±; ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; ta½samuµµh±na½ k±yakamma½, vac²kamma½, manokamma½– ime dhamm± dassanena pah±tabbahetuk±. 1018. Katame dhamm± bh±van±ya pah±tabbahetuk±? Avaseso lobho, doso, moho– ime dhamm± bh±van±ya pah±tabbahet³. Tadekaµµh± ca kiles±; ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; ta½samuµµh±na½ k±yakamma½, vac²kamma½, manokamma½– ime dhamm± bh±van±ya pah±tabbahetuk±. 1019. Katame dhamm± neva dassanena na bh±van±ya pah±tabbahetuk±? Te dhamme µhapetv± avases± kusal±kusal±by±kat± dhamm± k±m±vacar± r³p±vacar±, ar³p±vacar±, apariy±pann±; vedan±kkhandho, saññ±kkhandho, saªkh±rakkhandho, viññ±ºakkhandho; sabbañca r³pa½, asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± neva dassanena na bh±van±ya pah±tabbahetuk±. 1020. Katame dhamm± ±cayag±mino? S±sav± kusal±kusal± dhamm± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±; vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± ±cayag±mino. 1021. Katame dhamm± apacayag±mino? Catt±ro magg± apariy±pann±– ime dhamm± apacayag±mino. 1022. Katame dhamm± neva ±cayag±mi na apacayag±mino? Kusal±kusal±na½ dhamm±na½ vip±k± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±, apariy±pann± vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; ye ca dhamm± kiriy± neva kusal± n±kusal± na ca kammavip±k±; sabbañca r³pa½, asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± neva ±cayag±mi na apacayag±mino. 1023. Katame dhamm± sekkh±? Catt±ro magg± apariy±pann±, heµµhim±ni ca t²ºi s±maññaphal±ni– ime dhamm± sekkh±. 1024. Katame dhamm± asekkh±? Upariµµhima½ [uparima½ (sy±.)] arahattaphala½– ime dhamm± asekkh±. 1025. Katame dhamm± nevasekkhan±sekkh±? Te dhamme µhapetv±, avases± kusal±kusal±by±kat± dhamm± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±; vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; sabbañca r³pa½, asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± nevasekkhan±sekkh±. 1026. Katame dhamm± paritt±? Sabbeva k±m±vacar± kusal±kusal±by±kat± dhamm±; r³pakkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± paritt±. 1027. Katame dhamm± mahaggat±? R³p±vacar±, ar³p±vacar±, kusal±by±kat± dhamm±; vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± mahaggat±. 1028. Katame dhamm± appam±º±? Apariy±pann± magg± ca, maggaphal±ni ca, asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± appam±º±. 1029. Katame dhamm± paritt±rammaº±? Paritte dhamme ±rabbha ye uppajjanti cittacetasik± dhamm±– ime dhamm± paritt±rammaº±. 1030. Katame dhamm± mahaggat±rammaº±? Mahaggate dhamme ±rabbha ye uppajjanti cittacetasik± dhamm±– ime dhamm± mahaggat±rammaº±. 1031. Katame dhamm± appam±º±rammaº±? Appam±ºe dhamme ±rabbha ye uppajjanti cittacetasik± dhamm±– ime dhamm± appam±º±rammaº±. 1032. Katame dhamm± h²n±? T²ºi akusalam³l±ni– lobho, doso, moho; tadekaµµh± ca kiles±; ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; ta½samuµµh±na½ k±yakamma½, vac²kamma½, manokamma½– ime dhamm± h²n±. 1033. Katame dhamm± majjhim±? S±sav± kusal±by±kat± dhamm± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±, r³pakkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± majjhim±. 1034. Katame dhamm± paº²t±? Apariy±pann± magg± ca, maggaphal±ni ca, asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± paº²t±. 1035. Katame dhamm± micchattaniyat±? Pañca kamm±ni ±nantarik±ni, y± ca micch±diµµhiniyat±– ime dhamm± micchattaniyat±. 1036. Katame dhamm± sammattaniyat±? Catt±ro magg± apariy±pann±– ime dhamm± sammattaniyat±. 1037. Katame dhamm± aniyat±? Te dhamme µhapetv±, avases± kusal±kusal±by±kat± dhamm± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±, apariy±pann±; vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; sabbañca r³pa½, asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± aniyat±. 1038. Katame dhamm± magg±rammaº±? Ariyamagga½ ±rabbha ye uppajjanti cittacetasik± dhamm±– ime dhamm± magg±rammaº±. 1039. Katame dhamm± maggahetuk±? Ariyamaggasamaªgissa maggaªg±ni µhapetv±; ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± maggahetuk±. Ariyamaggasamaªgissa samm±diµµhi maggo ceva hetu ca, samm±diµµhi½ µhapetv±, ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± maggahetuk±. Ariyamaggasamaªgissa alobho, adoso, amoho– ime dhamm± maggahet³. Ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± maggahetuk±. 1040. Katame dhamm± magg±dhipatino? Ariyamagga½ adhipati½ karitv± ye uppajjanti cittacetasik± dhamm±– ime dhamm± magg±dhipatino. Ariyamaggasamaªgissa v²ma½s±dhipateyya½ magga½ bh±vayantassa v²ma½sa½ µhapetv±; ta½sampayutto vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho– ime dhamm± magg±dhipatino. 1041. Katame dhamm± uppann±? Ye dhamm± j±t± bh³t± sañj±t± nibbatt± abhinibbatt± p±tubh³t± uppann± samuppann± uµµhit± samuµµhit± uppann± uppanna½sena saªgahit±, r³pa½ [r³p± (bah³su)], vedan±, saññ±, saªkh±r±, viññ±ºa½– ime dhamm± uppann±. 1042. Katame dhamm± anuppann±? Ye dhamm± aj±t± abh³t± asañj±t± anibbatt± anabhinibbatt± ap±tubh³t± anuppann± asamuppann± anuµµhit± asamuµµhit± anuppann± anuppanna½sena saªgahit±, r³pa½, vedan±, saññ±, saªkh±r±, viññ±ºa½– ime dhamm± anuppann±. 1043. Katame dhamm± upp±dino? Kusal±kusal±na½ dhamm±na½ avipakkavip±k±na½ vip±k± k±m±vacar±, r³p±vacar±, ar³p±vacar±, apariy±pann±; vedan±kkhandho…pe… viññ±ºakkhandho; yañca r³pa½ kammassa katatt± uppajjissati– ime dhamm± upp±dino. 1044. Katame dhamm± at²t±? Ye dhamm± at²t± niruddh± vigat± vipariºat± atthaªgat± abbhatthaªgat± uppajjitv± vigat± at²t± at²ta½sena saªgahit±, r³pa½, vedan±, saññ±, saªkh±r±, viññ±ºa½– ime dhamm± at²t±. 1045. Katame dhamm± an±gat±? Ye dhamm± aj±t± abh³t± asañj±t± anibbatt± anabhinibbatt± ap±tubh³t± anuppann± asamuppann± anuµµhit± asamuµµhit± an±gat± an±gata½sena saªgahit±, r³pa½, vedan±, saññ±, saªkh±r±, viññ±ºa½– ime dhamm± an±gat±. 1046. Katame dhamm± paccuppann±? Ye dhamm± j±t± bh³t± sañj±t± nibbatt± abhinibbatt± p±tubh³t± uppann± samuppann± uµµhit± samuµµhit± paccuppann± paccuppanna½sena saªgahit±, r³pa½, vedan±, saññ±, saªkh±r±, viññ±ºa½– ime dhamm± paccuppann±. 1047. Katame dhamm± at²t±rammaº±? At²te dhamme ±rabbha ye uppajjanti cittacetasik± dhamm±– ime dhamm± at²t±rammaº±. 1048. Katame dhamm± an±gat±rammaº±? An±gate dhamme ±rabbha ye uppajjanti cittacetasik± dhamm±– ime dhamm± an±gat±rammaº±. 1049. Katame dhamm± paccuppann±rammaº±? Paccuppanne dhamme ±rabbha ye uppajjanti cittacetasik± dhamm±– ime dhamm± paccuppann±rammaº±. 1050. Katame dhamm± ajjhatt±? Ye dhamm± tesa½ tesa½ satt±na½ ajjhatta½ paccatta½ niyat± p±µipuggalik± up±diºº±, r³pa½, vedan±, saññ±, saªkh±r±, viññ±ºa½– ime dhamm± ajjhatt±. 1051. Katame dhamm± bahiddh±? Ye dhamm± tesa½ tesa½ parasatt±na½ parapuggal±na½ ajjhatta½ paccatta½ niyat± p±µipuggalik± up±diºº±, r³pa½, vedan±, saññ±, saªkh±r±, viññ±ºa½– ime dhamm± bahiddh±. 1052. Katame dhamm± ajjhattabahiddh±? Tadubhaya½– ime dhamm± ajjhattabahiddh±. 1053. Katame dhamm± ajjhatt±rammaº±? Ajjhatte dhamme ±rabbha ye uppajjanti cittacetasik± dhamm±– ime dhamm± ajjhatt±rammaº±. 1054. Katame dhamm± bahiddh±rammaº±? Bahiddh± dhamme ±rabbha ye uppajjanti cittacetasik± dhamm±– ime dhamm± bahiddh±rammaº±. 1055. Katame dhamm± ajjhattabahiddh±rammaº±? Ajjhattabahiddh± dhamme ±rabbha ye uppajjanti cittacetasik± dhamm±– ime dhamm± ajjhattabahiddh±rammaº±. 1056. Katame dhamm± sanidassanasappaµigh±? R³p±yatana½– ime dhamm± sanidassanasappaµigh±. 1057. Katame dhamm± anidassanasappaµigh±? Cakkh±yatana½, sot±yatana½, gh±n±yatana½, jivh±yatana½, k±y±yatana½, sadd±yatana½, gandh±yatana½ ras±yatana½, phoµµhabb±yatana½– ime dhamm± anidassanasappaµigh±. 1058. Katame dhamm± anidassana-appaµigh±? Vedan±kkhandho, saññ±kkhandho, saªkh±rakkhandho, viññ±ºakkhandho; yañca r³pa½ anidassana½ appaµigha½ dhamm±yatanapariy±panna½; asaªkhat± ca dh±tu– ime dhamm± anidassana-appaµigh±.
Tika½.