Catumagganayasahassa½

Sabbamaggesu padapaµip±µiy± samasaµµhipad±ni, cat³hi apaººakaªgehi saddhi½ catusaµµhi honti. Asambhinnato pana tetti½sa. Koµµh±sav±rasuññatav±r± p±katik± eva. Yath± ca pana paµhamamagge eva½ dutiy±d²supi nayasahassamev±ti catt±ro magge cat³hi nayasahassehi bh±jetv± dassesi dhammar±j±.
Saccavibhaªge pana saµµhi nayasahass±ni lokuttar±ni imesa½ eva vasena nikkhitt±ni. Satipaµµh±navibhaªge v²sati nayasahass±ni lokuttar±ni, sammappadh±navibhaªge v²sati, iddhip±davibhaªge dvatti½sa, bojjhaªgavibhaªge dvatti½sa, maggaªgavibhaªge aµµhav²sati nayasahass±ni lokuttar±ni imesa½ eva vasena nikkhitt±ni.
Idha pana cat³su maggesu catt±riyeva nayasahass±ni. Tesu paµhamajjh±nike paµhamamagge aµµhaªg±ni bh±jit±ni; tath± dutiy±d²su. Tattha paµhamamagge samm±diµµhi micch±diµµhi½ pajahat²ti samm±diµµhi. Samm±saªkapp±dayopi micch±saªkapp±d²na½ pajahanaµµheneva veditabb±. Eva½ sante ‘paµhamamaggeneva dv±saµµhiy± diµµhigat±na½ pah²natt± uparimaggattayena pah±tabb± diµµhi n±ma natthi. Tattha samm±diµµh²ti n±ma½ katha½ hot²’ti? ‘Yath± visa½ atthi v±, hotu m± v±, agado agado tveva vuccati, eva½ micch±diµµhi atthi v±, hotu m± v±, aya½ samm±diµµhi eva n±ma’.
‘Yadi eva½ n±mamattameveta½ hoti, uparimaggattaye pana samm±diµµhiy± kicc±bh±vo ±pajjati, maggaªg±ni na parip³renti, tasm± samm±diµµhi sakiccak± k±tabb± maggaªg±ni p³retabb±n²’ti. Sakiccak± cettha samm±diµµhi yath±l±bhaniyamena d²petabb±. Uparimaggattayavajjho hi eko m±no atthi, so diµµhiµµh±ne tiµµhati. S± ta½ m±na½ pajahat²ti samm±diµµhi. Sot±pattimaggasmiñhi samm±diµµhi micch±diµµhi½ pajahati. Sot±pannassa pana sakad±g±mimaggavajjho m±no atthi, so diµµhiµµh±ne tiµµhati s± ta½ m±na½ pajahat²ti samm±diµµhi. Tasseva satta-akusalacittasahaj±to saªkappo atthi. Teheva cittehi v±caªgacopana½ atthi, k±yaªgacopana½ atthi paccayaparibhogo atthi, sahaj±tav±y±mo atthi, asatibh±vo atthi, sahaj±tacittekaggat± atthi. Ete micch±saªkapp±dayo n±ma sakad±g±mimagge samm±saªkapp±dayo. Tesa½ pah±nena samm±saªkapp±dayoti veditabb±. Eva½ sakad±g±mimagge aµµhaªg±ni sakiccak±ni katv± ±gat±ni. Sakad±g±missa an±g±mimaggavajjho m±no atthi. So diµµhiµµh±ne tiµµhati. Tasseva sattahi cittehi sahaj±t± saªkapp±dayo. Tesa½ pah±nena an±g±mimagge aµµhanna½ aªg±na½ sakiccakat± veditabb±. An±g±missa arahattamaggavajjho m±no atthi. So diµµhiµµh±ne tiµµhati. Y±ni panassa pañca akusalacitt±ni, tehi sahaj±t± saªkapp±dayo. Tesa½ pah±nena arahattamagge aµµhanna½ aªg±na½ sakiccakat± veditabb±.
Imesu cat³su maggesu paµhamamaggena catt±ri sacc±ni diµµh±ni. ‘Uparimaggattaya½ diµµhakameva passati, adiµµhaka½ passat²’ti diµµhakameva passat²ti aya½ ±cariy±na½ sam±natthakath±. Vitaº¹av±d² pan±ha ‘adiµµha½ passat²’ti. So vattabbo– ‘paµhamamagge katama½ indriya½ bh±jes²’ti? J±nam±no ‘anaññ±taññass±m²tindriyan’ti vakkhati. ‘Uparimaggesu kataran’ti? Vuttepi ‘aññindriyan’ti vakkhati. So vattabbo– ‘adiµµhasaccadassane sati uparimaggesupi anaññ±taññass±m²tindriyameva bh±jehi. Eva½ te pañho samessat²’ti. ‘Kilese pana aññe añño pajahati; pah²ne eva pajahat²’ti? ‘Aññe añño pajahat²’ti. ‘Yadi aññe añño, appah²ne kilese pajahati. Sacc±nipi adiµµh±neva passat²’ti eva½v±d² puggalo pucchitabbo– ‘sacc±ni n±ma kat²’ti? J±nanto ‘catt±r²’ti vakkhati. So vattabbo– ‘tava v±de so¼asa sacc±ni ±pajjanti. Tva½ buddhehipi adiµµha½ passasi. Bahusaccako n±ma tva½. Eva½ m± gaºha. Saccadassana½ n±ma apubba½ natthi, kilese pana appah²ne pajahat²’ti.
Tattha saccadassanassa apubb±bh±ve pe¼opama½ n±ma gahita½– ekassa kira catt±ro ratanape¼± s±ragabbhe µhapit±. So rattibh±ge pe¼±su uppannakicco dv±ra½ vivaritv±, d²pa½ j±letv±, d²pena vihate andhak±re, pe¼±su p±kaµabh±va½ gat±su, t±su kicca½ katv± dv±ra½ pidahitv± gato. Puna andhak±ra½ avatthari. Dutiyav±repi tatiyav±repi tatheva ak±si. Catutthav±re dv±re vivaµe andhak±re pe¼± na paññ±yant²ti v²ma½santasseva s³riyo uggañchi, s³riyobh±sena vihate andhak±re pe¼±su kicca½ katv± pakk±mi.
Tattha catt±ro pe¼± viya catt±ri sacc±ni. T±su kicce uppanne dv±ravivaraºak±lo viya sot±pattimaggassa vipassan±bhin²haraºak±lo. Andhak±ra½ viya saccapaµicch±dakatama½. D²po bh±so viya sot±pattimaggobh±so. Vihate andhak±re tassa purisassa pe¼±na½ p±kaµabh±vo viya maggañ±ºassa sacc±na½ p±kaµabh±vo. Maggañ±ºassa p±kaµ±ni pana maggasamaªgissa puggalassa p±kaµ±neva honti. Pe¼±su kicca½ katv± gatak±lo viya sot±pattimaggassa attan± pah±tabbakilese pajahitv± niruddhak±lo. Puna andhak±r±vattharaºa½ viya uparimaggattayavajjhasaccapaµicch±dakatama½.
Dutiyav±re dv±ravivaraºak±lo viya sakad±g±mimaggassa vipassan±bhin²haraºak±lo. D²pobh±so viya sakad±g±mimaggobh±so. Pe¼±su kicca½ katv± gatak±lo viya sakad±g±mimaggassa attan± pah±tabbakilese pajahitv± niruddhak±lo. Puna andhak±r±vattharaºa½ viya uparimaggadvayavajjhasaccapaµicch±dakatama½.
Tatiyav±re dv±ravivaraºak±lo viya an±g±mimaggassa vipassan±bhin²haraºak±lo. D²pobh±so viya an±g±mimaggobh±so. Pe¼±su kicca½ katv± gatak±lo viya an±g±mimaggassa attan± pah±tabbakilese pajahitv± niruddhak±lo. Puna andhak±r±vattharaºa½ viya upari-arahattamaggavajjhasaccapaµicch±dakatama½.
Catutthav±re dv±ravivaraºak±lo viya arahattamaggassa vipassan±bhin²haraºak±lo. S³riyuggamana½ viya arahattamaggupp±do. Andhak±ravidhamana½ viya arahattamaggassa saccapaµicch±dakatamavinodana½ Vihate andhak±re tassa pe¼±na½ p±kaµabh±vo viya arahattamaggañ±ºassa catunna½ sacc±na½ p±kaµabh±vo. ѱºassa p±kaµ±ni pana puggalassa p±kaµ±neva honti. Pe¼±su kicca½ katv± gatak±lo viya arahattamaggassa sabbakilesakhepana½. S³riyuggamanato paµµh±ya ±lokasseva pavattik±lo viya arahattamaggassa uppannak±lato paµµh±ya puna saccapaµicch±dakatam±bh±vo Ida½ t±va saccadassanassa apubb±bh±ve opamma½.
Diµµhakameva hi passati. ‘Kilese pana aññe añño pajahat²’ti ettha kh±ropama½ n±ma gahita½. Eko puriso kiliµµha½ vattha½ rajakassa ad±si. Rajako ³sakh±ra½ ch±rikakh±ra½ gomayakh±ranti tayo kh±re datv± kh±rehi kh±ditabh±va½ ñatv± udake vikkh±letv± o¼±riko¼±rika½ mala½ pav±hesi. Tato na t±va parisuddhanti dutiyampi tatheva kh±re datv±, udake vikkh±letv±, tato n±tisaºhatara½ mala½ pav±hesi. Tato na t±va parisuddhanti tatiyampi te kh±re datv± udake vikkh±letv± tato saºhatara½ mala½ pav±hesi. Tato na t±va parisuddhanti catutthampi te kh±re datv±, udake vikkh±letv± a½su-abbhantaragatampi nissesa½ mala½ pav±hetv± s±mikassa ad±si. So gandhakaraº¹ake pakkhipitv± icchiticchitak±le paridahati.
Tattha kiliµµhavattha½ viya kiles±nugata½ citta½. Tividhakh±rad±nak±lo viya t²su anupassan±su kammassa pavattanak±lo. Udake vikkh±letv± o¼±riko¼±rikamalappav±hana½ viya sot±pattimaggena pañcakilesakhepana½. Dutiyampi tesa½ kh±r±na½ anuppad±na½ viya ‘na t±va parisuddha½ ida½ cittan’ti t±suyeva t²su anupassan±su kammappavattana½. Tato n±tisaºhataramalappav±hana½ viya sakad±g±mimaggena o¼±rikasa½yojanadvayakhepana½. Tato ‘na t±va parisuddha½ vatthan’ti puna kh±rattayad±na½ viya ‘na t±va parisuddha½ ida½ cittan’ti t±suyeva t²su anupassan±su kammappavattana½. Tato saºhataramalappav±hana½ viya an±g±mimaggena aºusahagatasa½yojanadvayakhepana½. ‘Na t±va parisuddha½ vatthan’ti puna kh±rattayad±na½ viya ‘na t±va parisuddha½ ida½ cittan’ti t±suyeva t²su anupassan±su kammappavattana½. Tato vikkh±lanena a½su-abbhantaragate male pav±hetv± parisuddhassa rajatapaµµasadisassa gandhakaraº¹ake nikkhittassa vatthassa icchiticchitakkhaºe paridahana½ viya arahattamaggena aµµhanna½ kiles±na½ khepitatt± parisuddhassa kh²º±savacittassa icchiticchitakkhaºe phalasam±pattivih±rena v²tin±mana½. Ida½ ‘aññe añño kilese pajahat²’ti ettha opamma½. Vuttampi ceta½–
“Seyyath±pi ±vuso, vattha½ sa½kiliµµha½ malaggahita½, tamena½ s±mik± rajakassa anupadajjeyyu½. Tamena½ rajako ³se v± kh±re v± gomaye v± sammadditv± acche udake vikkh±leti. Kiñc±pi ta½ hoti vattha½ parisuddha½ pariyod±ta½, atha khvassa hotiyeva ‘aºusahagato ³sagandho v± kh±ragandho v± gomayagandho v± asam³hato’. Tamena½ rajako s±mik±na½ deti. Tamena½ s±mik± gandhaparibh±vite karaº¹ake nikkhipanti. Yopissa hoti aºusahagato ³sagandho v± kh±ragandho v± gomayagandho v± asam³hato, sopi samuggh±ta½ gacchati. Evameva kho, ±vuso, kiñc±pi ariyas±vakassa pañcorambh±giy±ni sa½yojan±ni pah²n±ni bhavanti, atha khvassa hotiyeva pañcasu up±d±nakkhandhesu aºusahagato ‘asm²’ti m±no, ‘asm²’ti chando, ‘asm²’ti anusayo asam³hato, so aparena samayena pañcasu up±d±nakkhandhesu udayabbay±nupass² viharati– ‘iti r³pa½, iti r³passa samudayo, iti r³passa atthaªgamo; iti vedan± iti saññ± iti saªkh±r± iti viññ±ºa½, iti viññ±ºassa samudayo, iti viññ±ºassa atthaªgamo’ti. Tassimesu pañcasu up±d±nakkhandhesu udayabbay±nupassino viharato yopissa hoti pañcasu up±d±nakkhandhesu aºusahagato ‘asm²’ti m±no, ‘asm²’ti chando, ‘asm²’ti anusayo asam³hato, sopi samuggh±ta½ gacchat²”ti (sa½. ni. 3.89).
Tattha sot±pattimaggena pañca akusalacitt±ni pah²yanti saddhi½ cittaªgavasena uppajjanakap±padhammehi. Sakad±g±mimaggena dve domanassasahagatacitt±ni tanuk±ni bhavanti saddhi½ cittaªgavasena uppajjanakap±padhammehi. An±g±mimaggena t±niyeva pah²yanti saddhi½ sampayuttadhammehi. Arahattamaggena pañca akusalacitt±ni pah²yanti saddhi½ cittaªgavasena uppajjanakap±padhammehi. Imesa½ dv±dasanna½ akusalacitt±na½ pah²nak±lato paµµh±ya kh²º±savassa cittaªgavasena puna pacchatopavattanakakileso n±ma na hoti.
Tatrida½ opamma½– eko kira mah±r±j± paccante ±rakkha½ datv± mah±nagare issariya½ anubhavanto vasati. Athassa paccanto kuppi. Tasmi½ samaye dv±dasa corajeµµhak± anekehi purisasahassehi saddhi½ raµµha½ vilumpanti. Paccantav±sino mah±matt± ‘paccanto kupito’ti rañño pahiºi½su. R±j± ‘vissaµµh± gaºhatha, aha½ tumh±ka½ kattabba½ kariss±m²’ti s±sana½ pahiºi Te paµhamasampah±reneva anekehi purisasahassehi saddhi½ pañca corajeµµhake gh±tayi½su. Ses± satta jan± attano attano pariv±re gahetv± pabbata½ pavisi½su. Amacc± ta½ pavatti½ rañño pesayi½su.
R±j± ‘tumh±ka½ kattabbayutta½ aha½ j±niss±mi, tepi gaºhath±’ti dhana½ pahiºi. Te dutiyasampah±rena dve corajeµµhake pahari½su, pariv±repi tesa½ dubbale aka½su. Te sabbepi pal±yitv± pabbata½ pavisi½su. Tampi pavatti½ amacc± rañño pesayi½su.
Puna r±j± ‘vissaµµh± gaºhant³’ti dhana½ pahiºi. Te tatiyasampah±rena saddhi½ sah±yapurisehi dve corajeµµhake gh±tayitv± ta½ pavatti½ rañño pesayi½su.
Puna r±j± ‘avasese vissaµµh± gaºhant³’ti dhana½ pahiºi. Te catutthasampah±rena sapariv±re pañca corajeµµhake gh±tayi½su. Dv±dasanna½ corajeµµhak±na½ gh±titak±lato paµµh±ya koci coro n±ma natthi. Khem± janapad± ure putte naccent± maññe viharanti. R±j± vijitasaªg±mehi yodhehi parivuto varap±s±dagato mah±sampatti½ anubhavi.
Tattha mahanto r±j± viya dhammar±j±. Paccantav±sino amacc± viya yog±vacar± kulaputt±. Dv±dasa corajeµµhak± viya dv±dasa akusalacitt±ni. Tesa½ sah±y± anekasahassapuris± viya cittaªgavasena uppajjanakap±padhamm±. Rañño paccanto kupitoti pahitak±lo viya ±rammaºe kilesesu uppannesu ‘bhante, kileso me uppanno’ti satthu ±rocanak±lo. ‘Vissaµµh± gaºhant³’ti dhanad±na½ viya ‘kilese niggaºha bhikkh³’ti dhammarañño kammaµµh±n±cikkhana½. Sapariv±r±na½ pañcanna½ corajeµµhak±na½ gh±titak±lo viya sot±pattimaggena sampayutt±na½ pañcanna½ akusalacitt±na½ pah±na½.
Puna rañño pavattipesana½ viya samm±sambuddhassa paµiladdhaguº±rocana½. ‘Sesake ca gaºhant³’ti puna dhanad±na½ viya bhagavato sakad±g±mimaggassa vipassan±cikkhana½. Dutiyasampah±rena sapariv±r±na½ dvinna½ corajeµµhak±na½ dubbal²karaºa½ viya sakad±g±mimaggena sasampayutt±na½ dvinna½ domanassacitt±na½ tanubh±vakaraºa½.
Puna rañño pavattipesana½ viya satthu paµiladdhaguº±rocana½. ‘Vissaµµh± gaºhant³’ti puna dhanad±na½ viya bhagavato an±g±mimaggassa vipassan±cikkhana½. Tatiyasampah±rena sapariv±r±na½ dvinna½ corajeµµhak±na½ gh±tana½ viya an±g±mimaggena sasampayutt±na½ dvinna½ domanassacitt±na½ pah±na½.
Puna rañño pavattipesana½ viya tath±gatassa paµiladdhaguº±rocana½. ‘Vissaµµh± gaºhant³’ti puna dhanad±na½ viya bhagavato arahattamaggassa vipassan±cikkhana½. Catutthasampah±rena sapariv±r±na½ pañcanna½ corajeµµhak±na½ gh±titak±lato paµµh±ya janapadassa khemak±lo viya arahattamaggena sasampayuttesu pañcasu akusalacittesu pah²nesu dv±dasanna½ akusalacitt±na½ pah²nak±lato paµµh±ya puna cittaªgavasena uppajjanakassa akusaladhammassa abh±vo. Rañño vijitasaªg±massa amaccagaºaparivutassa varap±s±de mah±sampatti-anubhavana½ viya kh²º±savaparivutassa dhammarañño suññata-animitta-appaºihitabhedesu sam±pattisukhesu icchiticchitaphalasam±pattisukh±nubhavana½ veditabbanti.

Kusal± dhamm±tipadassa vaººan± niµµhit±.