Lokuttarakusala½ pakiººakakath±

Tatrida½ pakiººaka½–
Ajjhattañca bahiddh± ca, r³p±r³pesu pañcasu;
sattaµµhaªgapariº±ma½, nimitta½ paµipad±pat²ti.
Lokuttaramaggo hi ajjhatta½ abhinivisitv± ajjhatta½ vuµµh±ti ajjhatta½ abhinivisitv± bahiddh± vuµµh±ti, bahiddh± abhinivisitv± bahiddh± vuµµh±ti, bahiddh± abhinivisitv± ajjhatta½ vuµµh±ti. R³pe abhinivisitv± r³p± vuµµh±ti, r³pe abhinivisitv± ar³p± vuµµh±ti. Ar³pe abhinivisitv± ar³p± vuµµh±ti, ar³pe abhinivisitv± r³p± vuµµh±ti, ekappah±reneva pañcahi khandhehi vuµµh±ti.
‘Sattaµµhaªgapariº±man’ti so panesa maggo aµµhaªgikopi hoti sattaªgikopi. Bojjhaªg±pi satta v± honti cha v±. Jh±na½ pana pañcaªgika½ v± hoti caturaªgika½ v±; tivaªgika½ v± duvaªgika½ v±. Eva½ satta-aµµh±d²na½ aªg±na½ pariº±mo veditabboti attho.
‘Nimitta½ paµipad±pat²’ti nimittanti yato vuµµh±na½ hoti; ‘paµipad±pat²’ti paµipad±ya ca adhipatino ca calan±calana½ veditabba½.
Tattha ajjhatta½ abhinivisitv± ajjhatta½ vuµµh±t²ti-±d²su t±va idhekacco ±ditova ajjhatta½ pañcasu khandhesu abhinivisati, abhinivisitv± te anicc±dito passati, yasm± pana na suddha-ajjhattadassanamatteneva maggavuµµh±na½ hoti, bahiddh±pi daµµhabbameva, tasm± parassa khandhepi anup±dinnasaªkh±repi anicca½ dukkhamanatt±ti passati. So k±lena ajjhatta½ sammasati k±lena bahiddh±ti. Tasseva½ sammasato ajjhatta½ sammasanak±le vipassan± maggena saddhi½ ghaµiyati. Eva½ ajjhatta½ abhinivisitv± ajjhatta½ vuµµh±ti n±ma. Sace panassa bahiddh± sammasanak±le vipassan± maggena saddhi½ ghaµiyati, eva½ ajjhatta½ abhinivisitv± bahiddh± vuµµh±ti n±ma. Eseva nayo bahiddh± abhinivisitv± bahiddh± ca ajjhattañca vuµµh±nepi.
Aparo ±ditova r³pe abhinivisati abhinivisitv± bh³tar³pañca up±d±r³pañca paricchinditv± anicc±dito passati, yasm± pana na suddhar³padassanamatteneva vuµµh±na½ hoti ar³pampi daµµhabbameva, tasm± ta½ r³pa½ ±rammaºa½ katv± uppanna½ vedana½ sañña½ saªkh±re viññ±ºañca ida½ ar³panti paricchinditv± anicc±dito passati. So k±lena r³pa½ sammasati k±lena ar³pa½. Tasseva½ sammasato r³pasammasanak±le vipassan± maggena saddhi½ ghaµiyati. Eva½ r³pe abhinivisitv± r³p± vuµµh±ti n±ma. Sace panassa ar³pasammasanak±le vipassan± maggena saddhi½ ghaµiyati, eva½ r³pe abhinivisitv± ar³p± vuµµh±ti n±ma. Esa nayo ar³pe abhinivisitv± ar³p± ca r³p± ca vuµµh±nepi.
“Ya½kiñci samudayadhamma½ sabba½ ta½ nirodhadhamman”ti (mah±va. 16; d². ni. 1.298) eva½ abhinivisitv± evameva vuµµh±nak±le pana ekappah±rena pañcahi khandhehi vuµµh±ti n±m±ti. Aya½ tikkhavipassakassa mah±paññassa bhikkhuno vipassan±.
Yath± hi ch±tajjhattassa purisassa majjhe g³thapiº¹a½ µhapetv± n±naggarasabhojanapuººa½ p±ti½ upaneyyu½, so byañjana½ hatthena viy³hanto ta½ g³thapiº¹a½ disv± ‘kimidan’ti pucchitv± g³thapiº¹oti vutte ‘dhi dhi, apaneth±’ti bhattepi p±tiyampi nir±layo hoti. Eva½sampadamida½ daµµhabba½.
Bhojanap±tidassanasmiñhi tassa attamanak±lo viya imassa bhikkhuno b±laputhujjanak±le pañcakkhandhe ‘aha½ mam±’ti gahitak±lo. G³thapiº¹assa diµµhak±lo viya tiººa½ lakkhaº±na½ sallakkhitak±lo. Bhattepi p±tiyampi nir±layak±lo viya tikkhavipassakassa mah±paññassa bhikkhuno “ya½kiñci samudayadhamma½ sabba½ ta½ nirodhadhamman”ti pañcahi khandhehi ekappah±rena vuµµhitak±lo veditabbo.
‘Sattaµµhaªgapariº±man’ti ettha aya½ vuttappabhedo aªgapariº±mo yath± hoti tath± veditabbo. Saªkh±rupekkh±ñ±ºameva hi ariyamaggassa bojjhaªgamaggaªgajh±naªgavisesa½ niyameti. Keci pana ther± ‘bojjhaªgamaggaªgajh±naªgavisesa½ p±dakajjh±na½ niyamet²’ti vadanti. Keci ‘vipassan±ya ±rammaºabh³t± khandh± niyament²’ti vadanti. Keci ‘puggalajjh±sayo niyamet²’ti vadanti. Tesampi v±desu aya½ saªkh±rupekkh±saªkh±t± pubbabh±g± vuµµh±nag±minivipassan±va niyamet²ti veditabb±.
Tatr±ya½ anupubb²kath±– vipassan±niyamena hi sukkhavipassakassa uppannamaggopi sam±pattil±bhino jh±na½ p±daka½ akatv± uppannamaggopi paµhamajjh±na½ p±daka½ katv± pakiººakasaªkh±re sammasitv± upp±ditamaggopi paµhamajjh±nikova hoti. Sabbesu satta bojjhaªg±ni aµµha maggaªg±ni pañca jh±naªg±ni honti. Tesañhi pubbabh±gavipassan± somanassasahagat±pi upekkh±sahagat±pi hutv± vuµµh±nak±le saªkh±rupekkh±bh±va½ patt± somanassasahagat±va hoti.
Pañcakanaye dutiyatatiyacatutthajjh±n±ni p±dak±ni katv± upp±ditamaggesu yath±kkameneva jh±na½ caturaªgika½ tivaªgika½ duvaªgikañca hoti. Sabbesu pana satta maggaªg±ni honti, catutthe cha bojjhaªg±ni. Aya½ viseso p±dakajjh±naniyamena ceva vipassan±niyamena ca hoti. Tesampi hi pubbabh±gavipassan± somanassasahagat±pi upekkh±sahagat±pi hoti. Vuµµh±nag±min² somanassasahagat±va.
Pañcamajjh±na½ p±daka½ katv± nibbattitamagge pana upekkh±cittekaggat±vasena dve jh±naªg±ni bojjhaªgamaggaªg±ni cha satta ceva. Ayampi viseso ubhayaniyamavasena hoti. Imasmiñhi naye pubbabh±gavipassan± somanassasahagat± v± upekkh±sahagat± v± hoti, vuµµh±nag±min² upekkh±sahagat±va. Ar³pajjh±n±ni p±dak±ni katv± upp±ditamaggepi eseva nayo. Eva½ p±dakajjh±nato vuµµh±ya ye keci saªkh±re sammasitv± nibbattitamaggassa ±sannapadese vuµµhit± sam±patti attan± sadisabh±va½ karoti, bh³mivaººo viya godh±vaººassa.
Dutiyattherav±de pana yato yato sam±pattito vuµµh±ya ye ye sam±pattidhamme sammasitv± maggo nibbattito hoti ta½ta½sam±pattisadisova hoti, sammasitasam±pattisadisoti attho. Sace pana k±m±vacaradhamme sammasati paµhamajjh±nikova hoti. Tatr±pi vipassan±niyamo vuttanayeneva veditabbo.
Tatiyattherav±de ‘aho vat±ha½ sattaªgika½ magga½ p±puºeyya½, aµµhaªgika½ magga½ p±puºeyyan’ti attano ajjh±say±nur³pena ya½ ya½ jh±na½ p±daka½ katv± ye v± ye v± jh±nadhamme sammasitv± maggo nibbattito ta½ta½jh±nasadisova hoti. P±dakajjh±na½ pana sammasitajjh±na½ v± vin±, ajjh±sayamatteneva ta½ na ijjhati. Sv±yamattho nandakov±dasuttena d²petabbo. Vuttañheta½–
“Seyyath±pi, bhikkhave, tadahuposathe pannarase na hoti bahuno janassa kaªkh± v± vimati v± ‘³no nu kho cando puººo nu kho cando’ti, atha kho puººo candotveva hoti, evameva kho, bhikkhave, t± bhikkhuniyo nandakassa dhammadesan±ya attaman± ceva paripuººasaªkapp± ca. T±sa½, bhikkhave, pañcanna½ bhikkhunisat±na½ y± pacchimik± bhikkhun² s± sot±pann± avinip±tadhamm± niyat± sambodhipar±yaº±”ti (ma. ni. 3.415).
T±su hi yass± bhikkhuniy± sot±pattiphalassa upanissayo, s± sot±pattiphaleneva paripuººasaªkapp± ahosi…pe… yass± arahattassa upanissayo s± arahatteneva. Evameva attano ajjh±say±nur³pena ya½ ya½ jh±na½ p±daka½ katv± ye v± ye v± jh±nadhamme sammasitv± maggo nibbattito ta½ta½jh±nasadisova so hoti. P±dakajjh±na½ pana sammasitajjh±na½ v± vin±, ajjh±sayamatteneva ta½ na ijjhat²ti. Etth±pi ca vipassan±niyamo vuttanayeneva veditabbo.
Tattha ‘p±dakajjh±nameva niyamet²’ti eva½v±di½ tipiµakac³¼an±gatthera½ antev±sik± ±ha½su– ‘bhante, yattha t±va p±dakajjh±na½ atthi tattha ta½ niyametu; yasmi½ pana p±dakajjh±na½ natthi, tasmi½ ar³pabhave ki½ niyamet²’ti? ‘¾vuso, tatthapi p±dakajjh±nameva niyameti. Yo hi bhikkhu aµµhasam±pattil±bh² paµhamajjh±na½ p±daka½ katv± sot±pattimaggaphal±ni nibbattetv± aparih²najjh±no k±la½ katv± ar³pabhave nibbatto, paµhamajjh±nik±ya sot±pattiphalasam±pattiy± vuµµh±ya vipassana½ paµµhapetv± upari t²ºi maggaphal±ni nibbatteti, tassa t±ni paµhamajjh±nik±neva honti. Dutiyajjh±nik±d²supi eseva nayo. Ar³pe tikacatukkajjh±na½ uppajjati, tañca kho lokuttara½ na lokiya½. Eva½ tatth±pi p±dakajjh±nameva niyameti ±vuso’ti. ‘Sukathito, bhante, pañho’ti.
‘Vipassan±ya ±rammaºabh³t± khandh± niyamenti; ya½ ya½ hi pañcakkhandha½ sammasitv± vuµµh±ti ta½ta½sadisova maggo hot²’ti v±di½ morav±piv±simah±dattattherampi antev±sik± ±ha½su ‘bhante, tumh±ka½ v±de doso paññ±yati– r³pa½ sammasitv± vuµµhitabhikkhuno hi r³pasadisena aby±katena maggena bhavitabba½, nevasaññ±n±saññ±yatana½ nayato pariggahetv± vuµµhitassa ta½sadiseneva nevasaññ±n±saññ±bh±vappattena maggena bhavitabban’ti. ‘Na, ±vuso, eva½ hoti. Lokuttaramaggo hi appana½ appatto n±ma natthi, tasm± r³pa½ sammasitv± vuµµhitassa aµµhaªgiko somanassasahagatamaggo hoti, nevasaññ±n±saññ±yatana½ sammasitv± vuµµhitassapi na sabb±k±rena t±diso hoti, sattaªgiko pana upekkh±sahagatamaggo hot²’ti.
‘Puggalajjh±sayo niyamet²’tiv±dino c³¼±bhayattherass±pi v±da½ ±haritv± tipiµakac³¼an±gattherassa kathayi½su. So ±ha– ‘yassa t±va p±dakajjh±na½ atthi tassa puggalajjh±sayo niyametu, yassa ta½ natthi tassa katarajjh±sayo niyamessati niddhanassa vu¹¹higavesanak±lo viya hot²’ti.
Ta½ katha½ ±haritv± tipiµakac³¼±bhayattherassa puna kathayi½su. So ‘p±dakajjh±navato ida½ kathita½ ±vuso’ti ±ha. Yath± pana p±dakajjh±navato, sammasitajjh±navatopi tatheva veditabba½. Pañcamajjh±nato vuµµh±ya hi paµham±d²ni sammasato uppannamaggo paµhamattherav±dena pañcamajjh±niko. Dutiyav±dena paµham±dijjh±niko ±pajjat²ti dvepi v±d± virujjhanti. Tatiyav±dena panettha ‘ya½ icchati tajjh±niko hot²’ti te ca v±d± na virujjhanti, ajjh±sayo ca s±tthako hot²ti. Eva½ tayopi ther± paº¹it± byatt± buddhisampann±va Tena tesa½ v±da½ tanti½ katv± µhapayi½su. Idha pana atthameva uddharitv± tayopete v±de vipassan±va niyamet²ti dassita½.
Id±ni ‘nimitta½ paµipad±pat²’ti ettha eva½ aªgapariº±mavato maggassa upp±dak±le gotrabhu kuto vuµµh±ti? Maggo kutoti? Gotrabhu t±va nimittato vuµµh±ti, pavatta½ chettu½ na sakkoti, ekatovuµµh±no hesa. Maggo nimittato vuµµh±ti, pavattampi chindati ubhatovuµµh±no hesa. Tesa½ aya½ uppattinayo– yasmiñhi v±re maggavuµµh±na½ hoti, tasmi½ anuloma½ neva eka½ hoti, na pañcama½. Ekañhi ±sevana½ na labhati, pañcama½ bhavaªgassa ±sannatt± pavedhati. Tad± hi javana½ patita½ n±ma hoti. Tasm± neva eka½ hoti na pañcama½. Mah±paññassa pana dve anulom±ni honti, tatiya½ gotrabhu, catuttha½ maggacitta½, t²ºi phal±ni, tato bhavaªgotaraºa½. Majjhimapaññassa t²ºi anulom±ni honti, catuttha½ gotrabhu, pañcama½ maggacitta½, dve phal±ni, tato bhavaªgotaraºa½. Mandapaññassa catt±ri anulom±ni, honti pañcama½ gotrabhu, chaµµha½ maggacitta½, sattama½ phala½, tato bhavaªgotaraºa½. Tatra mah±paññamandapaññ±na½ vasena akathetv± majjhimapaññassa vasena kathetabba½.
Yasmiñhi v±re maggavuµµh±na½ hoti, tasmi½ kiriy±hetukamanoviññ±ºadh±tu upekkh±sahagat± manodv±r±vajjana½ hutv± vipassan±gocare khandhe ±rammaºa½ katv± bhavaªga½ ±vaµµeti. Tadanantara½ teneva ±vajjanena gahitakkhandhe gahetv± uppajjati paµhama½ javana½ anulomañ±ºa½. Ta½ tesu khandhesu anicc±ti v± dukkh±ti v± anatt±ti v± pavattitv± o¼±rika½ o¼±rika½ saccapaµicch±dakatama½ vinodetv± t²ºi lakkhaº±ni bhiyyo bhiyyo p±kaµ±ni katv± nirujjhati. Tadanantara½ uppajjati dutiy±nuloma½. Tesu purima½ an±sevana½. Dutiyassa purima½ ±sevana½ hoti. Tampi laddh±sevanatt± tikkha½ s³ra½ pasanna½ hutv± tasmi½yev±rammaºe tenev±k±rena pavattitv± majjhimappam±ºa½ saccapaµicch±dakatama½ vinodetv± t²ºi lakkhaº±ni bhiyyo bhiyyo p±kaµ±ni katv± nirujjhati. Tadanantara½ uppajjati tatiy±nuloma½. Tassa dutiya½ ±sevana½ hoti. Tampi laddh±sevanatt± tikkha½ s³ra½ pasanna½ hutv± tasmi½yev±rammaºe tenev±k±rena pavattitv± tadavasesa½ aºusahagata½ saccapaµicch±dakatama½ vinodetv± niravasesa½ katv± t²ºi lakkhaº±ni bhiyyo bhiyyo p±kaµ±ni katv± nirujjhati. Eva½ t²hi anulomehi saccapaµicch±dakatame vinodite tadanantara½ uppajjati gotrabhuññ±ºa½ nibb±na½ ±rammaºa½ kurum±na½.
Tatr±ya½ upam±– eko kira cakkhum± puriso nakkhattayoga½ j±niss±m²ti rattibh±ge nikkhamitv± canda½ passitu½ uddha½ ullokesi. Tassa val±hakehi paµicchannatt± cando na paññ±yittha. Atheko v±to uµµhahitv± th³lath³le val±hake viddha½sesi. Aparo majjhime. Aparo sukhume. Tato so puriso vigataval±hake nabhe canda½ disv± nakkhattayoga½ aññ±si.
Tattha tayo val±hak± viya saccapaµicch±dakath³lamajjhimasukhumakilesandhak±r±. Tayo v±t± viya t²ºi anulomacitt±ni. Cakkhum± puriso viya gotrabhuññ±ºa½. Cando viya nibb±na½. Ekekassa v±tassa yath±kkamena val±hakattayaviddha½sana½ viya ekekassa anulomacittassa saccapaµicch±dakatamavinodana½. Vigataval±hake nabhe tassa purisassa visuddhacandadassana½ viya vigate saccapaµicch±dake tame gotrabhuññ±ºassa suvisuddhanibb±n±rammaºakaraºa½.
Yatheva hi tayo v±t± candapaµicch±dake val±hakeyeva viddha½setu½ sakkonti, na canda½ daµµhu½, eva½ anulom±ni saccapaµicch±dakatameyeva vinodetu½ sakkonti, na nibb±na½ ±rammaºa½ k±tu½ Yath± so puriso candameva daµµhu½ sakkoti na val±hake viddha½setu½, eva½ gotrabhuññ±ºa½ nibb±nameva ±rammaºa½ k±tu½ sakkoti na kilesatama½ vinodetu½. Eva½ anuloma½ saªkh±r±rammaºa½ hoti, gotrabhu nibb±n±rammaºa½.
Yadi hi gotrabhu anulomena gahit±rammaºa½ gaºheyya puna anuloma½ ta½ anubandheyy±ti maggavuµµh±nameva na bhaveyya. Gotrabhuññ±ºa½ pana anulomassa ±rammaºa½ aggahetv± ta½ apacchatopavattika½ katv± saya½ an±vajjanampi sam±na½ ±vajjanaµµh±ne µhatv± eva½ nibbatt±h²ti maggassa sañña½ datv± viya nirujjhati. Maggopi tena dinnasañña½ amuñcitv±va av²cisantativasena ta½ ñ±ºa½ anubandham±no anibbiddhapubba½ apad±litapubba½ lobhakkhandha½ dosakkhandha½ mohakkhandha½ nibbijjham±nova pad±layam±nova nibbattati.
Tatr±ya½ upam±– eko kira iss±so dhanusatamatthake phalakasata½ µhap±petv± vatthena mukha½ veµhetv± sara½ sannayhitv± cakkayante aµµh±si. Añño puriso cakkayanta½ ±vañchitv± yad± iss±sassa phalakasata½ abhimukha½ hoti tad± tattha daº¹akena sañña½ deti, iss±so daº¹akasañña½ amuñcitv±va sara½ khipitv± phalakasata½ nibbijjhati. Tattha daº¹akasaññ± viya gotrabhuññ±ºa½. Iss±so viya maggañ±ºa½. Iss±sassa daº¹akasañña½ amuñcitv±va phalakasatanibbijjhana½ viya maggañ±ºassa gotrabhuññ±ºena dinnasañña½ amuñcitv±va nibb±na½ ±rammaºa½ katv± anibbiddhapubba-apad±litapubb±na½ lobhakkhandh±d²na½ nibbijjhanapad±lana½. Bh³miladdhavaµµasetusamuggh±takaraºantipi etadeva. Maggassa hi ekameva kicca½ anusayappajahana½. Iti so anusaye pajahanto nimitt± vuµµh±ti n±ma, pavatta½ chindati n±ma. ‘Nimittan’ti r³pavedan±saññ±saªkh±raviññ±ºanimitta½. ‘Pavatta’mpi r³pavedan±saññ±saªkh±raviññ±ºapavattameva. Ta½ duvidha½ hoti– up±dinnaka½ anup±dinnakanti. Tesu maggassa anup±dinnakato vuµµh±nacch±y± dissat²ti vatv± anup±dinnakato vuµµh±t²ti vadi½su.
Sot±pattimaggena hi catt±ri diµµhigatasampayutt±ni vicikicch±sahagatanti pañca citt±ni pah²yanti. T±ni r³pa½ samuµµh±penti. Ta½ anup±dinnakar³pakkhandho. T±ni citt±ni viññ±ºakkhandho. Ta½sampayutt± vedan± saññ± saªkh±r± tayo ar³pakkhandh±. Tattha sace sot±pannassa sot±pattimaggo abh±vito abhavissa t±ni pañca citt±ni chasu ±rammaºesu pariyuµµh±na½ p±puºeyyu½. Sot±pattimaggo pana tesa½ pariyuµµh±nenappatti½ v±rayam±no setusamuggh±ta½ abhabbuppattikabh±va½ kurum±no anup±dinnakato vuµµh±ti n±ma.
Sakad±g±mimaggena catt±ri diµµhigatavippayutt±ni dve domanassasahagat±n²ti o¼±rikak±mar±gaby±p±davasena cha citt±ni pah²yanti. An±g±mimaggena aºusahagatak±mar±gaby±p±davasena t±ni eva cha citt±ni pah²yanti. Arahattamaggena catt±ri diµµhigatavippayutt±ni uddhaccasahagatañc±ti pañca akusalacitt±ni pah²yanti. Tattha sace tesa½ ariy±na½ te magg± abh±vit± assu, t±ni citt±ni chasu ±rammaºesu pariyuµµh±na½ p±puºeyyu½. Te pana tesa½ magg± pariyuµµh±nappatti½ v±rayam±n± setusamuggh±ta½ abhabbuppattikabh±va½ kurum±n± anup±dinnakato vuµµhahanti n±ma.
Up±dinnakato vuµµh±nacch±y± dissat²ti vatv± up±dinnakato vuµµh±t²tipi vadi½su. Sace hi sot±pannassa sot±pattimaggo abh±vito abhavissa, µhapetv± satta bhave anamatagge sa½s±ravaµµe up±dinnakappavatta½ pavatteyya. Kasm±? Tassa pavattiy± het³na½ atthit±ya. T²ºi sa½yojan±ni diµµh±nusayo vicikicch±nusayoti ime pana pañca kilese sot±pattimaggo uppajjam±nova samuggh±teti. Id±ni kuto sot±pannassa satta bhave µhapetv± anamatagge sa½s±ravaµµe up±dinnakappavatta½ pavattissati? Eva½ sot±pattimaggo up±dinnakappavatta½ appavatta½ kurum±no up±dinnakato vuµµh±ti n±ma.
Sace sakad±g±missa sakad±g±mimaggo abh±vito abhavissa, µhapetv± dve bhave pañcasu bhavesu up±dinnakapavatta½ pavatteyya. Kasm±? Tassa pavattiy± het³na½ atthit±ya. O¼±rik±ni k±mar±gapaµighasa½yojan±ni o¼±riko k±mar±g±nusayo paµigh±nusayoti ime pana catt±ro kilese so maggo uppajjam±nova samuggh±teti. Id±ni kuto sakad±g±missa dve bhave µhapetv± pañcasu bhavesu up±dinnakappavatta½ pavattissati? Eva½ sakad±g±mimaggo up±dinnakappavatta½ appavatta½ kurum±no up±dinnakato vuµµh±ti n±ma.
Sace an±g±missa an±g±mimaggo abh±vito abhavissa, µhapetv± eka½ bhava½ dutiyabhave up±dinnakappavatta½ pavatteyya. Kasm±? Tassa pavattiy± het³na½ atthit±ya. Aºusahagat±ni k±mar±gapaµighasa½yojan±ni aºusahagato k±mar±g±nusayo paµigh±nusayoti ime pana catt±ro kilese so maggo uppajjam±nova samuggh±teti. Id±ni kuto an±g±missa eka½ bhava½ µhapetv± dutiyabhave up±dinnakappavatta½ pavattissati? Eva½ an±g±mimaggo up±dinnakappavatta½ appavatta½ kurum±no up±dinnakato vuµµh±ti n±ma.
Sace arahato arahattamaggo abh±vito abhavissa, r³p±r³pabhavesu up±dinnakappavatta½ pavatteyya. Kasm±? Tassa pavattiy± het³na½ atthit±ya R³par±go ar³par±go m±no uddhacca½ avijj± m±n±nusayo bhavar±g±nusayo avijj±nusayoti ime pana aµµha kilese so maggo uppajjam±nova samuggh±teti. Id±ni kuto kh²º±savassa punabbhave up±dinnakappavatta½ pavattissati? Eva½ arahattamaggo up±dinnakappavatta½ appavatta½ kurum±no up±dinnakato vuµµh±ti n±ma.
Sot±pattimaggo cettha ap±yabhavato vuµµh±ti, sakad±g±mimaggo sugatik±mabhavekadesato, an±g±mimaggo k±mabhavato, arahattamaggo r³p±r³pabhavato sabbabhavehipi vuµµh±ti ev±ti vadanti.
Imassa panatthassa vibh±vanattha½ aya½ p±¼i– “sot±pattimaggañ±ºena abhisaªkh±raviññ±ºassa nirodhena satta bhave µhapetv± anamatagge sa½s±ravaµµe ye uppajjeyyu½, n±mañca r³pañca etthete nirujjhanti v³pasamanti attha½ gacchanti paµippassambhanti.
‘Sakad±g±mimaggañ±ºena abhisaªkh±raviññ±ºassa nirodhena dve bhave µhapetv± pañcasu bhavesu ye uppajjeyyu½, n±mañca r³pañca etthete nirujjhanti v³pasamanti attha½ gacchanti paµippassambhanti.
‘An±g±mimaggañ±ºena abhisaªkh±raviññ±ºassa nirodhena eka½ bhava½ µhapetv± k±madh±tuy± dv²su bhavesu ye uppajjeyyu½, n±mañca r³pañca etthete nirujjhanti v³pasamanti attha½ gacchanti paµippassambhanti.
‘Arahattamaggañ±ºena abhisaªkh±raviññ±ºassa nirodhena r³padh±tuy± v± ar³padh±tuy± v± ye uppajjeyyu½ n±mañca r³pañca etthete nirujjhanti v³pasamanti attha½ gacchanti paµippassambhanti. Arahato anup±dises±ya nibb±nadh±tuy± parinibb±yantassa carimaviññ±ºassa nirodhena paññ± ca sati ca n±mañca r³pañca etthete nirujjhanti v³pasamanti attha½ gacchanti paµippassambhant²”ti (c³¼ani. ajitam±ºavapucch±niddesa 6). Aya½ t±va nimitte vinicchayo.
‘Paµipad±pat²’ti– ettha pana paµipad± calati na calat²ti? Calati. Tath±gatassa hi s±riputtattherassa ca catt±ropi magg± sukhapaµipad± khipp±bhiññ± ahesu½. Mah±moggall±nattherassa paµhamamaggo sukhapaµipado khipp±bhiñño, upari tayo magg± dukkhapaµipad± khipp±bhiññ±. Kasm±? Nidd±bhibh³tatt±. Samm±sambuddho kira satt±ha½ daharakum±raka½ viya thera½ parihari. Theropi ekadivasa½ nidd±yam±no nis²di. Atha na½ satth± ±ha– “pacal±yasi no tva½, moggall±na, pacal±yasi no tva½ moggall±n±”ti (a. ni. 7.61). Evar³passapi mah±bhiññappattassa s±vakassa paµipad± calati, ses±na½ ki½ na calissati? Ekaccassa hi bhikkhuno catt±ropi magg± dukkhapaµipad± dandh±bhiññ± honti, ekaccassa dukkhapaµipad± khipp±bhiññ±, ekaccassa sukhapaµipad± dandh±bhiññ±, ekaccassa sukhapaµipad± khipp±bhiññ±. Ekaccassa paµhamamaggo dukkhapaµipado dandh±bhiñño hoti, dutiyamaggo dukkhapaµipado khipp±bhiñño, tatiyamaggo sukhapaµipado dandh±bhiñño, catutthamaggo sukhapaµipado khipp±bhiññoti.
Yath± ca paµipad± eva½ adhipatipi calati eva. Ekaccassa hi bhikkhuno catt±ropi magg± chand±dhipateyy± honti, ekaccassa v²riy±dhipateyy±, ekaccassa citt±dhipateyy±, ekaccassa v²ma½s±dhipateyy±. Ekaccassa pana paµhamamaggo chand±dhipateyyo hoti, dutiyo v²riy±dhipateyyo, tatiyo citt±dhipateyyo, catuttho v²ma½s±dhipateyyoti.

Pakiººakakath± niµµhit±.